Η Τρίτη 20 Μαΐου 1941 γράφτηκε με χρυσά γράμματα στην ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Eκείνο το δροσερό πρωινό, ένας ολόκληρος γερμανικός αεροπορικός στόλος σκοτείνιασε τον ουρανό της Κρήτης κι ακολούθησε σαρωτική επίθεση χιλιάδων αλεξιπτωτιστών. Η απόφαση αυτή ελήφθη από τον Χίτλερ στις 25 Απριλίου 1941, λίγες μέρες μετά την παράδοση της Ηπειρωτικής Ελλάδας στις δυνάμεις του Αξονα και έλαβε την κωδική ονομασία “επιχείρηση Ερμής”.
Οι Γερμανοί, με την κατάληψη της Κρήτης, είχαν σαν στόχο να εξασφαλίσουν τα νώτα τους εν όψει της “επιχείρησης Μπαρμπαρόσα” (εκστρατεία στη Ρωσία) και να εξορμήσουν στη βόρεια Αφρική με εφαλτήριο την Κρήτη. Το γερμανικό επιτελείο αποφάσισε να διεξαγάγει την επιχείρηση από αέρος με τη χρησιμοποίηση δυνάμεων αλεξιπτωτιστών για πρώτη φορά στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία. Αυτό, γιατί στη θάλασσα κυριαρχούσαν οι δυνάμεις των αντιπάλων τους. Επικεφαλής των γερμανικών δυνάμεων τέθηκε ο πτέραρχος Στούντεντ 51 ετών, βετεράνος πιλότος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Είχε στη διάθεσή του 1.190 αεροπλάνα και 29.000 άνδρες.
Την Κρήτη υπεράσπιζαν Ελληνες στρατιώτες που είχαν έρθει με την υποχώρηση από την Αλβανία και Βρετανοί, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιωτικοί που είχαν έρθει και αυτοί από την κατεχόμενη Ελλάδα. Το γενικό πρόσταγμα είχε ο Νεοζηλανδός στρατηγός Μπέρναντ Φράιμπεργκ, 52 ετών, βετεράνος και αυτός του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στις 8 το πρωί της 20Ής Μαΐου 1941 με ρίψη αλεξιπτωτιστών στο αεροδρόμιο του Μάλεμε στην ευρύτερη περιοχή των Χανίων και του Καστελίου Κισάμου. Τα πρώτα κύματα των αλεξιπτωτιστών ήταν εύκολη λεία για τους Νεοζηλανδούς και τους Ελληνες που υπεράσπιζαν το Μάλεμε. Στις μάχες είχε λάβει μέρος και μεγάλος αριθμός αμάχων με ό,τι όπλο είχαν στη διάθεσή τους από μαχαίρια, τσιφτέδες και όπλα από την εποχή της κρητικής επανάστασης. Η συμμετοχή χιλιάδων αμάχων στις επιχειρήσεις ήταν ένας παράγοντας που δεν είχε υπολογιστεί από τους Γερμανούς σχεδιαστές. Το λάθος που είχε κάμει η γερμανική αντικατασκοπία, είχε να κάμει με το φρόνημα του κρητικού λαού.
Ο ναύαρχος Βίλχεμ Κανάρης, αρχηγός της γερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών, είχε ενημερώσει τα επιτελεία πως ο κρητικός λαός δεν πρόκειται να προβάλει την παραμικρή αντίσταση, ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι και φιλικά προσκείμενος προς τις γερμανικές δυνάμεις ή και ακόμη να υποδεχτεί τους Γερμανούς σαν ελευθερωτές. Στηριζόταν στο ισχυρό δημοκρατικό και αντιμοναρχικό φρόνημα των Κρητικών, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν Βενιζελικοί και απεχθάνονταν οτιδήποτε έφερε κορώνα, όπως ο βασιλιάς των Ελλήνων Γεώργιος Β’.
Βέβαια, η αντικατασκοπία των Γερμανών δεν υπολόγισε ότι ναι μεν οι Κρητικοί απεχθάνονταν το στέμμα, αλλά πάνω απ’ όλα ήταν Ελληνες και λάτρευαν την πατρίδα τους και το νησί τους περισσότερο από κάθε τι.
Οι Γερμανοί, λοιπόν, νόμιζαν πως θα πάνε “ταξιδάκι αναψυχής” στην Κρήτη.
Μια από τις σκληρότερες αναμετρήσεις της πρώτης μέρας, εκτυλίχτηκε στον κάμπο του Καστελιού.
Ενας λόχος αλεξιπτωτιστών, με επικεφαλής των ταγματάρχη Μπούρμπε, είχε προσγειωθεί στον κάμπο με πρόθεση να καταλάβει το ημιτελές αεροδρόμιο. Σ’ αυτή τους την προσπάθεια ήρθαν αντιμέτωποι με λίγους στρατευμένους και πολλούς αστράτευτους πατριώτες που κατάφεραν ως το μεσημέρι να εξολοθρέψουν τον διοικητή και 58 αλεξιπτωτιστές.
Την ίδια ώρα έπεφταν αλεξιπτωτιστές και στην περιοχή του αεροδρομίου του Μάλεμε και στην ευρύτερη περιοχή των Χανίων.
