Εγκρίθηκε από τη διυπουργική επιτροπή στρατηγικών επενδύσεων στις 15-4-2022 η υλοποίηση ενός σημαντικού έργου για τη Κρήτη που αφορά την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας με αντλησιοταμίευση στο Αμάρι του Νομού Ρεθύμνου το οποίο υλοποιείται από τη ΤΕΡΝΑ ενεργειακή σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ) υπό μορφή σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) (1).
Πρόκειται για το μεγαλύτερο υβριδικό έργο αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη που υλοποιείται σε νησί ύψους επένδυσης 240 εκατ. ευρώ. Ο σταθμός αυτός θα αξιοποιήσει στο μέγιστο τη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας 26 ανεμογεννητριών η οποία θα αποθηκεύεται και θα χρησιμοποιείται όταν χρειάζεται.
στην Κρήτη.
Το αιολικό πάρκο των 26 ανεμογεννητριών θα εγκατασταθεί στο Δήμο Σητείας ενώ το σύστημα αντλησιοταμίευσης στον υφιστάμενο ταμιευτήρα του φράγματος ποταμών στους Δήμους Αμαρίου και Ρεθύμνου. Η ισχύς της κάθε ανεμογεννήτριας ανέρχεται στα 3 MW ενώ η συνολική ισχύς του αιολικού πάρκου σε 78 MW. Η ισχύς του σταθμού αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας στο Αμάρι Ρεθύμνου ανέρχεται σε 75 MW ενώ υπολογίζεται ότι ο σταθμός θα παρέχει στο ηλεκτρικό δίκτυο της Κρήτης 226.56 GWh ετησίως. Η παραγόμενη “πράσινη ενέργεια” από τον άνεμο υπολογίζεται ότι θα αποτρέπει την έκλυση στην ατμόσφαιρα 241.028 τόνων CO2 ετησίως καθώς θα αποφεύγεται η χρήση πετρελαίου για τη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το έργο αυτό κατά τη φάση της κατασκευής του θα δημιουργήσει 1.000 θέσεις εργασίας στη Κρήτη ενώ κατά τη λειτουργία του θα απασχολούνται μονίμως 110 άτομα.
Τα ανταποδοτικά τέλη που θα προσφέρει στους τοπικούς δήμους και κοινότητες ανέρχονται σε 110 εκατ. ευρώ σε ορίζοντα 25ετίας (2).
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα νησιά πρωτοπορούν στη καθαρή ενεργειακή μετάβαση και την απεξάρτηση τους από τα ορυκτά καύσιμα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ένα υβριδικό σύστημα ανεμογεννητριών και αντλησιοταμίευσης στο νησί El Hierro της Ισπανίας (με πληθυσμό 11.154 άτομα) καλύπτει περίπου το 70% των ετήσιων ενεργειακών αναγκών του ενώ μπόρεσε για 25 συνεχόμενες ημέρες να καλύψει όλες τις ενεργειακές του ανάγκες χωρίς τη χρήση ορυκτών καυσίμων.
Στο νησί της Τήλου (με πληθυσμό 780 άτομα) έχει εγκατασταθεί ένας υβριδικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής αποτελούμενος από μία ανεμογεννήτρια, ένα μικρό φωτοβολταϊκό σύστημα και μία μπαταρία. Το σύστημα αυτό είναι το πρώτο στη χώρα και από τα λίγα που υπάρχουν στην Ευρώπη. Το σύστημα αυτό καλύπτει περίπου το 50-60% των ενεργειακών αναγκών του νησιού ενώ ορισμένους χειμερινούς μήνες υπερκαλύπτει τις ανάγκες και διοχετεύει τη περίσσεια σε γειτονικά νησιά (6).
Σύμφωνα με το διεθνή οργανισμό για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (IRENA) το 2018 η συνολική ισχύς των εγκατεστημένων συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με αντλησιοταμίευση (η πιο διαδεδομένη σήμερα μέθοδος αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας) παγκοσμίως ανερχόταν σε 161 GW ενώ το 2030 η ισχύς τους αναμένεται να φθάσει τα 300 GW και το 2050 τα 325 GW (4). Η αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας είναι απαραίτητη για την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μη εγγυημένης ισχύος όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια στο ηλεκτρικό δίκτυο η οποία κρίνεται απαραίτητη για την ενεργειακή μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα (8).
Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση ήταν απρόβλεπτη όπως απρόβλεπτες ήταν η πρώτη και η δεύτερη ενεργειακή κρίση το 1973 και 1979 αντίστοιχα. Η αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων όπως το φυσικό αέριο είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση ενεργειακής επάρκειας σε απευκταίες περιστάσεις έλλειψης καυσίμων όπου η ενεργειακή επάρκεια είναι καθοριστικής σημασίας για την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας. Όπως δήλωσε ο Σαουδάραβας υπουργός πετρελαίου Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν δεν έχει δει ενεργειακή κρίση σαν τη σημερινή. Ο κόσμος, δηλώνει, θα πρέπει να ξυπνήσει και να δει την πραγματικότητα. Ο πλανήτης ξεμένει από ενεργειακά αποθέματα σε όλα τα επίπεδα (3). Την απαλλαγή τους από τους Ρωσικούς υδρογονάνθρακες επέλεξαν οι ΗΠΑ στις 6 Μαρτίου προκειμένου να τιμωρήσουν τη Μόσχα για τη στρατιωτική εισβολή της στην Ουκρανία: αποφάσισαν να στοχεύσουν την «κυριότερη αρτηρία που αιμοδοτεί τη ρωσική οικονομία», απαγορεύοντας την εισαγωγή πετρελαίου, φυσικού αερίου και των λοιπών ενεργειακών προϊόντων ρωσικής προέλευσης (7).
