[Στις εκδηλώσεις που έγιναν στο Θέρισο (9;-3-1986), μίλησε για την προσωπικότητα και το έργο του Ελ. Βενιζέλου, ο φιλόλογος Δημήτρης Βεζονιαράκης. Μεταξύ άλλων είπε (αποσπάσματα)]):
“ΥΠΑΡΧΕΙ μια περιγραφή του πολιτικού ηγέτη που είναι προικισμένος με το χάρισμα της ευφυΐας, γραμμένη από τον αρχαίο ιστορικό Θουκυδίδη. Αυτόν τον ιστορικό -και δεν είναι συμπτωματικό-αγαπούσε ιδιαίτερα ο Ελευθέριος Βενιζέλος, μάλιστα τόσο που τον μετέφρασε κιόλας. Σημειώνει ο Θουκυδίδης για τον ευφυή πολιτικό: «με γρήγορη σκέψη σχηματίζει την καλύτερη γνώμη για τα παρόντα και προβλέπει με μεγάλη ακρίβεια όσα θα γίνουν στο πιο απομακρυσμένο μέλλον». Και συνεχίζει: «προβλέπει καθαρά την καλή ή κακή έκβαση μιας ενέργειας ενώ το αποτέλεσμα της είναι ακόμα άδηλο στους άλλους». Και παρακάτω: «ο άνθρωπος αυτός με τη φυσική του ιδιοφυΐα και με ελάχιστη προπαρασκευή μπορεί περισσότερο από κάθε άλλον να κρίνει αμέσως και με ετοιμότητα τι πρέπει να γίνει στην κάθε περίπτωση».
“ΘΑ ’ΛΕΓΕ κανένας ότι ο Θουκυδίδης γράφοντας τα παραπάνω είχε –με ένα αναποδογύρισμα των αιώνων- υπ’ όψη του τον Ελευθέριο Βενιζέλο, επειδή τέτοιος ακριβώς στάθηκε ο Βενιζέλος: Άγρυπνος νους, ευφυΐα, ακοίμητη, ματιά κοφτερή που διεισδύει βαθιά μέσα στα μελλούμενα γεγονότα, όταν εμείς οι συνηθισμένοι άνθρωποι βλέπουμε τα παρόντα, γεγονότα και αυτά κάποτε μετά βίας (…)
“ΓΙΑ ΚΑΛΗ μας τύχη, συμπολίτες, ο Βενιζέλος γεννήθηκε τότε και έδρασε στις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας (σ.σ. 20οΟς αι.): Με το κρητικό ζήτημα, άλυτο, με ανικανοποίητους τους εθνικούς μας πόθους για μεγάλωμα της Ελλάδας και εξάπλωση της σε περιοχές ελληνικές βέβαια που κρατούσαν ξένοι, με την Τουρκία εξασθενημένη, πράγμα που έτρεφε τους πόθους ότι θα μπορούσαμε να αποκτήσουμε τη Β. Ελλάδα και να ενώσουμε την Κρήτη με την Ελλάδα, με τους Βόρειους γείτονες να εποφθαλμιούν και αυτοί πάνω στη Β. Ελλάδα, με τις Μ. Δυνάμεις σε ανταγωνισμό που τελικά οδήγησε στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο (…) Η κρισιμότητα της εποχής του Βενιζέλου θα μπορούσε να συγκριθεί μόνο με τα γενέθλια χρόνια της Νέας Ελλάδας, δηλαδή με την επανάσταση του ΄21. Χωρίς αυτόν δεν ξέρουμε πόσο μικρότερη θα ήταν η Ελλάδα σήμερα (…)
“ΕΔΩ ΣΤΟ ΘΕΡΙΣΟ, στα 1905 10 Μαρτίου, ο Βενιζέλος εγκαινιάζει τα τολμηρά βήματα της σταδιοδρομίας του: Εξέγερση ένοπλη ενάντια στον πρίγκιπα Γεώργιο, αρμοστή των Μ. Δυνάμεων στην Κρήτη από το 1898. Ο πρίγκιπας, ενώ είναι άπειρος στα πολιτικά πράγματα, επιμένει να κυβερνά αυταρχικά, απορρίπτοντας τις προτάσεις του Βενιζέλου για περισσότερη δημοκρατία και για απομάκρυνση των στρατευμάτων των Δυνάμεων από το νησί. Όχι μόνο αψηφά τον Βενιζέλο και τα αιτήματα των Κρητών που ματωμένοι από μια σειρά επαναστάσεων στέκονταν μπροστά του, αλλά υποκινεί συκοφαντική σταυροφορία εναντίον του Βενιζέλου! Έτσι φθάνουμε στο Θέρισο του 1905. Ο λαός τάσσεται με το μέρος του Βενιζέλου. Σ’ όλες τις πόλεις της Κρήτης ξεσπούν συλλαλητήρια υπέρ των επαναστατών, ενώ αμέτρητοι Κρητικοί φθάνουν εδώ για να σταθούν ένοπλοι δίπλα στον Βενιζέλο. Η εξέγερση διαρκεί 8 μήνες και λήγει με τη δικαίωση του αγώνα: Εκλογές το επόμενο έτος, αντικατάσταση του Πρίγκιπα και απομάκρυνση της διεθνούς στρατιωτικής δύναμης. Έτσι ανοίγει ο δρόμος προς την αυτονομία και παραπέρα προς την ένωση (…)
