Πηγαίνοντας από τα Χανιά για τα Σφακιά, ο ταξιδιώτης θα συναντήσει μια πινακίδα -στο 33ο χλμ.- που λέει ότι δεξιά ο δρόμος οδηγεί στο χωριό Εμπρόσνερος. Ας πάμε μέχρι εκεί.
Ο Εμπρόσνερος, λοιπόν, ή -όπως λέγεται- το Μπρόσνερο, είναι ένα από τα ωραία και πολύ ενδιαφέροντα χωριά στην επαρχία Αποκορώνου. Κτισμένο πάνω σε λόφους, σε πανοραμική θέση στις υπώρειες των Λευκών Ορέων το Μπρόσνερο έχει υψόμετρο 260 μ., και απέχει από τα Χανιά περίπου 38 χλμ. Έχει πολύ πράσινο, άφθονα νερά, πολύ υγιεινό κλίμα, καταπληκτική θέα και τοποθεσίες μοναδικής ομορφιάς. Λάδι, χαρούπια, μέλι, κρασί, ξηροί καρποί και σιτηρά είναι τα προϊόντα που παράγονται στο Μπρόσνερο. Αλλά και η κτηνοτροφία είναι πολύ αναπτυγμένη (πάνω από 8.000 αιγοπρόβατα).
Στην καταπράσινη περιοχή του χωριού υπάρχουν: Ο Άγ. Αντώνιος, μια εκκλησία – σπηλιά με ιστορία, κτισμένη στην μέση του γκρεμού. Στο ιερό της εκκλησίας είναι μια μικρή λίμνη και σπήλαιο με σταλακτίτες. Στην άλλη πλευρά της χαράδρας βρίσκεται η Σπηλέ, ένα σπήλαιο που θεωρείται σαν τόπος λατρείας στην αρχαία εποχή. Τόσο η Σπηλέ όσο και ο Άγιος Αντώνιος υπήρξαν Κρυφά Σχολεία στην Τουρκοκρατία.
Το ύψωμα “Κέραμος” είναι μία τοποθεσία εξαιρετικής ομορφιάς και με υπέροχη θέα προς όλη σχεδόν την Αποκορωνιώτικη Επαρχία.
Στην κεντρική γειτονιά του Μπρόσνερου υψώνεται σκοτεινός ο φοβερός Πύργος του Τούρκου γενίτσαρου Ιμπραήμ Αληδάκη. Ο πύργος σώζεται με τον μεγάλο θόλο σκοτεινό και πληκτικό, με την πέτρινη ελικοειδή σκάλα. Η οροφή του πρώτου θόλου έχει καταρρεύσει. Στέκουν επίσης οι τοίχοι των δύο δωματίων της ταράτσας όπου έμενε ο φοβερός εκείνος γενίτσαρος. Η ωραία αυλόπορτα, παρά την φθορά της, στέκεται ακόμα μεγαλοπρεπής. Μπροστά της, η καμάρα με το καλντιρίμ.
Ωραίο πανηγύρι γίνεται στο Μπρόσνερο κάθε χρόνο στις 25 Αυγούστου που γιορτάζει ο απόστολος Τίτος.
Ιστορία: Το χωριό κατοικείται από τα πολύ παλιά χρόνια. Τα επίσημα βιβλία των Ενετών το αναφέρουν Μπρόσνερο. Με την ίδια ονομασία αναφέρεται και το 1834 που είχε 75 χριστιανικές οικογένειες και 15 οθωμανικές. Όμως, στην απογραφή του 1881, που ανήκε στον Δήμο Μαθέ, αναφέρεται Μπρόσνερος. Τότε, είχε 882 κατοίκους και ήταν το μεγαλύτερο χωριό από τα 18 που αποτελούσαν τον τότε Δήμο.
Στις γειτονιές “Μαρουδιανά” και “Αγ. Θυμώτης” υπάρχουν απομεινάρια ρωμαϊκού οικισμού.