Τα πρώτα κύματα των αλεξιπτωτιστών ήταν εύκολη λεία για τους Νεοζηλανδούς και τους Ελληνες που υπεράσπιζαν το Μάλεμε. Στις τέσσερις όμως το απόγευμα ένα νέο κύμα έπεσε στο Ρέθυμνο και μία ώρα αργότερα στο Ηράκλειο. Τώρα οι μάχες διεξάγονταν σε τέσσερα μέτωπα Χανιά, Μάλεμε, Ρέθυμνο, Ηράκλειο. Η πρώτη μέρα της μάχης έληξε με μεγάλες απώλειες για τους Γερμανούς και αβέβαιη έκβαση.
Ο διοικητής των γερμανικών δυνάμεων, πτέραρχος Κουρτ Στούντεντ, απογοητευμένος από την εξέλιξη των επιχειρήσεων, σκέφτηκε ακόμη και την αυτοκτονία, αναλογιζόμενος την υπόσχεση που είχε δώσει στο Φίρερ για μια εύκολη νίκη.
Τα ξημερώματα της 21 Μαΐου οι μάχες συνεχίστηκαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα και στα τέσσερα μέτωπα. Ομως οι Γερμανοί επικέντρωσαν τις προσπάθειές τους ιδιαίτερα στην κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε όπως ήταν ο πρωταρχικός τους στόχος και αυτό το κατάφεραν προς το τέλος της δεύτερης μέρας.
Επωφελήθηκαν από την ασυνεννοησία στις τάξεις των συμμάχων, αλλά υπέστησαν και πάλι μεγάλες απώλειες.
Η κατάληψη όμως του αεροδρομίου ήταν στρατηγικής σημασίας για την εξέλιξη των επιχειρήσεων. Οι Γερμανοί άρχισαν να μεταφέρουν μεγάλες δυνάμεις από την Ελλάδα και με τον σύγχρονο οπλισμό που διέθεταν ήταν θέμα χρόνου η κυριαρχία τους στη Μεγαλόνησο.
Στις 28 Μαΐου οι Γερμανοί είχαν απωθήσει τις συμμαχικές δυνάμεις στα νότια της Κρήτης, καθιστώντας τον αγώνα τους μάταιο. Ετσι, το Λονδίνο αποφάσισε την απόσυρση των δυνάμεων της κοινοπολιτείας από την Κρήτη και τη μεταφορά τους στην Αίγυπτο. Οι Ελληνες μαχητές μαζί με 500 Βρετανούς ανέβηκαν στα απρόσιτα βουνά της Κρήτης για να συνεχίσουν τον αγώνα.
Στις 2 Ιουνίου έπεσε η αυλαία της Μάχης της Κρήτης με την εκτέλεση 42 κατοίκων του Αλικιανού γιατί πήραν μέρος στη μάχη της περιοχής και την εκτέλεση 24 κατοίκων του Κοντομαρί, γιατί στο χωριό βρήκαν ένα γερμανικό ρούχο ματωμένο. Σύμφωνα με έγκυρους υπολογισμούς οι απώλειες των συμμάχων ήταν 3.500 νεκροί και 1.900 τραυματίες.
Οι απώλειες για τους Γερμανούς, σύμφωνα με τους ίδιους υπολογισμούς, ήταν 3.986 νεκροί και αγνοούμενοι, 2.594 τραυματίες, ενώ έχασαν 370 αεροπλάνα. Η μάχη στην Κρήτη ονομάστηκε και “νεκροταφείο των Γερμανών αλεξιπτωτιστών” εξαιτίας των μεγάλων απωλειών τους, γεγονός που έκαμε τον Χίτλερ σε ομιλία του για τη Βαλκανική εκστρατεία να δηλώσει πως: «Χάριν της ιστορικής αλήθειας και δικαιοσύνης, είμαι υποχρεωμένος να διαπιστώσω ότι από τους αντιπάλους οι οποίοι μας αντιμετώπισαν ήταν ιδιαίτερα οι Ελληνες στρατιώτες και οι άμαχοι Κρητικοί, που πολέμησαν με παράτολμο θάρρος και ύψιστη περιφρόνηση προς τον θάνατο. Συνθηκολογούσαν μόνο όταν κάθε άλλη αντίσταση ήταν αδύνατη και επομένως μάταιη».
Εξ αιτίας των μεγάλων αυτών απωλειών, αναγκάστηκε ο Χίτλερ να διατάξει τον τερματισμό κάθε αποβατικής επιχείρησης στο μέλλον.
Και κλείνω με τους πρώτους στίχους από το τεράστιο ποίημα του Ρεθεμιώτη ποιητή Γιώργη Καλομενόπουλου με τίτλο:
Παιάνας της Μάχης της Κρήτης
«Βιγλάτορας, Βαρδιάτορας, Αρχόντισσα κι Αφέντρα
πέλαος άγριο κυβερνάς και θάλασσες μερεύεις.
Η δόξα σου αθάνατη και τ’ όνομά σου Κρήτη
κι η παλληκαροσύνη σου κεφαλομάντηλό σου.
Στις ματωμένες σου πλαγιές η δάφνη λουλουδίζει
και εις τα κορφοβούνια σου λεύτερα ζουν τ’ αγρίμια.
Μυρίζει η γη σου λεβεντιά, το χώμα σου αντρειοσύνη
και μολογά ο αέρας σου του μπαρουτιού την άψη…».
*συνταξιούχος δάσκαλος
