Την περασμένη εβδομάδα επέστρεψε η δεύτερη αποστολή του Κοινωνικού Ιατρείου Φαρμακείου Αλληλεγγύης Χανίων από τους καταυλισμούς των προσφύγων.
Η δεύτερη αποστολή του ΚΙΦΑΧ, που σίγουρα θα έχει συνέχεια, πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών “Διεθνής Ιατρική – Διαχείριση Κρίσεων Υγείας” της Ιατρικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α.
Το πρόγραμμά της αποστολής ήταν έτσι σχεδιασμένο ώστε να μας επιτρέψει να επισκεφθούμε και να βοηθήσουμε σε διαφορετικούς χώρους, πάντα με την αρωγή των Γιατρών του Κόσμου. Επισκεφθήκαμε και λειτουργήσαμε τα ιατρεία του καταυλισμού των Διαβατών, της Ειδομένης, του κέντρου καταγραφής στο Χαλκειός της Χίου και του καταυλισμού της Σούδας στη Χίο καθώς και τα ιατρεία που λειτουργούν εν πλω οι Γιατροί του Κόσμου στα δύο πλοία που εξυπηρετούν τη γραμμή των νησιών του Βορείου Αιγαίου, που έχουν δεχθεί το μεγάλο όγκο των προσφύγων.
Για όσους συμμετείχαμε αποτέλεσε μια συγκλονιστική εμπειρία που είναι δύσκολο να περιγραφεί, πολύ μάλλον που το διαδίκτυο και τα τηλεοπτικά κανάλια έχουν επιχειρήσει να εξαντλήσουν και να μονοπωλήσουν την παρουσίασή του.
Οι μέρες που μεσολάβησαν από την επιστροφή μας ήταν χρήσιμες για να βοηθήσουν τα συναισθήματα να κατακαθίσουν και τη σκέψη να αναδυθεί. Ορισμένα στοιχεία γίνονται ορατά σχεδόν από την πρώτη στιγμή: Κατ’ αρχάς, το μέγεθος της προσφυγικής ροής είναι τεράστιο, δύσκολα εξαντλήσιμο και πολύ δύσκολα διαχειρίσιμο από μία μόνο χώρα και μάλιστα ευρισκόμενη ήδη στη δική της ανθρωπιστική κρίση. Παράλληλα, πολύ γρήγορα καθίσταται σαφές -ιδίαιτερα στην Ειδομένη με αναπόδραστο τρόπο- ότι οι άνθρωποι αυτοί άφησαν πίσω τους μια πραγματικότητα τόσο σκληρή που δεν τους επέτρεπε άλλη επιλογή. Είναι αδιανόητα όσα χρειάστηκε να περάσουν και να περνούν ακόμα, μωρομάνες με τέσσερα και πέντε παιδιά, γέροντες και παιδιά σε αναπηρικά καροτσάκια, βαριά άρρωστοι, για να βρεθούν στην Ευρώπη, που τους κλείνει την πόρτα και τους απιθώνει σε λασπωμένα χωράφια. Είναι αδιανόητο να αντέχουν αυτήν την πραγματικότητα, αν εκείνη που άφησαν πίσω τους μπορούσε να τους προσφέρει έστω κάποια επιλογή.
Η ελπίδα δεν έχει χαθεί ακόμα
Ωστόσο, ένα ακόμα μέγεθος που συγκλονίζει είναι αυτό της αλληλεγγύης. Οι εθελοντές, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που δρουν στο πεδίο, οι αλληλέγγυοι που προσφέρουν από κάθε μεριά της χώρας αποτελούν μια συγκλονιστική παράμετρο που ξεπερνά τα συνήθη. Μαζί με τα χαμόγελα των παιδιών αποτελεί το πιο ελπιδοφόρο στοιχείο και είναι πολλές οι στιγμές που καταφέρνει να κλέψει τα ηνία της σκέψης από τη θλίψη και την απογοήτευση. Δεν είναι μόνο ο όγκος της ανθρωπιστικής βοήθειας, είναι και οι ατέλειωτες μέρες και ώρες, η υπομονή, η γνώση και το κουράγιο που αφειδώς προσφέρουν όσοι περνούν τις μέρες και τις νύχτες τους ανάμεσα σε σκηνές και λάσπες. Από αυτήν την άποψη ήταν σπουδαία διαπίστωση για τους πολίτες αυτής της χώρας. Ηταν ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη και ένας ψίθυρος ότι η ελπίδα δεν έχει χαθεί ακόμα, ότι η ανθρωπιά μπορεί να θεριεύει μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες.
