Ενα περιστατικό στα Χανιά του 1856

Κύριε διευθυντά, το βρήκα στην αθηναϊκή εφημερίδα “Αθηνά” της 11.4.1856. Συνέβη αμέσως μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο και την έκδοση του Μεταρρυθμιστικού διατάγματος Χάτι Χουμαγιούν από τον Σουλτάνο Αβδούλ Μετζίτ (1839-1861), με τον οποίο επήλθε ισότητα μεταξύ Τούρκων και Χριστιανών. Το Διάταγμα εξεδόθη κατόπιν πιέσεων των Ευρωπαίων, αλλά η εφαρμογή του δεν είχε άμεσα αποτελέσματα, όπως προκύπτει από το περιγραφόμενο περιστατικό. Αλλά ας παραθέσουμε επί λέξει την “είδηση” της “Αθηνάς”. Αθηνά, 11.4.1856 – Εκ Χανίων Κρήτης, μας γράφουν από 5 Απριλίου τα ακόλουθα: «Αφ’ ότου εκοινοποιήθη το Χάτι Χουμαγιούν εις την νήσον μας, Οθωμανίς τις νέα έως δεκαοκτώ ετών εκ της επαρχίας Σελίνου, ενδυομένη κρυφίως των γονέων της χριστιανικά φορέματα, εισήρχετο εις την εκκλησίαν του χωρίου της και προσηύχετο ως χριστιανή· τούτο δε εξηκολούθει να κάμνη πολύν καιρόν, έως ότου επροδόθη εις τους γονείς της, ότε φοβηθείσα ανεχώρησε κρυφίως εκ του πατρικού οίκου και κατέφυγεν εις πλησίον της πόλεώς μας, χωρίον, ονόματι Περιβόλια· το δε συμβούλιον μαθόν το καταφύγιόν της την συνέλαβεν. Εξετασθείσα η νέα από τον Πασάν τις την παρεκίνησεν εις τούτο, ή μήπως ερά τινά χριστιανόν, και πού ευρίσκετο ότε έλειπεν από την οικίαν του πατρός της, πώς ωνομάζετο πριν, πώς δε τώρα, απεκρίθη. “Ουδείς με παρεκίνησεν, ουδέ αγαπώ κανένα· αν δε και η παραμικρά ευρεθή απόδειξις ότι αγαπώ χριστιανόν, ευθύς φονεύσατέ με· αλλά μόνη μου εζήτησα να γίνω χριστιανή· ευρισκόμην δε εντός τινός σπηλαίου, και ωνομαζόμην πρώτα μεν Φατμέ, τώρα δε Μαρία, και με το όνομα αυτό θέλω ν’ αποθάνω”. Το Συμβούλιον την εφυλάκισεν έως να έλθουν οι γονείς της· εφυλάκισαν δε και τινά χωρικόν, υποπτευθέντα αυτόν ως σύμβουλον της κόρης διά τους εξής λόγους, τους οποίους είπε: “Μήπως δεν λέγει το φιρμάνιον του Σουλτάνου, όστις θέλει να γίνεται Χριστιανός, και όστις θέλει Τούρκος;”. Λέγουσιν όμως ότι την επαύριον τον εξεφυλάκισαν, διότι ταύτα τα είπε με απλότητα, και ότι αυτός ήτο από άλλο χωρίον πολύ μακρυνόν από της κόρης».