Ελλάδα και ελιά

Η Ελλάδα και η ελιά έχουν σχέσεις αλληλένδετες. Η ιστορία της ελιάς χάνεται στα βάθη της προϊστορίας. Συμπορεύεται σε αδιάσπαστη ενότητα με τον άνθρωπο μέσα στον χρόνο. Μια αέναη διαδρομή, που η αρχή της χάνεται στα βάθη των αιώνων και συνεχίζεται αναλλοίωτη μέχρι σήμερα. Κάτω από τον ήλιο και το φως της Μεσογείου, απ’ όπου φαίνεται να έχει την καταγωγή του το αιωνόβιο αυτό δέντρο, προσφέρει πλούσια τον εύγευστο καρπό του και την πεμπτουσία του, συμπυκνωμένη στον πολύτιμο χυμό του.
Από την αρχαιότητα η ελιά θεωρήθηκε δένδρο ιερό και “μέγιστο αγαθό”, απολαμβάνοντας προστασία, τιμές και λατρεία. Σύμβολο σοφίας, ειρήνης και ελπίδας το δέντρο της ρίζωσε μέσα σε θρησκείες, παραδόσεις και θρύλους, σε λατρευτικές τελετές, ήθη και έθιμα, έγινε συνώνυμο της ανθρώπινης ύπαρξης και του πολιτισμού.
Σύμβολο της ειρήνης την ήθελαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Σύμβολο και στην ελληνική μυθολογία.
Μια ελιά φύτεψε η θεά της Σοφίας, η Αθηνά, στην Ακρόπολη για να προστατέψει την πόλη της.
Μ’ ένα κλωνάρι αγριελιάς στεφάνωναν τους νικητές στους Ολυμπιακούς αγώνες. Την ελιά ύμνησαν οι αρχαίοι μας συγγραφείς και την έψαλαν οι Βυζαντινοί υμνογράφοι.
Ο Αριστοτέλης μας θυμίζει στην “Αθηναίων Πολιτεία” του μια τρομερή ποινή. Σ’ εκείνον που ξεριζώνει ή καταστρέφει ελιά «Αρείου Πάγου Βουλή θανάτω τούτον εζημίου». Ο Όμηρος αποκαλεί την ελιά “τηλεθόωσα” και “τανύφυλλον” που το σκληρό της ξύλο χρησιμοποιούσαν για να κατασκευάζουν λαβές διαφόρων εργαλείων.
Ο Αισχύλος αποκαλεί τη Σάμο “Ελαιόφυτον”.
Στη Ρόδο, κοντά στο ναό της Αθηνάς, υπήρχε θαυμαστό δάσος από ελιές. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι το έδαφος της Αττικής ήταν το καταλληλότερο για την ανάπτυξή της.
Η Αθηναίοι τη θεωρούσαν “εθνικό” τους δέντρο και έλεγαν ότι όλες οι ελιές που βρίσκονταν αλλού προέρχονταν από την Αθήνα.
Αλλά και η Παλαιά Διαθήκη αναφέρει την ελιά και τη συμβολική της σημασία. Ένα κλωνάρι ελιάς θα φέρει στον Νώε το μήνυμα της καλοκαιρίας μετά τον κατακλυσμό. «Και ανέστρεψε προς αυτόν η περιστερά το προς εσπέραν και είχε φύλλον ελαίας κάρφος εν τω στόματι αυτής. Κι έγνω ο Νώε ότι κεκόπακε το ύδωρ από της γης».
Το “Όρος των Ελαιών” διάλεξε ο Χριστός για την ομιλία του.
Στα Ρωμαϊκά χρόνια η ελιά εκαλλιεργείτο σ’ όλες τις χώρες της Μεσογείου και το λάδι γίνεται απαραίτητο στη διατροφή, στον φωτισμό, αλλά και στα γυμνάσια, τις παλαίστρες, τις θέρμες. Οι αθλητές αλείφονταν με λάδι πριν από τους αγώνες. Και στα λουτρά οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν ένα μείγμα από λάδι και στάχτη.
Σήμερα το λάδι χρησιμοποιείται στη μαγειρική, τον φωτισμό και τη φαρμακευτική. Κυρίως για τους πόνους του στομάχου και της χολής και κατά της μέθης. Θεωρείται επίσης θαυματουργό για πληγές και εγκαύματα. Χρησιμοποιούμενο μαζί με διάφορα βότανα, αποκτά ιδιότητες ηρεμιστικού.
Η Κρήτη και η Κέρκυρα την εποχή των Ενετών ήταν οι κυριότερες περιοχές παραγωγής λαδιού.
Τον 9ο αιώνα άρχισε στη Μασσαλία να κατασκευάζεται σαπούνι με βάση το ελαιόλαδο.
Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πάρα πολλά εκατομμύρια ελαιόδεντρα που έχουν διαφορετικά ονόματα ανάλογα με την περιοχή και με το είδος που δίνουν. Στην Πελοπόννησο τη λένε  ψιλολιά, νερολιά, κορωνέικη, καλαματιανή. Στη Στερεά Ελλάδα κολυμπάδα, μεγαρίτικη, καρυδολιά. Στη Θεσσαλία βολιώτικη. Στην Κρήτη λιανολιά, τσουνάτη, χοντρολιά, μηλολιά, κολυμπάδα.
Στη Λέσβο κολοβή, λαδολιά. Στην Κέρκυρα λιανολιά, πικρολιά, στρυφτολιά, γαϊδουρολιά, χοντρολιά. Στη  Λευκάδα μαυρολιά και ασπρολιά. Στους Παξούς λαδολιά και χοντρολιά.
Η Ελλάδα ήταν και είναι μια από τις πιο γνωστές ελαιοπαραγωγικές χώρες.
Στη χώρα μας η κατά κεφαλή ετήσια κατανάλωση ελαιολάδου βρίσκεται στην πρώτη σειρά με 17 κιλά. Ακολουθούν η Ισπανία με 9,5 κ., η Ιταλία και Πορτογαλία με 8,9 κ., η Τύνιδα με 5,1 κ. και η Τουρκία με 2.