Πρωταπριλιά. Μέρα που το ψέµα έχει την «τιµητική» του. Το απαιτεί η παράδοση άλλωστε. Ποια παράδοση είναι αυτή; Οι ιστορικοί αναφέρουν δύο διαφορετικές εκδοχές που εξηγούν τα πρωταπριλιάτικα ψέµατα. Η µία εκδοχή εικάζει ότι η Πρωταπριλιά χρονολογείται από το 1582, όταν η Γαλλία άλλαξε από το Ιουλιανό στο Γρηγοριανό ηµερολόγιο.
Στο Ιουλιανό ηµερολόγιο το νέο έτος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Με την αλλαγή στο Γρηγοριανό ηµερολόγιο, το νέο έτος ξεκινούσε την 1η Ιανουαρίου. Κάποιοι όµως συνέχιζαν να γιορτάζουν την αλλαγή του χρόνου την 1η Απριλίου και όσοι είχαν αποδεχτεί την ηµερολογιακή αλλαγή του έτους, τους πείραζαν, κάνοντάς τους ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα, ή λέγοντάς τους περιπαικτικές ευχές. Η άλλη εκδοχή τώρα, αφορά τους αρχαίους Κέλτες ψαράδες, οι οποίοι συνήθιζαν την 1η Απριλίου που καλυτέρευε ο καιρός, να βγαίνουν για ψάρεµα. Ωστόσο, η ψαριά τους τις περισσότερες φορές ήταν ανύπαρκτη κι ενώ γύριζαν µε άδεια χέρια, οι ψεύτικες ιστορίες τους για πολλά και µεγάλα ψάρια έδιναν και έπαιρναν. Έτσι, από τους Κέλτες και τους Γάλλους το έθιµο µεταλαµπαδεύτηκε σε όλον τον κόσµο. Λέγεται ότι στην Ελλάδα το έθιµο είναι γνωστό από την εποχή των Σταυροφοριών.
Πρωταπριλιά λοιπόν και µικρά, αθώα και χιουµοριστικά ψέµατα είναι καλοδεχούµενα. Τι γίνεται όµως µε τα άλλα, τα σοβαρά; Εκείνα που σου λένε κατά καιρούς και που ίσως λες κι εσύ κάποιες φορές, για διάφορους λόγους; Ξέρω ότι θα συµφωνήσεις ότι είτε µικρό είτε µεγάλο είναι το ψέµα, δηλώνει ανακρίβεια και φανερώνει εξαπάτηση. Λέγονται και ψέµατα που πληγώνουν λιγότερο, αλλά είναι και κάποια άλλα, που χτυπούν κατευθείαν στο ευαίσθητο κοµµάτι της εµπιστοσύνης, κόβουν τη φλέβα της σιγουριάς ακαριαία, πληγώνουν συναισθηµατικά και µοιάζουν µε χτύπηµα κάτω από τη µέση. «Το ψέµα είναι ανανδρία», είχε αποφανθεί ο Νίκος Καζαντζάκης, ενώ ο Άγγλος ποιητής Ουίλιαµ Μπλέικ, έχει αναφέρει ότι, «µια αλήθεια που λες µε κακή πρόθεση επηρεάζει πιο πολύ από όλα τα ψέµατα που µπορείς να επινοήσεις» κι έτσι αντικρούει την άποψη του Καζαντζάκη. Ποια άποψη είναι λογικά επικρατέστερη; Μήπως και οι δύο κατά περίπτωση; Έχεις τη δική σου απάντηση…
Όπως και να ‘χει, είναι φανερό ότι η αναφορά στη βαρύτητα των ψεµάτων, σηκώνει µια µεγάλη συζήτηση, που µάλλον δύσκολα θα οδηγήσει σε ακριβή συµπεράσµατα, καθώς γύρω από την ψυχολογία του ψέµατος, υπάρχουν πολλές οπτικές προς ανάλυση… Εν τέλει, όσο µεγάλη κι αν είναι αυτή η συζήτηση και όσα πολλά τα παρακλάδια της, το αποτέλεσµα σε κάθε περίπτωση είναι το ίδιο και το εκφράζει µε τον καλύτερο τρόπο ο Νίτσε, στην περί ψέµατος φιλοσοφία του… «∆ε µε ενοχλεί που µου είπες ψέµατα, µε ενοχλεί που από εδώ και πέρα δεν µπορώ να σε πιστεύω». Σίγουρα έχεις τις δικές σου απόψεις περί του θέµατος…
Καλό µήνα και…προσοχή να µη σε ξεγελάσουν σήµερα, αλλά και καµιά άλλη µέρα του χρόνου!
*Η Μαρία Σαρρή – Σαββάκη είναι δασκάλα Ειδικής Αγωγής – συγγραφέας