“ΥΠΑΡΧΕΙ όμως μια άλλη συνέπεια της εξέγερσης του Θερίσου πολύ σημαντική: «Η άλλη Ελλάδα, επάνω, ταπεινωμένη από τον ατυχή πόλεμο του ΄97 και πολλαπλά εξευτελισμένη χρειάζεται ηγέτη. Ο λαός διψά για ανανέωση και γι’ αυτό που έλεγαν τότε «ανόρθωση» του έθνους. Άκουσαν λοιπόν και έμαθαν ότι κάπου εκεί στο Θέρισο, στην Κρήτη, έδρασε ένας νέος πολιτικός, γενναίος, τίμιος και ευφυής. Έτσι βρίσκουμε το Βενιζέλο στην Αθήνα, στη δεύτερη δεκαετία του αιώνα μας, στην κοσμογονική δεκαετία 1910-20, όπου τον περίμεναν οι πολύ μεγάλες και δύσκολες αποφάσεις για την τύχη όχι μόνο της Κρήτης, αλλά του ελληνισμού ολόκληρου.
“ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ, 1912-13 (…) Το σχέδιο: Πρώτα διώχνουμε τους Τούρκους από τη Βαλκανική σε συνεργασία με τους Βόρειους γείτονες (Α΄ Βαλκανικός πόλεμος) και μετά λύνομε τις διαφορές μας με αυτούς· τους απωθούμε από την απελευθερωμένη Β. Ελλάδα και την κρατάμε εμείς (Β΄ Βαλκανικός πόλεμος) (…) Να θυμίσω εδώ, για χάρη των νεώτερων, τη χαρακτηριστική λεπτομέρεια από τους Βαλκανικούς πολέμους. Στη Θεσ/νίκη, την προ ολίγου τουρκική πόλη, πλησιάζουν και ελληνικά και βουλγαρικά στρατεύματα. Όποιος μπει πρώτος στην πόλη την κρατάει. Το ότι Βούλγαροι και Σέρβοι τη θέλουν και θα τρέξουν, αυτό το βλέπει ο πρωθυπουργός Βενιζέλος δεν το βλέπει όμως ο αρχιστράτηγος διάδοχος Κων/νος. Ο πρωθυπουργός διατάσσει, «να εισέλθετε άνευ χρονοτριβής. Καθιστώ υμάς υπεύθυνον διά πάσαν αναβολήν, έστω και στιγμής». Ο Κων/νος απαντά περιφρονητικά «Ο στρατός δεν θα οδεύσει κατά της Θεσσαλονίκης. Εγώ έχω καθήκον να στραφώ κατά του Μοναστηριού. Εκτός αν μου το απαγορεύετε!» Και ο Βενιζέλος του στέλνει το ιστορικό τηλεγράφημα: «Σας το απαγορεύω!». Έτσι κερδήθηκε η Θεσσαλονίκη και έτσι τα όνειρα υλοποιούνται, με αποτέλεσμα, στο τέλος των βαλκανικών πολέμων, η Ελλάδα να βρεθεί με έκταση διπλάσια περίπου απ’ αυτήν που είχε στην αρχή τους (…)
“ΜΠΡΟΣΤΑ όμως, περίμεναν αποφάσεις δυσκολότερες που απαιτούσαν μεγαλύτερη διορατικότητα και τόλμη, όπως ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος 1914-18 (…): Ο Βενιζέλος καθώς «βλέπει» τα γεγονότα πολλά χρόνια μπροστά, αποφασίζει ότι το συμφέρον μας είναι στο πλευρό των Αγγλογάλλων. Τότε όμως ανακύπτει το μέγα προβλημα: Ο θρόνος, με ένα μέρος της κοινής γνώμης υποστηρίζει την άλλη πλευρά. Τώρα τι κάνουμε; (…) Θυμηθείτε τη λύση που επέλεξε: Διχάζουμε τη χώρα, τη διαιρούμε σε 2, όσο φοβερά επικίνδυνο κι αν είναι αυτό – αφήνουμε το φιλογερμανικό θρόνο στην Αθήνα και φτιάχνουμε μια δεύτερη κυβέρνηση στην Θεσ/νίκη η οποία βγαίνει στον πόλεμο στο πλευρό των Αγγλογάλλων· και όταν οι εξελίξεις δικαιώνουν τις προβλέψεις μας, τότε ξαναενώνουμε τη διχασμένη χώρα και την κάνουμε πάλι μια και μεγαλύτερη. Τόσο τολμηρή κίνηση δεν ξέρω αν έχει γίνει ξανά στην ιστορία (…)
