Η φετινή, 83η, επέτειος από το θάνατο του Ελευθερίου Βενιζέλου (18.03.1936), όπως όλοι γνωρίζουμε, συμπίπτει με τα 110 χρόνια από το Κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου στο Γουδή (15.08.1909), ο οποίος τον μετακάλεσε στην Ελλάδα από την Κρήτη και με τα 100 χρόνια από την απόβαση ελληνικού στρατιωτικού σώματος στη Σμύρνη και τη Μ. Ασία (Μάιος 1919), που είναι στενά συνυφασμένη και αυτή με τον Κρητικό ηγέτη.
Στο παρόν, λοιπόν, σημείωμά μας, που αποτελεί φόρο μνήμης στον Εθνάρχη Βενιζέλο, θα παρουσιάσουμε και θα σχολιάσουμε μιαν όχι και τόσο γνωστή σε πολλούς σύγχρονούς μας φιλίστορες ομιλία του σε ένα κομβικό χρονικά σημείο, τα τέλη του 1919. Είναι η εποχή που, μετά από τη συμμετοχή της Ελλάδας στον 1ο παγκόσμιο πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, μεσουρανούσε στην ελληνική και στη διεθνή πολιτική σκηνή το άστρο του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Θα αναφερθούμε στην ομιλία του Βενιζέλου ως Έλληνα πρωθυπουργού στο Λονδίνο στις 4.10.1919, με την ευκαιρία της ίδρυσης ένωσης που θα είχε σκοπό να προάγει τις αρχές της Κοινωνίας των Εθνών, ενός παγκόσμιου οργανισμού που είχε συσταθεί για να προασπίζει την παγκόσμια ειρήνη και τα δικαιώματα των λαών. Έτσι, διαβάζουμε στην εφημερίδα “Εμπρός” Αθηνών, σελ. 2 της 5.10.1919, τα ακόλουθα μεταξύ άλλων: ” Ο κ. Βενιζέλος λαμβάνων τον λόγο, αγγλιστί, είπεν ότι η ζωηροτέρα του επιθυμία είναι να ίδη λειτουργούντα ένα Σύνδεσμον Εθνών, ο οποίος πλην του ότι θα εξασφαλίσει την γενικήν ειρήνην, θα εξασφαλίσει επίσης την ανεξαρτησία των μικρών Εθνών κατά τρόπον μόνιμον[..]”.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, επειδή ενέπλεξε την Ελλάδα στους Βαλκανικούς πολέμους, στον 1ο παγκόσμιο πόλεμο, στην Ουκρανική Εκστρατεία και στη Μικρασιατική Εκστρατεία, ίσως θα μπορούσε να κατηγορηθεί από τους πολιτικούς αντιπάλους του ως φιλοπόλεμος. Μόνες του, όμως, και πραγματικές έγνοιες, όπως μπορούμε να δούμε πίσω από τα προαναφερθέντα λόγια του, ήσαν η μόνιμη ειρήνη στη Βαλκανική, η αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού και η, οικονομική και πολιτική, ανεξαρτησία των λαών της χερσονήσου μας από την κηδεμονία των Μεγάλων (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία) και η μετά απ’ αυτές διαρκής κάθε είδους συνεργασία και η αρμονική τους συνύπαρξη, ώστε να έφταναν όλες στην οικονομική πρόοδο και την ευημερία.
Και η δημόσια τοποθέτηση του Κρητικού ηγέτη με την ιδιότητα του Έλληνα πρωθυπουργού στα διεθνή φόρα υπέρ της ειρήνης τον Οκτώβριο του 1919 αποχτά, κατά τη γνώμη μας, ιδιαίτερη σημασία. Αρκεί να λάβουμε υπόψη μας καταρχάς ότι ήσαν σε όλους νωπές οι έμψυχες και υλικές απώλειες όλης της ανθρωπότητας από τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο και έπειτα ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης και η ΕΣΣΔ από τη μια και οι Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής από την άλλη δεν είχαν πάψει στιγμή να εποφθαλμιούν, φανερά άλλοτε και συγκεκαλυμμένα άλλοτε, τα εδάφη των μικρών εθνών όπου αυτές έχουν οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα, π.χ. στη Βαλκανική ή στη Μέση Ανατολή και δε θα δίσταζαν να σπρώξουν τους “μικρούς” σε νέους πολέμους για να κερδίσουν αυτές και να χάσουν οι εμπόλεμοι και την ανεξαρτησία τους και ένα σωρό έμψυχα θύματα.
Στον επίλογό μας, χρήσιμο θα είναι να θυμηθούμε και τα βαλκανικά “ανοίγματα” του Ελ. Βενιζέλου της περιόδου 1928-’32 προς Γιουγκοσλαβία, Τουρκία και Βουλγαρία, τα οποία και αυτά προς την κατεύθυνση της ειρήνης, κατά το Μεσοπόλεμο, στην περιοχή μας επιδίωκε ο Εθνάρχης να συντείνουν έμπρακτα…