Η θέση του Μπρόσνερου επάνω στο πέρασμα προς τα Σφακιά και σε ασφαλή δρόμο για μετακίνηση προς την Ανατολική και Δυτική Κρήτη, υπήρξε πάντοτε τόπος συγκέντρωσης για τις επαναστατικές και αντιστασιακές δυνάμεις. Έτσι το ηρωικό αυτό χωριό έπαιξε πάντοτε σπουδαίο ρόλο στους επαναστατικούς αγώνες της Μεγαλονήσου, παίρνοντας ενεργό μέρος στους πολέμους από τους πρώτους κατακτητές μέχρι την Γερμανική κατοχή. Σειρά από αγώνες καθώς και οπλαρχηγοί – αγωνιστές γράφουν την ιστορία του Μπρόσνερου. Οι κάτοικοί του ήσαν πάντοτε σε ετοιμότητα, ενώ οι Χαΐνηδες κι οι κυνηγημένοι έβρισκαν καταφύγιο στο χωριό τους.
Το 1822, το Μπρόσνερο, ήταν έδρα της Προσωρινής Διοικήσεως Κρήτης. Το 1866, η Γενική Συνέλευση των Κρητών απηύθυνε απ’ εδώ επαναστατική προκήρυξη προς “Τους Κυρίους Αντιπροσώπους των Σεβαστών Χριστιανικών Δυνάμεων” και τον επόμενο χρόνο (1867) εστρατοπέδευσαν στο Μπρόσνερο οι οπλαρχηγοί των Σφακίων και λοιποί αγωνιστές της περιοχής. Στο χωριό έγιναν πολλές φορές μάχες με τους Τούρκους από τις οποίες οι σπουδαιότερες ήσαν: Τον Ιούνιο του 1821 έγινε μάχη και συνέχεια πολιορκία του πύργου του Αληδάκη, ενώ το 1897 έγινε η μάχη της Κεφάλας.
Στο Μπρόσνερο γεννήθηκε ένας μεγάλος αγωνιστής, ο οπλαρχηγός Θεόδωρος Ξενάκης ή Μαυροθοδωρής, που έδρασε από το 1821 μέχρι το 1876. Συγκρότησε ομάδα από γερούς νέους του χωριού του με σκοπό να εξοντώσει τους Τούρκους γενίτσαρους της περιοχής και το κατόρθωσε με τα παλικάρια του. Σε διάστημα 4 χρόνων εσκότωσε 44 επικίνδυνους Τούρκους και πήρε ανάσα ο χριστιανικός πληθυσμός. Στους μετέπειτα χρόνους, το Μπρόσνερο έχει να επιδείξει πολλούς αγωνιστές. Μπροσνερίτες ήσαν ο Μανούσος Ν. Καπριδάκης, ο Παύλος Ι. Φαφουτάκης και ο Μάρκος Γ. Ντουκάκης που διακρίθηκαν στον Μακεδονικό Αγώνα, ενώ ο Σπύρος Ι. Βαρδάκης αγωνίστηκε ηρωικά στους Βαλκανικούς πολέμους. Στην Μικρά Ασία έλαμψε το άστρο των Μπροσνεριτών Κων/νου Μιχ. Μαριδάκη και Μανούσου Ζακυνθινάκη. Αλλά και στον Αλβανικό πόλεμο έδωσαν το μεγάλο τους παρόν οι Μπροσνερίτες Γεώργιος Μιχ. Μαριδάκης, Ελευθέριος Εμμ. Ντουκάκης, Ιωάννης Γ. Μπραουδάκης και Μιχαήλ Ιω. Μυριδάκης.
Για όλους αυτούς και για πολλούς άλλους ανώνυμους Μπροσνερίτες το ηρωικό χωριό του Αποκόρωνα είναι υπερήφανο.
Βιβλιογραφία:
– Μάρκος Ντουκάκης, Γεωπόνος, έγγραφες πληροφορίες
– Ν. Σταυράκη, Στατιστική του πληθυσμού της Κρήτης.
– Ρ. Πάσλεϋ, Ταξίδια στην Κρήτη (μεταφρ. Δ. Γόντικα)
– Σ. Σπανάκη, ΚΡΗΤΗ (τ. Β’)
