Ελπίδα στη ζωή

Δούλεψα 2-3 δεκαετίες σε ένα χώρο με πολύ πόνο. Σωματικό αλλά κυρίως ψυχικό. Και κοινωνικό.
Και επειδή μόνον οι πονεμένοι άνθρωποι, οι βαθιά λυπημένοι μπορούν να καταλάβουν τι σημαίνει πόνος και στέρηση και γι’ αυτό μπορούν να συμπονούν πραγματικά, θέλω να σας πω ότι η λύπη είναι η δεξαμενή της χαράς.
Δεν είμαι υπέρ της ρητορικής του πόνου αλλά πρέπει να γνωρίζουμε ότι η ζωή δεν αποφλοιώνεται απ’ τον πόνο. Ζωή χωρίς πόνο δεν υπάρχει. Με το κλάμα γεννιέται ο άνθρωπος και το αίτημα του σημερινού ανθρώπου για μια ζωή χωρίς πόνο είναι μια στρέβλωση του καιρού μας.
Εντάσσεται μέσα στο έτοιμο, στο γρήγορο, στο φτηνό, στο καταναλωτικό, στο εύκολο. Μα η ζωή είναι αλλού. Δεν κατοικεί στα καταναλωτικά αγαθά αλλά στα βαθειά στα χρειώδη, στα απαράγραπτα. Το αμύγδαλο του Κόσμου είναι βαθειά κρυμμένο και παραμένει αδάγκωτο μας λέει ο Ελύτης. Οικείο μόνο στους ραγισμένους, στους τρυφερούς, στους ευαίσθητους, στους πονεμένους.
Ο πόνος είναι η μόνη αληθινή μορφή συνείδησης, μας λέει ο Νίτσε. Επομένως η τάση των καιρών να αποφεύγουμε τον πόνο και εμείς και τα παιδιά μας, δημιουργεί μια ψευδή αναπαράσταση της ζωής αλλά όχι ζωή. Οταν αποφεύγεις τον πόνο, τον ξανασυναντάς διπλό, διότι εκτός των άλλων είσαι ανύποπτος και απαράσκευος.
«Το να πονείς και να το λες
Αυτό δεν είναι πόνος
Μα πόνος είναι να πονείς
Και να το ξέρεις μόνος».
Αυτό έγραψε ένας ασθενής σε ένα γκράφιτι που κάναμε πριν χρόνια μέσα στο ψυχιατρείο. Και ένας άλλος ασθενής με πλησίασε και μου είπε: Δεν μου αρέσει αυτή η μαντινάδα γιατρέ. Γιατί, τον ρωτώ. Γιατί περιγράφει κάτι το εξωπραγματικο, πάνω απ’ τα όρια του ανθρώπου, μου απαντά. Αυτή η σκέψη με έβαλε σε μεγάλο προβληματισμό και με οδήγησε χρόνια αργότερα να ανακαλύψω την αλληλοβοήθεια σαν αρχή και μέθοδο θεραπείας. Πραγματικά. Ο μισός μας εαυτός στον Αλλο κατοικεί. Στον κάθε Αλλο.  Χωρίς τον Αλλο είσαι μισός. Ο άνθρωπος ή είναι κοινωνικό υποκείμενο ή δεν υπάρχει. Ο κόσμος υπάρχει μόνο αν τον μοιράζεσαι μάς λέει ο Λειβαδίτης.
Τι είναι η αλληλοβοήθεια τηλεγραφικώς και ολιγολέκτως; Να μάθεις να μοιράζεσαι! Ο,τι μοιράζεσαι, σου επιστρέφει διπλό. Να βάζεις τον τόνο όχι στο πρόβλημα αλλά στο πλεονέκτημα, στη δυνατότητα. Να μετατρέπεις το πρόβλημα σε δύναμη και ευκαιρία. Αλλά κυρίως να ανακαλύπτεις τις κρυμμένες δυνάμεις που έχεις, τα εσωτερικά θεραπευτικά αποθέματα.
Να ανακαλύπτεις ότι μπορεις να είσαι χρήσιμος όχι μόνο στον εαυτόν σου αλλά και στους άλλους. Να βγάλεις απ’ το συναισθηματικό σου τοπίο κάθε συναίσθημα οίκτου, ντροπής, ενοχής, ελεημοσύνης, ανημπόριας, απομόνωσης. Η αξία, οι δυνατότητες του ανθρώπου η μοναδικότητά του δεν κατοικούν στον κινητικό νευρώνα. Αν κοιτάξτε γύρω σας θα δειτε πολλα παραδειγματα.
Ημουν πολλά χρόνια ψυχίατρος ήδη, αλλά η εμπειρία μου απ’ το πρόγραμμα αλληλοβοήθειας ήταν συγκλονιστική. Και στο πεδίο της θεωρίας αλλά και στο επίπεδο της θεραπευτικής αποτελεσματικότητας. Μια δράση έξω απ’ το βιοϊατρικό μοντέλο, το οποίο δεν το αρνείται αλλά το συμπληρώνει, το εκτείνει, το εμπλουτίζει, το ολοκληρώνει.
Σας το προτείνω ανεπιφύλακτα. Αποτελεί ένα εναλλακτικό χώρο και τρόπο συνάντησης ανθρώπων και επιδιώκει να διευρύνει τα θεραπευτικά πλαίσια. Επιδιώκει την ανάκτηση του εαυτού, αφού ο άνθρωπος δεν είναι ένα σύνολο συμπτωμάτων αλλά ένα οδυνώμενο κοινωνικό ον με ανάγκες και επιθυμίες.
Να γυρίζεις -αυτό είναι το θαύμα- με κουρελιασμένα μάτια, με φλογωμένους τους κροτάφους απ’ την πτώση. Να γυρίζεις στην καλή πλευρά σου.
Αυτό μας λέει ο ποιητής Ν. Καρούζος.