“ΘΑ ΜΟΥ επιτρέψετε να επαναλάβω ότι στα λόγια και στα χαρτιά και όταν βλέπομε τα γεγονότα εκ των υστέρων, σαν απλοί μελετητές, τα πράγματα είναι εύκολα. Όμως, φαντάζομαι, πως η λήψη μιας απόφασης για πόλεμο, ακόμα και με συνθήκες ευνοϊκές, είναι μια δοκιμασία που τσακίζει τον άνθρωπο. Εμείς καθώς ζούμε σε περίοδο ειρηνική δεν έχομε την αίσθηση της δυσκολίας. Εμείς παίρνομε αποφάσεις σε προβλήματα οικογενειακά, επαγγελματικά, οικονομικά, αλλά και κοινωνικά και πολιτικά που φαντάζουν μπροστά στα μάτια μας μεγάλα, ελλείψει των πραγματικά μεγάλων προβλημάτων, όπως ήταν αυτά που αντιμετώπισε ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η εποχή του (…) Φανταστείτε όμως τι σημαίνει «αποφασίζω πόλεμο», επανάσταση κ.λπ., ξεσηκώνω τους νέους του τόπου μου και τους στέλνω κάπου απ’ όπου πολλοί δεν θα επιστρέψουν. Και να πλανάται πάνω μας το ερώτημα: καλά αν νικήσουμε, αν όμως νικηθούμε; αν αποτύχουμε από δικό μας κακό υπολογισμό; Τι θα πούμε στις μανάδες των νεκρών και στις τύψεις μας;
“ΓΡΑΦΕΙ κάπου ένας που είχε και αυτός άφθονη πείρα σε μάχες και επαναστάσεις και πολέμους–ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: “Τώρα όπου ενικήσαμεν, όπου ετελειώσαμε με καλά τον πόλεμο μας, μακαριζόμεθα, επαινούμεθα. Αν δεν ευτυχούσαμεν ηθέλαμε τρώγει κατάρες, αναθέματα…, ηθελε ειπούν: Μα τι τρελός να ξεκινήσει με τέτοια φορτούνα…, να χαθεί ο παλιάνθρωπος! επήρε τον κόσμο εις την λαιμόν του!” Αυτή τη δοκιμασία που τόσο συμπαθητικά μας περιγράφει ο παλαιός πολεμιστής, αμέτρητες φορές την έζησε ο Βενιζέλος· κι αν εμείς δεν τη ζούμε, και ελπίζουμε να μη χρειαστεί να τη ζήσουμε, το οφείλουμε σ’ αυτόν και τους συνεργάτες του.
“ΑΝ ΕΜΕΙΣ έχουμε την πολυτέλεια σήμερα να θεωρούμε τα μικρά μας καθημερινά προβλήματα μεγάλα, το οφείλουμε σ’ αυτους ακριβώς τους ανθρώπους που αντιμετώπισαν, πριν από μας, τα μεγάλα και τα έλυσαν. Γι αυτό, ας έχουν την ευγνωμοσύνη μας οι άνθρωποι της εποχής του Βενιζέλου που αγωνίστηκαν δίπλα του και προπαντός ο ίδιος, ας έχει την ευγνωμοσύνη μας και την τιμή που του πρέπει». (15-3-2024)
*[Μνήμη Δ.Β.] Πολλά χρόνια, πριν πραγματοποιηθεί το όνειρο του μακαριστού Ειρηναίου Γαλανακή, Αρχιεπισκόπου Κισσάμου και Σελίνου, για το Εθνικό Ίδρυμα “Ελευθέριος Βενιζέλος” (2000), οι ετήσιες εκδηλώσεις στη μνήμη του Εθνάρχη γίνονταν στους Τάφους των Βενιζέλων (Ακρωτήρι) και στο Θέρισο. Το 1986 ομιλητής στο Θέρισο υπήρξε ένας αξιοαγάπητος συνάδελφος εκπ/κός, ο Δημήτρης Βεζονιαράκης, πολυπράγμων και δημιουργικότατος. Δυστυχώς έφυγε νωρίς (Στ.Γ.Κ.).
