Οι σχέσεις μεταξύ των κρατών μοιάζουν με τις σχέσεις των ανθρώπων. Αναπτύσσονται θετικά, όταν ταυτίζονται τα οικονομικά τους συμφέροντα και οι πολιτισμικές τους αξίες.
Αναπτύσσονται αρνητικά, κατά βάση, όταν συγκρούονται τα οικονομικά τους συμφέροντα. Οι πολιτισμικές αξίες, ως συλλογικές ατομικές και κοινωνικές παραδοχές, αξιοποιούνται, κατά κανόνα, για τη νομιμοποίηση των συγκρούσεων που προκύπτουν, από ανισορροπίες στα οικονομικά συμφέροντα.
Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από τις σχέσεις-στιγμής των κρατών μεταξύ τους, οι συγκρούσεις συμφερόντων τους είναι πάντα παρούσες και ενεργές. Συνεπώς οι όποιες ισορροπίες επιτυγχάνονται, είναι εύθραυστες, ανά πάσα στιγμή.
ΕΛΛΑΔΑ – ΤΟΥΡΚΙΑ
Η περίπτωση των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας είναι χαρακτηριστική των όσων επισημάνθηκαν προηγούμενα. Με αφετηρία τις ισορροπίες που πέτυχε η συνθήκη της Λοζάνης, του 1923, διαπιστώνουμε εύκολα τις πορείες που ακολούθησαν οι δύο χώρες. Τις ταυτίσεις τους και τις αποκλίσεις τους.
Αξίζει να σημειώσουμε, ότι στα εκατό, περίπου, χρόνια, που ισχύει η συνθήκη της Λοζάνης και με δεδομένες τις πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των δύο λαών, τα αρχικά στοιχεία διαφοροποιήθηκαν ουσιαστικά και συγκριτικά εντυπωσιακά, τουλάχιστον σε κάποιους τομείς.
Στο πληθυσμιακό επίπεδο η Τουρκία εξακολουθεί να παραμένει πολυεθνική (70-75% Τούρκοι, 18% Κούρδοι και 7-12% άλλοι), ενώ η Ελλάδα-με εξαίρεση τους πρόσφυγες και μετανάστες-κατοικείται σχεδόν αποκλειστικά από Έλληνες. Πληθυσμιακά η σχέση της Ελλάδας με την Τουρκία ήταν περίπου: το 1923, 1/2, το 1974 1/4 και σήμερα 1/8 περίπου. Η πληθυσμιακή προοπτική για το 2050, είναι ακόμη πιο αρνητική για την Ελλάδα, αφού η σχέση θα διαμορφωθεί στο 1/12,5 περίπου (πρόβλεψη), αν δεν κινητοποιηθούμε από τώρα, αποτρεπτικά.
Σ’ ό,τι αφορά στην πυκνότητα του πληθυσμού ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, τα στοιχεία είναι περισσότερο εντυπωσιακά. Συγκριτικά, λοιπόν, οι κάτοικοι Ελλάδας και Τουρκίας, ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ήταν το 1923 3,5/1, το 1974 1,56/1 και το 2020 1/2,8.
Σημειώνεται ότι με βάση τη συνθήκη της Λοζάνης η Τουρκία καταγράφηκε με έκταση 783,562 τχ. και η Ελλάδα με έκταση 129.469,725 τχ . Η έκταση της Ελλάδας αυξήθηκε στα 132,049 τχ, με την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων το 1947.
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΠΟΡΕΙΕΣ
Πολιτικά η Τουρκία, ενώ ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1920 επαναστατικά και εκσυγχρονιστικά (κατάργηση πολυγαμίας, κατάργηση φερετζέ, λατινικό αλφάβητο, δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, προώθηση της πολιτικής δημοκρατίας κ.ά,), στη συνέχεια και περνώντας μέσα από συνεχείς στρατιωτικές παρεμβάσεις, κατέληξε να βρίσκεται σήμερα, σχεδόν στην αφετηρία της. Δηλαδή στην εποχή πριν τη συνθήκη της Λοζάνης.