Αλληλεγγύη στους συμπολίτες μας
Δύο αιχμές στη σκέψη σχηματίστηκαν από αυτή τη σημαντική εμπειρία. Η ένταση του φαινομένου, όπως το βιώνουν οι κάτοικοι των τόπων στους οποίους φτάνουν ή συγκεντρώνονται οι πρόσφυγες, είναι τέτοια που καθιστά ευθέως ανάλογη την αναγκαιότητα διαμοιρασμού της ευθύνης της αντιμετώπισής του σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η καθημερινότητα κάποιων κατοίκων αυτής της χώρας -και η ζωή κάποιων ανθρώπων αυτού του κόσμου- έχει επηρεαστεί σε συγκλονιστικό βαθμό. Δεν δικαιούμαστε, λοιπόν, να αφήνουμε τους συμπολίτες μας μόνους σε αυτή την τιτάνια προσπάθεια -που δεν μπορείς να αρνηθείς διότι η πραγματικότητα την καθιστά επιτακτική και αναπόδραστη- όπως ακριβώς δεν μπορούμε να αφήνουμε μόνους τους πρόσφυγες σε αυτήν την τραγική τροπή της ζωής τους. Συνεπώς, αποτελεί σημαντική και καθοριστική ευθύνη της πολιτείας, αλλά και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να αναλάβει με σχεδιασμό και υπευθυνότητα σε ολόκληρη τη χώρα τη φιλοξενία προσφύγων για όσο καιρό χρειαστεί. Συνάμα, αποτελεί ευθύνη όλων μας να ωθήσουμε τις εξελίξεις προς αυτή την κατεύθυνση με ανάλογη υπευθυνότητα. Οφείλουμε και στη δημοκρατία, αλλά ακόμα και στην εθνική μας συνείδηση να μοιραστούμε αυτήν την προσπάθεια.
Ο σπόρος της ανθρωπιάς
Τέλος, ίσως το καθοριστικότερο χαρακτηριστικό όλων: τα παιδιά αποτελούν ένα μεγάλο ποσοστό των προσφύγων που μετακινούνται μέσω και ανά την Ελλάδα αυτή τη στιγμή, με επίσημα στοιχεία περίπου το 38%. Αυτό το δεδομένο καθιστά πιο μεγάλη την ευθύνη όλων μας και με έναν ακόμα τρόπο: Αυτά τα παιδιά, ηλικίας από λίγων ημερών έως και στα χρόνια της άγουρης νιότης τους, αποτυπώνουν ανεξίτηλα μέσα τους το δικό μας παράδειγμα. Μαθαίνουν από όλους μας, κάθε μέρα, με τον πιο έντονο τρόπο τι σημαίνει άνθρωπος. Η παρουσία και η απουσία μας, η δράση και η αδράνεια μας, η θέση και η άρνησή μας είναι για αυτά τα παιδιά παρακαταθήκη ανθρωπιάς ή απανθρωπιάς. Αν, λοιπόν, πιστεύουμε σε έναν καλύτερο κόσμο, από όποια ιδεολογία κι αν τον προσεγγίζουμε, δεν μπορεί παρά να τον διεκδικούμε ανθρώπινο. Αν τώρα δεν πάρουμε θέση στην πράξη για το ποιοι θέλουμε να είναι οι αυριανοί πολίτες του κόσμου και της χώρας μας, με τους οποίους θα ζούμε, θα εργαζόμαστε, θα αποφασίζουμε μαζί, χάνουμε μια σπουδαία ευκαιρία να σπείρουμε τον σπόρο της ανθρωπιάς.
