Γενικά
Απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις της ανθρωπότητας, η πόλη παρουσιάζεται πολύ συχνά ως η αρμόζουσα λύση. Επιτρέπει βέλτιστες συνθήκες ζωής, δίνει πρόσβαση σε πόσιμο νερό και στην εκπαίδευση. Οι κάτοικοι υποβαθμισμένων χωρών ελπίζουν να βρουν στις πόλεις ότι τους λείπει στην επαρχία. Αλλά αυτή η αναπόφευκτη ανάπτυξη των πόλεων δημιουργεί πολλά ερωτήματα, κυρίως στο δυτικό κόσμο, δηλαδή τι πόλη θέλουμε να έχουμε; Και για ποιους; Από τα 3.4 δισεκατομμύρια άτομα σήμερα των πόλεων, ο αστικός πληθυσμός θα φθάσει τα 6.5 δισεκατομμύρια το 2050. Εκτός από τη δημογραφική έκρηξη, και άλλες αναταραχές βρίσκονται σε εξέλιξη: γήρανση του πληθυσμού, μαζικές μεταναστεύσεις, οικονομική κρίση, περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πολεμικές συρράξεις, κ.α.
Ανταγωνιστικότητα ή Ελκυστικότητα
Τα τελευταία δέκα χρόνια, η ελκυστικότητα έχει γίνει για τις πόλεις μια κρίσιμη έννοια, όσο και η ανταγωνιστικότητα με την οποία συχνά μπερδεύεται. Η ανταγωνιστικότητα ορίζεται συχνά ως η οικονομική αποτελεσματικότητα μιας περιοχής, ενώ η ελκυστικότητα, κρατά την οικονομική διάσταση, αλλά επεκτείνεται και σε φυσικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Ωστόσο, οι δύο έννοιες είναι συχνά αλληλένδετες. Για παράδειγμα, η ελκυστικότητα εξαρτάται από την ανταγωνιστικότητα διότι οι οικονομικοί παράγοντες κατευθύνονται οικειοθελώς προς περιοχές προφέροντας περισσότερες ευκαιρίες για κέρδη, άρα είναι πιο ανταγωνιστικές. Τα τελευταία χρόνια η ελκυστικότητα επιβλήθηκε στο επιχειρηματικό λεξιλόγιο και αναφέρεται σε πολλές έννοιες, όπως:
• Χρηματιστηριακή κεφαλαιοποίηση
• Τουριστική ανάπτυξη
• Επενδύσεις
• Εμπόριο
• Οικονομικές και χρηματοοικονομικές επιδόσεις
• Μετεωρολογία
Όλες αυτές οι έννοιες οδηγούν σε ταξινομήσεις και διάφορες ιεραρχήσεις μεταξύ των πόλεων.
Παραδείγματα
Από το 2008 και μετά η αμερικάνικη εταιρία ελέγχου Α.Τ. Kearney επεξεργάζοντας ένα μεγάλο αριθμό δεδομένων προσδιορίζει ποιες από τις μεγάλες πόλεις του κόσμου είναι οι πιο ελκυστικές. Υπολογίζει δύο διαφορετικούς δείκτες ταξινόμησης: το Global Cities Index που προσδιορίζει τις οικονομικές επιδόσεις (ανταγωνιστικότητα) και το Global Cities Outlook που αναφέρεται στη δυναμικότητα της πόλης. 128 πόλεις αξιολογήθηκαν και ταξινομήθηκαν σε έξι περιοχές του κόσμου σύμφωνα με το Global Cities 2017. Οι τρεις πρώτες πόλεις στο index αυτό είναι San Francisco, New York και Paris.
Η δυναμικότητα μιας πόλης, στο Global Cities Outlook βασίζεται σε τέσσερις σημαντικές διαστάσεις: η προσωπική ευημερία, η οικονομία (επιχειρηματικό επίπεδο, ανθρώπινο κεφάλαιο, ανταλλαγή πληροφοριών, κουλτούρα), η καινοτομία και η διακυβέρνηση.
