Πολλά γράφτηκαν τούτες τις μέρες μετά την είδηση του θανάτου του Εμμανουήλ Κριαρά, κύριου εισηγητή για την καθιέρωση το 1976 της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας και το 1982 του μονοτονικού συστήματος!
Κείμενα, επιφυλλίδες, απόψεις κ.λπ. που αφορούσαν την αγωνία και τον αγώνα του ίδιου καθόλη τη διάρκεια της ζωής του να σταθεί πιστός στα όσα πρέσβευε και διακήρυσσε σχετικά με την ελληνική γλώσσα αλλά και σχετικά με το τεράστιο έργο που άφησε πίσω του – παρακαταθήκη για τους επερχόμενους!
Συνεχίζοντας σήμερα για δεύτερη ημέρα την αναφορά μας στον μεγάλο αυτό Ελληνα, παραθέτουμε διηγήσεις του ίδιου α) για τη μητέρα του η οποία είχε αναλάβει την ανατροφή των δύο παιδιών της -μετά την εξ ανάγκης απόφαση του πατέρα να εγκαταλείψει την πόλη μας και να ψάξει για δουλειά στο λιμάνι του Πειραιά- και β) για την καθοριστικής σημασίας σχέση μαθητού-δασκάλου που είχε με τον καθηγητή του στο Γυμνάσιο Ιωάννη Μοσχόπουλο.
Γράφει λοιπόν ο Εμμ. Κριαράς στο κείμενό του “Αναμνήσεις απ’ το δημοτικό και απ’ το γυμνάσιο”, δημοσιευμένο στο περιοδικό “η λέξη”: «Τα πρώτα γράμματα μου τα δίδαξε η στοργική μητέρα μου» και αλλού «η μητέρα μου ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη μόρφωση των παιδιών της. Γι’ αυτό και μένα, μόλις μπήκα στο γυμνάσιο με παρότρυνε να παρακολουθήσω μαθήματα γαλλικής γλώσσας[…]».
Σε άλλο σημείο της διήγησής του αναφέρει: «Η μητέρα μου είχε φροντίσει ώστε και ο αδελφός μου ο Παύλος, όταν ακόμη βρισκόταν στο Δημοτικό σχολείο, να παρακολουθήσει μαθήματα γαλλικής σε μια σχολή καθολικών καλογραιών, που λειτουργούσε τότε στα Χανιά».
Ως φυσικό, η μητέρα του ήταν πάντοτε δίπλα σε κάθε απόφαση που αφορούσε τις κινήσεις των παιδιών της! Ετσι ακόμη κι όταν ο Εμμ. Κριαράς τέλειωσε το δημοτικό και θέλησε να εργαστεί για να ενισχύσει «έστω σε ελάχιστη μοίρα, τα οικονομικά της οικογένειάς μου», πάλι αυτό έγινε με τη σύμφωνη γνώμη της μητέρας του.
«Μπαίνοντας στο Γυμνάσιο, ύστερα από συνεννόηση με τη μητέρα μου, άρχισα να εργάζομαι σε συμβολαιογραφείο», σημειώνει.
Για τον καθηγητή του Ιωάννη Μοσχόπουλο ο οποίος μαζί με τον Εμμανουήλ Γενεράλι έπαιξαν βαρύνοντα ρόλο και επηρέασαν τη διαμόρφωσή του, αναφέρει: «είναι βέβαιο ότι ο δημοτικισμός μερικών από μας τους μαθητές του οφείλεται σε μεγάλη μοίρα στη διδασκαλία του. Αυτή τη στιγμή αναπολώ τη μορφή του – σοβαρή μορφή δασκάλου». Και αλλού σημειώνει «παρακινημένος απ’ αυτόν διάβαζα λογοτεχνία και ποικίλλα κοινωνικά και πολιτικά βιβλία, που έπαιξαν το ρόλο τους στην πρώτη πνευματική μου διαμόρφωση».
Η συνύπαρξη αυτών των δύο -της μητέρας του και του δασκάλου του- και η διακριτική αλλά ισχυρή παρουσία τους στη ζωή και στις αναζητήσεις του παιδιού – γιου, μαθητή, εφήβου λειτούργησαν συνδυαστικά
-τουλάχιστον όπως κρίνουμε από τις συγκεκριμένες αναφορές- και προς όφελος του παιδιού, το οποίο τελικά διαμόρφωσε ένα δυνατό χαρακτήρα, μια υγιή προσωπικότητα για να κυνηγήσει το όνειρό του…
