Ελληνοτουρκική φιλία

Έχω φτάσει στην ηλικία που όλοι συνειδητοποιούμε ότι κάθε χρονιά έχουμε τις κακές μέρες. Οι δικές μου κακές μέρες τυχαίνει να συνωστίζονται γύρω απ’ τη μέρα των γενεθλίων μου. Ως αντίδοτο καταφεύγω συνήθως στην ανάγνωση κάποιου βιβλίου πιστού και πολύτιμου συντρόφου. Τη τωρινή χρονιά εκείνη την περίοδο, διαβάζοντας ένα ιστορικό μυθιστόρημα, έγινα γνώστης της ιστορίας της αρχαίας Εφέσου στα τουρκικά παράλια του Αιγαίου. Συνάμα εκείνη τη μέρα εγκαινιαζόταν η ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης-Σμύρνης αν αυτό μπορεί να εκφραστεί ως ευγενής συγκυρία.

Η Έφεσος είναι μια αρχαία πόλη στη Μικρά Ασία στην ακτή του Αιγαίου πελάγους, και είναι διάσημο λιμάνι όπου για αιώνες ξεφόρτωναν τα αγαθά που έφερναν τα καραβάνια για να συνεχίσουν το ταξίδι τους μέσα στην απεραντοσύνη της θάλασσας. Η πόλη ήταν επίσης γνωστή ως τόπος λατρείας «μεγάλων μητέρων». Στην αρχή υπήρχε εκεί το ιερό της Κυβέλης, φρυγικής μητέρας των θεών και της φύσης. Όταν αυτό καταστράφηκε, οι ίδιες πέτρες χρησιμοποιήθηκαν για να χτιστεί ο ναός της ελληνικής θεάς Αρτέμιδος, αιωνίας παρθένου και προστάτιδας της φύσης και των παιδιών. Εδώ στην Έφεσο τελείωσε και την επίγεια ζωή της η Παναγία. Μετά το θάνατο και την ανάσταση του Χριστού, η μητέρα του, Η Παρθένος Μαρία, και ο άγιος απόστολος Ιωάννης, πήγαν μαζί στην Έφεσο και εγκαταστάθηκαν εκεί. Κι εκεί τελείωσαν τη ζωή τους. Τότε πάνω στα θεμέλια και από τα υλικά του ναού της Αρτέμιδος στην Έφεσο ανήγειραν μια εκκλησία κι έπειτα μια βασιλική, τα υπολείμματα της οποίας μπορεί να τα δει κανείς και σήμερα. Οι Μουσουλμάνοι έχτισαν στο ίδιο σημείο τέμενος, ένα απ’ τα λίγα τεμένη στον κόσμο χωρίς μιναρέ. Το άφησαν κι αυτό μόνο με «γυναικεία» γνωρίσματα, γιατί ο μιναρές μοιάζει με ανδρική ενέργεια. Κι έτσι οι «μεγάλες παρθένες μητέρες» έδωσαν τις πέτρες τους η μια στην άλλη μέσα στους αιώνες και τις χιλιετηρίδες. Κάποια στιγμή το 19ο αιώνα μια Γερμανίδα καλόγρια, είδε στ’ όνειρό της την Έφεσο και, μέσα σ’ αυτή την πόλη που ποτέ δεν είχε δει, το ακριβές σημείο όπου κάτω από ένα στρώμα γης έστεκε το σπίτι στο οποίο η Παρθένος Μαρία είχε περάσει την τελευταία της χρονιά πάνω στη γη. Η καλόγρια δημοσίευσε αυτό το όνειρο σε βιβλίο, βάσει του οποίου Λαζαριστές ιερείς έσκαψαν και βρήκαν το σπίτι στο συγκεκριμένο σημείο. Το σπίτι είχε μια κουζίνα και από πίσω μια κρεβατοκάμαρα και δίπλα στο σπίτι είναι μια ιαματική πηγή. Έχει τρεις καλοδουλεμένους, εντοιχισμένους κρουνούς. Και ένα μυστικό. Δηλαδή, ο ένας δίνει σ’ αυτούς που πίνουν υγεία, ο δεύτερος ευτυχία και ο τρίτος αγάπη. Ο θρύλος δεν λέει ποιος από τους τρεις δίνει το συγκεκριμένο αγαθό. Και δεν θα ωφελούσε να γευτεί κανείς και από τους τρεις, γιατί ιαματικό είναι μόνο το νερό που σβήνει την πρώτη δίψα.

Είναι τόσα και τόσα που μας ενώνουν με τη γείτονα χώρα. Η ακτοπλοϊκή σύζευξη κάνει τεράστιο καλό στην Τουρκία καθώς γλιτώνουν την ηπειρωτική διαδρομή που είναι μακριά και κοστίζει. Εμείς απ’ τη μεριά μας, έχουμε τόσες μνήμες και μνημεία πολιτισμού αφημένα εκεί, που είναι κρίμα να μένουμε μακριά χωρίς να επισκεφτούμε αυτά τα ιερά χώματα έστω και μια φορά. Η ελληνοτουρκική φιλία θα μπορούσε να έχει πολλά ερείσματα ικανά να απομονώσουν τις όποιες διαφορές και την όποια αντιπαλότητα.

*Ο Αριστείδης Αρχοντάκης είναι συγγραφέας, φυσικός