Αυτές οι διαστάσεις επιτρέπουν στην εταιρία Α.Τ. Kearney να εκτιμήσει τις επενδύσεις σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα και την επιτυχία λαμβάνοντας υπόψη τις περιβαλλοντικές επιδόσεις, τις υποδομές και την ικανότητα καινοτομίας. Το San Francisco οδηγεί την κούρσα και στο δείκτη αυτό διότι χαρακτηρίζεται η πόλη των start-ups. Ακολουθούν New York και Paris χάρη στον αυξανόμενο αριθμό επωαστήρων και των ιδιωτικών επενδύσεων.
Σε επίπεδο τουρισμού, Hong Kong ήταν η πόλη με τους περισσότερους τουρίστες το 2015 (26,6 εκατ. Διεθνείς αφίξεις), Bangkok (18,7 εκατ.) και Λονδίνο (18,5 εκατ.). Το 2016 σύμφωνα με το Global Destination Cities Index η Bangkok ήταν η πόλη με τις περισσότερες διανυκτερεύσεις (21,47 εκατ.) ακολουθούμενη από London (19,88 εκατ.) και Paris (18.03 εκατ.).
Το ινστιτούτο JLL Cities Research Center αξιολόγησε και ταξινόμησε τις πόλεις με την καλύτερη διαχείριση στον κόσμο με βάση τα κριτήρια:
• Ποιότητα διακυβέρνησης
• Επιδόσεις των υποδομών
• Έλεγχος του κόστους ζωής
• Φήμη
• Υποστήριξη της καινοτομίας
Οι τρείς πρώτες πόλεις ήταν London, New York και Paris. Σε ότι αφορά την εμπορική ελκυστικότητα η οποία αναφέρεται στις καταναλωτικές συνήθειες, το γόητρο και την πολυτέλεια (μελέτη του Destination Retail του JLL) ταξινομεί τις πόλεις με βάση τις δομικές αλλαγές του εμπορικού κλάδου (τεχνολογία και plates-formes του e-commerce). Οι τρείς πρώτες πόλεις ήταν London, Hong Kong και Paris.
Επενδύσεις
Στον τομέα των διεθνών επενδύσεων (εκτός συγχωνεύσεων και εξαγορών, χρηματοοικονομικών και ιδιωτικοποιήσεων), η εταιρία KPMG αξιολόγησε και ταξινόμησε τις πόλεις σύμφωνα με τις προτιμήσεις των επενδυτών (βλ. διάγραμμα).
Το 2017, οι επενδύσεις προέρχονταν σε μεγάλο ποσοστό (47%) από την Ευρώπη, (23%) από την Ασία και τη Βόρεια Αμερική (25%). Η Ευρώπη παραμένει ο πρώτος προορισμός των κεφαλαίων (32%), μετά η Ασία (24%). Η περιοχή των Παρισίων δέχεται επενδύσεις 46% από Ευρώπη, 36% από Βόρεια Αμερική και 12% από Ασία. Η ελκυστικότητα της πόλης των Παρισίων οφείλεται κατά ένα μέρος και στην επίδραση του Brexit. Βέβαια είναι ακόμη νωρίς να προσδιοριστεί η άνοδος του Παρισιού που οφείλεται στο Brexit.
Συμπέρασμα
Η ελκυστικότητα μεταξύ των πόλεων γίνεται «άγρια» και η εφαρμογή θεωρητικών μοντέλων για την εξήγηση της επιτυχίας ή της αποτυχίας τους πολλαπλασιάζεται. Βαρόμετρα, δείκτες, εργαλεία του μάρκετινγκ, χρησιμοποιούνται για την όσο πιο αντικειμενική εκτίμηση των επιδόσεων των πόλεων, αλλά ο ορισμός και η μεθοδολογία εκτίμησης της ελκυστικότητας θέτουν επίσης πολλά μεθοδολογικά ερωτήματα. Η λήψη υπόψη όλων αυτών των προβλημάτων μέσα σε ένα πολυκριτήριο πλαίσιο υποστήριξης αποφάσεων μπορεί να οδηγήσει σε μια ενιαία μεθοδολογική προσέγγιση για την αντικειμενική αξιολόγηση των πόλεων.