Το υβριδικό σύστημα αντλησιοταμίευσης στη Κρήτη θα αυξήσει την ενεργειακή ασφάλεια του νησιού καθώς δεν μπορούν να αποκλεισθούν μελλοντικά προβλήματα στην ομαλή παροχή ηλεκτρικής ενέργειας μετά την ολοκλήρωση της ηλεκτρικής διασύνδεσης της λόγω ατυχημάτων, έλλειψης καυσίμων ή άλλων απρόβλεπτων καταστάσεων. Θα αυξήσει επίσης τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη παραγωγή ηλεκτρισμού στη Κρήτη και θα συμβάλει στη μείωση των εκπομπών κλιματικών αερίων στην ατμόσφαιρα. Ταυτόχρονα λόγω της φύσης του έργου η προστιθέμενη αξία του στο τόπο θα είναι σημαντική.
Θα συμβάλλει επίσης, μετά την ηλεκτρική διασύνδεση του νησιού, στην αντιμετώπιση απρόβλεπτων κρίσεων ηλεκτρικής ενέργειας που σχετίζονται με ατυχήματα, δολιοφθορές ή φυσικές καταστροφές όπως προβλέπεται και από την Ευρωπαϊκή οδηγία 2019/941 (5). Όταν ολοκληρωθεί η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης η επάρκεια του νησιού σε ηλεκτρική ενέργεια θα εξαρτάται από τη μεταφερόμενη μέσω των ηλεκτρικών καλωδίων ηλεκτρική ενέργεια. Στη περίπτωση αυτή δεν μπορεί να αποκλεισθεί κάποια βλάβη ή ατύχημα λόγω ακραίας φυσικής καταστροφής, ατυχήματος, βλάβης, πολεμικού συμβάντος, δολιοφθοράς ή έλλειψης καυσίμων. Σε μια τέτοια απευκταία, αλλά όχι απίθανη, περίπτωση η ύπαρξη του υβριδικού σταθμού στη Κρήτη θα μπορέσει να καλύψει ορισμένες ανάγκες των καταναλωτών για κάποιο κρίσιμο χρονικό διάστημα.
Όπως αναφέρουν οι ειδικοί ακριβής εκτίμηση για τις μελλοντικές τιμές των ορυκτών καυσίμων είναι μάλλον αδύνατο να γίνει. Εάν όμως κάποιος μπορούσε να προβλέψει τη τρέχουσα ενεργειακή κρίση καθώς και την ένταση της θα έλεγε ότι λόγω των πολλαπλών ωφελειών του το έργο αυτό θα έπρεπε να λειτουργούσε σήμερα και όχι να γίνεται προσπάθεια για την επίσπευση της υλοποίησης του.
*Ο Γιάννης Στυλ. Βουρδουμπάς είναι Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ, M.Sc., Ph.D.
Παραπομπές
1. Στ. Γριμάνης: ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή – Τι φέρνει το «πράσινο» για το mega υβριδικό στο Αμάρι, https://www.e-mc2.gr/el/news/st-grimanis-terna-energeiaki-ti-fernei-prasino-gia-mega-ybridiko-sto-amari.
2. Πράσινο φως από τη διϋπουργική στρατηγικών επενδύσεων στο υβριδικό Αμαρίου της Τέρνα Ενεργειακής, Energy Press, https://energypress.gr/news/prasino-fos-apo-ti-diypoyrgiki-stratigikon-ependyseon-sto-yvridiko-amarioy-tis-terna.
3. Yπουργός Πετρελαίου Σαουδικής Αραβίας για ενεργειακή κρίση: Δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο, «Πηγή: https://www.athensvoice.gr/world/756936-ypoyrgos-petrelaioy-saoydikis-aravias-gia-energeiaki-krisi-den-eho-xanadei-kati-tetoio».
4. Innovative operation of pumped hydropower storage, Innovation Landscape Brief, IRENA, 2020.
5. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (EE) 2019/941 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 5ης Ιουνίου 2019 σχετικά με την ετοιμότητα αντιμετώπισης κινδύνων στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και με την κατάργηση της οδηγίας 2005/89/ΕΚ.
6. Europe’s islands are leading the charge in the clean energy transition, https://ec.europa.eu/research-and-innovation/en/horizon-magazine/europes-islands-are-leading-charge-clean-energy-transition.
7. Ανατροπές στην αγορά των υδρογονανθράκων, Le Monde Diplomatique, https://monde-diplomatique.gr/anatropes-stin-agora-ton-ydrogonanthrakon/
8. Electricity storage and renewables: Costs and markets to 2030, IRENA, 2017.