Αντίθετα η Ελλάδα-πολιτικά τουλάχιστον-πέτυχε πολλά. Πέτυχε πολλά, παρά τις δικτατορικές περιόδους του Μεταξά (1936/1940) και των συνταγματαρχών (1967/1974), καθώς τις καταστροφές που υπέστη στον μεγάλο πόλεμο (1940/1944) και την πολύπλευρη απορρύθμισή της, στη συνέχεια, κατά τον Εμφύλιο (1946/1949). Τα σημαντικότερα επιτεύγματα της Ελλάδας στο διάστημα αυτό αποτελούν η ολοκλήρωση της πολιτικής της δημοκρατίας και η ένταξή της στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ.
ΠΟΙΟΣ ΚΕΡΔΙΖΕΙ;
Προσεγγίζοντας ποσοτικά τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας διαπιστώνουμε εύκολα ότι κερδίζει η δεύτερη. Πολύ περισσότερο αφού στις πληθυσμιακές επιδόσεις της προστίθενται και οι οικονομικές, μια και …επιτρέψαμε να ανατραπεί η οικονομική ισορροπία, στις δύο πλευρές του Αιγαίου, εντυπωσιακά (από το 1/2 της δεκαετίας του 1980, στο 1/4 περίπου, σήμερα).
Η βιωσιμότητα όμως, ενός κράτους, περισσότερο ενός έθνους και πολύ περισσότερο ενός λαού δεν εξαρτάται από τα πληθυσμιακά και οικονομικά μεγέθη της στιγμής. Τα μεγέθη αυτά υπάρχουν τη μια στιγμή και την άλλη όχι.
Η βιωσιμότητα ενός κράτους, περισσότερο ενός έθνους και πολύ περισσότερο ενός λαού εξαρτάται μακροπρόθεσμα, από τη συμμετοχή του στη διαμόρφωση του μέλλοντος της ανθρωπότητας. Η συμμετοχή των Ελλήνων στη διαμόρφωση της δυτικότροπης στάσης ζωής, ήταν εκείνη, που οδήγησε τον Ελληνισμό σε επιβίωση, τρεις χιλιάδες τώρα χρόνια.
Συνεπώς εκείνο που δεν πρέπει να χάσει ο Ελληνισμός είναι η διακριτή συμμετοχή του, στη διαμόρφωση του μέλλοντος της ανθρωπότητας. Να μη τη χάσει, με τη δημιουργική παρουσία των όπου γης Ελλήνων στην οξεία πλώρη των παγοθραυστικών της καινοτομίας, της τεχνολογίας και της κατάκτησης της νέας γνώσης. Με την παρουσία τους επίσης, στα γράμματα και τις τέχνες. Με την παρουσία τους τέλος, στις συλλογικές πανανθρώπινες δράσεις, όπως ο αθλητισμός και οι διεθνικές-διαπολιτισμικές αναζητήσεις.
Ποιοτικά λοιπόν, μπορούμε και πρέπει να αντιμετωπίσουμε την επιθετικότητα της Τουρκίας σήμερα και αύριο. Αναγνωρίσιμα ποιοτικά, απ’ όλον το κόσμο και σ’ όλους τους τομείς. Από τον τομέα της παιδείας, του πολιτισμού-γενικότερα της κοινωνικής μας παρουσίας και έκφρασης, έως την καθαρά αμυντική- στρατιωτική μας δομή. Μια στρατιωτική δομή, αντιληπτά αποτρεπτική, κάθε σκέψης του Τουρκικού βαθέως κράτους, για όποιας μορφής, έκτασης και έντασης επιχείρηση-όποιας μορφής-εναντίον μας.
Στο μεταξύ ξαναβλέπουμε τις άλλες πολιτικές επιλογές μας. Εκείνες, που διαμόρφωσαν το σημερινό αραιό πληθυσμιακό τοπίο, στα τόσο όμορφα νησιά μας και στην ηπειρωτική ύπαιθρο χώρα.
*Ο Χριστόφορος Κορυφίδης
είναι πρώην πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΔΟΕ)
