Η Ελληνίδα φυσικός Ασημίνα Αρβανιτάκη, η οποία θεωρείται μία από τις κορυφαίες στον κόσμο ανερχόμενες ερευνήτριες στο πεδίο της θεωρητικής Φυσικής, επιλέχθηκε να είναι η πρώτη κάτοχος της νέας έδρας «Αρίσταρχος» στο διάσημο Ινστιτούτο Perimeter στον Καναδά, το οποίο βρίσκεται στην αιχμή των αναζητήσεων στη Φυσική παγκοσμίως. Η Αρβανιτάκη θα είναι η πρώτη γυναίκα που θα έχει ερευνητική έδρα (Stavros Niarchos Foundation Aristarchus) στο Perimeter, το οποίο ιδρύθηκε το 1999 και σήμερα θεωρείται το μεγαλύτερο και πιο προχωρημένο ερευνητικό κέντρο θεωρητικής φυσικής στον κόσμο.
Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα χρηματοδοτήσει με 4 εκατ. ευρώ την έρευνα της Αρβανιτάκη στο Perimeter, ενώ άλλα τόσα χρήματα θα διαθέσει στο ίδιο το καναδικό Ινστιτούτο, το οποίο αποτελεί πρότυπο συνεργασίας ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (εκτός από ιδιωτικά κεφάλαια, ενισχύεται από τις κυβερνήσεις του Καναδά και του Οντάριο). Στόχος είναι αφενός να υποστηριχθεί η πρωτοποριακή έρευνα της Ελληνίδας φυσικού πάνω στη φύση του σύμπαντος και αφετέρου να ενισχυθούν οι δεσμοί του Ινστιτούτου με την Ελλάδα στο επίπεδο της έρευνας και της εκπαίδευσης-επιμόρφωσης νέων επιστημόνων.
«Η Ασημίνα είναι μια εξαιρετική και πολύ ασυνήθιστη φυσικός, οι ιδέες της οποίας ‘γεφυρώνουν’ τη θεωρία και το πείραμα με νέους και δημιουργικούς τρόπους. Έχει ένα σπάνιο ταλέντο, που είναι σήμερα περισσότερο αναγκαίο από ποτέ, καθώς βρισκόμαστε στο κατώφλι επαναστατικών εξελίξεων. Χάρη στη νέα επένδυση από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η Ασημίνα θα έχει ευκαιρίες για σημαντικές ανακαλύψεις», δήλωσε ο διάσημος διευθυντής του Ινστιτούτου Perimeter, φυσικός Νιλ Τούροκ, σε εκδήλωση για την ανακοίνωση της συνεργασίας με το Ίδρυμα Σ. Νιάρχος, όπου παρευρέθηκε και η υπουργός Επιστήμης του Καναδά Κίρστι Ντάνκαν.
Η Αρβανιτάκη άρχισε τη συνεργασία της με το Perimeter το 2014, έχοντας προηγουμένως αποφοιτήσει από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχοντας πάρει το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ της Καλιφόρνια, όπου διεξήγαγε έρευνα στο Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής, σε συνεργασία με έναν άλλο διακεκριμένο Έλληνα, τον καθηγητή Σάββα Δημόπουλο. Η ίδια έχει περιγράψει το έργο της ως ευρύ και διεπιστημονικό, αναπτύσσοντας θεωρίες πέρα από το Καθιερωμένο Πρότυπο στη Φυσική, ασχολούμενη με την υπερσυμμετρία, τη σκοτεινή ύλη, τις επιπλέον διαστάσεις κ.ά.
«Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος μάς έχει δώσει την ευκαιρία να ασχοληθούμε με ορισμένα από τα μεγάλα ερωτήματα της φυσικής και θα κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να βοηθήσουμε στο να βρεθούν οι απαντήσεις. Αυτή η δωρεά θα μας επιτρέψει να ενισχύσουμε τους δεσμούς της έρευνας και της εκπαίδευσης με την Ελλάδα, όπου υπάρχει μεγάλο αναξιοποίητο δυναμικό», δήλωσε η Αρβανιτάκη. «Το μόνο που μπορώ να πω, ως κάποια που κατάγεται από ένα μικρό χωριό της Ελλάδας, είναι ότι αυτό είναι κάτι που ποτέ δεν είχα ονειρευθεί. Αποτελεί επίσης τιμή για μένα να είμαι μέλος μιας ομάδας που προσπαθεί να βοηθήσει την Ελλάδα σ’ αυτή την εποχή της ανάγκης», πρόσθεσε.
Αντίθετα με τη φυσική υψηλών ενεργειών που απαιτεί μεγάλους επιταχυντές όπως του CERN, για να κάνει συγκρούσεις σωματιδίων, η έρευνα της Αρβανιτάκη εστιάζει στο λεγόμενο «σύνορο ακριβείας». Πρόκειται για πειράματα που αναζητούν μια νέα Φυσική μέσω κβαντικών μετρήσεων υψηλής ακριβείας, που αποκαλύπτουν οριακές αποκλίσεις και οι οποίες δεν απαιτούν μεγάλες ερευνητικές υποδομές, αλλά μπορούν να γίνουν στο εργαστήριο.
Χρησιμοποιώντας τεχνολογίες και μεθόδους από άλλα πεδία της Φυσικής, η Αρβανιτάκη σχεδιάζει τέτοια πρωτότυπα πειράματα, που θα μπορούσαν να ανοίξουν νέους δρόμους για την κατανόηση των μυστηρίων της ύλης και του σύμπαντος. Συνοπτικά, έχει χαρακτηρίσει το έργο της ως «σωματιδιακή φυσική χωρίς επιταχυντές».
«Ως Ίδρυμα αναγνωρίζουμε τη σημασία της βασικής έρευνας και την ανάγκη για τη στήριξή της. Επιπλέον το έργο της Ασημίνας είναι σημαντικό και με τρόπους που υπερβαίνουν την επιστήμη και την έρευνα. Ως νεαρή επιστήμονας, θα αποτελέσει μεγάλη πηγή έμπνευσης για τους νέους στην πατρίδα της, την Ελλάδα, οι οποίοι επιδιώκουν να εκπληρώσουν τα όνειρά τους εν μέσω της τρέχουσας κρίσης», δήλωσε η Εύα Πολυζωγοπούλου, συντονίστρια των δωρεών παιδείας του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Η έδρα της Αρβανιτάκη φέρει το όνομα του Αρίσταρχου, του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού και αστρονόμου, ο οποίος πρώτος πρότεινε το ηλιοκεντρικό μοντέλο του ηλιακού μας συστήματος.
