» Επ’ ευκαιρία της επετείου του θανάτου του Ελευθ. Βενιζέλου
Σε κάθε σύγκρουση, ο αδέκαστος χρόνος και η ιστορία πάντα δικαιώνουν ή καταδικάζουν ανάλογα, μόνο το ένα από τα εμπλεκόμενα μέρη.
Στη διαμάχη του Βενιζέλου με τον Κωνσταντίνο, για το αν θα έπρεπε η Ελλάδα να συμμετάσχει ή όχι στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο και με ποια συμμαχία θα εντασσόταν, ο χρόνος και η ιστορία έχουν αναμφισβήτητα δικαιώσει τον Βενιζέλο, τόσο ως προς την επιλογή και την επιμονή του να συμμετάσχει η Ελλάδα στον πόλεμο και να ενταχθεί στο πλευρό της Αντάντ, που νίκησε και τον δικαίωσε, όσο και ως προς την νομιμότητα των ενεργειών του, που ήταν στα όρια των αρμοδιοτήτων του ως εκλεγμένου από τον λαό πρωθυπουργού, και εντός των συνταγματικών ορίων. Αντίθετα, δεν δικαίωσαν τον Κωνσταντίνο που συμπαθούσε τις Κεντρικές δυνάμεις, πίστευε ότι θα νικήσουν και επιθυμούσε τη συμπόρευση μ’ αυτές. Επειδή όμως η συμπόρευση δεν ήταν εύκολο να γίνει, υποστήριξε και συνέχισε να υποστηρίζει την ουδετερότητα, η οποία, μετά την συμμετοχή της Βουλγαρίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στον πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών δυνάμεων, αναμφισβήτητα θα είχε καταστροφικές συνέπειες για την Ελλάδα και σίγουρες εδαφικές απώλειες.
Ο Βενιζέλος σε όλες του τις διαφωνίες με τον Κωνσταντίνο, κατέβαλε προσπάθειες να τον μεταπείσει ν’ ακολουθήσει την σωστή, κατά την άποψη του, πολιτική που ήταν σύμφωνη με το σύνταγμα και το συμφέρον του έθνους. Απέφευγε επίσης όσο ήταν δυνατόν τις διενέξεις. Το ίδιο έκανε και στην αντισυνταγματική αποπομπή του τον Σεπτέμβριο του 1915, όταν δήλωσε: «Δεν κάνω καμιά ενέργεια λόγω των δύσκολων συνθηκών που αντιμετωπίζει η χώρα.» και δεν έκανε. Ακόμη και στην τελευταία του κίνηση, να μεταβεί στη Θεσσαλονίκη για να συναντήσει τα μέλη της εθνικής άμυνας, και να ξεκινήσουν το κίνημα για τη σωτηρία της χώρας, από τα Χανιά που βρισκόταν, έκανε έκκληση προς το Βασιλιά να αλλάξει γραμμή, και να ηγηθεί όλων των εθνικών δυνάμεων και όλοι μαζί να προσπαθήσουν για το καλό της χώρας, όμως το παλάτι και ο περίγυρος του αρνήθηκαν.
Όλες οι ενέργειες του Βενιζέλου ήταν συνταγματικές και καμιά δεν απέβλεπε σε ανατροπή θεσμών, ούτε σε πρόκληση διχασμού και καμιά δεν είχε δόλο. Όλες απέβλεπαν στο συμφέρον του έθνους και στη σωτηρία της πατρίδας.
Εάν οι εισηγήσεις του Βενιζέλου είχαν γίνει από την αρχή αποδεκτές από τον Κωνσταντίνο, η Ελλάδα θα βρισκόταν σήμερα σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Θα είχε επιτευχθεί το όραμα του Βενιζέλου και του Λόϊντ Τζώρτζ, να γίνει η Ελλάδα μια σημαντική περιφερειακή δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο. Ίσως ακόμη να είχε τελειώσει ο πόλεμος πολύ νωρίτερα, και η ανθρωπότητα να είχε κερδίσει εκατομμύρια ανθρώπινες ψυχές.
Εάν η Ελλάδα στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο ήταν ενωμένη χωρίς διχασμό, που επήλθε με ευθύνη του Κωνσταντίνου, θα είχε αντιμετωπίσει με επιτυχία και νικηφόρα όλες τις καταστάσεις, και όλα θα είχαν αίσιο τέλος. Η Ελλάδα θα είχε γίνει μια σημαντική υπολογίσιμη περιφερειακή δύναμη στην ανατολική Μεσόγειο, θα είχε μια άλλη θέση στο παγκόσμιο στερέωμα και πολλά, αν όχι όλα, από τα δύσκολα σημερινά προβλήματα της δεν θα υπήρχαν. Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από πολλούς ιστορικούς και αναλυτές και επιβεβαιώθηκε από τον χρόνο και τα ιστορικά γεγονότα. Εάν δεν υπήρχε ο διχασμός η Ελλάδα θα είχε συμμετάσχει στην επιχείρηση των Δαρδανελλίων και σύμφωνα με τις γνώμες πολλών ειδικών, θα είχε βοηθήσει και οι σύμμαχοι θα είχαν νικήσει. Ο Κεμάλ δεν θα είχε γίνει ήρωας, ο πόλεμος ίσως να είχε τελειώσει νωρίτερα και η ανθρωπότητα να είχε κερδίσει αρκετά θύματα. Η αντιμετώπιση μας από τους συμμάχους θα ήταν διαφορετική, γιατί δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η βοήθεια των συμμάχων συμβαδίζει και με τα δικά τους συμφέροντα.
Ακόμη στη Μικρά Ασία ο Ελληνικός στρατός ενωμένος, με ικανούς και εμπειροπόλεμους ηγέτες θα είχε νικήσει και η συνθήκη των Σεβρών θα είχε εφαρμοστεί πλήρως. Αλλά και εάν δεν είχε εφαρμοστεί πλήρως, μια ενωμένη και ικανή πολιτική ηγεσία θα είχε διαπραγματευτεί και θα πετύχαινε μια ανεξάρτητη υπό διεθνή κηδεμονία Σμύρνη μ’ ένα ευημερούντα Ελληνικό πληθυσμό, δεν θα είχαμε τις εκατόμβες των θυμάτων, πολλά άλλα δυσάρεστα θα είχαν αποφευχθεί και δεν θα χάναμε την Ανατολική Θράκη και τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο. Υπεραισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι μελλοντικά θα άνοιγε και ο δρόμος για την Κωνσταντινούπολη.
*Τα παραπάνω αποτελούν απόσπασμα από ιστορική νουβέλα του Γιάννη Μαναράκη που θα κυκλοφορήσει προσεχώς
