Ο αγαπητός παιδικός φίλος και συμπαιδοπολίτης μου, καταξιωμένος φιλόλογος κι αρθρογράφος της ελληνόφωνης εφημερίδας “Νέος Κόσμος” (Αυστραλία), Θωμάς Γ. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ, μας τιμά με το γραπτό του σήμερα (απόσπασμα). Συναντηθήκαμε το 1955 στην παιδόπολη “Άγιος Δημήτριος” Θεσσαλονίκης στην οποία ήλθε μέσω του ΕΕΣ προσφυγάκι με άλλα παιδιά από το “Σιδηρούν Παραπέτασμα” (Ουγγαρία). Ο Θωμάς ζει, αρθρογραφεί και δημιουργεί στη Μελβούρνη. Στο παρακάτω κείμενο-παρουσίαση του βιβλίου μου “Τα παιδοπολίτικα- Από την απώλεια στην καταλλαγή” (Χανιά, 2023), ο Θωμάς εντάσσει-και πολύ σωστά- μερικές απ’ τις δικές του άγνωστες παιδικές εμπειρίες από ένα αναγκαστικό, μακροήμερο κι οδυνηρό ταξίδι που έκανε μαζί με πολλούς άλλους αιχμαλώτους του ΔΣΕ: ξεκινούν από την Αλβανία στιβαγμένοι πάνω σ’ ένα σαπιοκάραβο για ζώα, διασχίζουν τη Μεσόγειο, περνούν στον Ατλαντικό, έπειτα τη Μάγχη, κι από τη Βαλτική φτάνουν στην Πολωνία. Από εκεί με τρένο καταλήγουν στην Ουγγαρία (χωριό “Μπελογιάννης”).
Γράφει για το βιβλίο μου και τις δικές του εμπειρίες:
“… TO ΒΙΒΛΙΟ (φωτο, 1) «Τα Παιδοπολίτικα- Από την απώλεια στην καταλλαγή» του Στ.Γ. Κλώρη (Χανιά, 2023) δεν είναι μυθοπλασία, αλλά ένα είδος αυτοβιογραφικής μνήμης που δίνει μια πραγματική εικόνα των ιδρυμάτων της “Βασιλικής Πρόνοιας” (από το 1947 μέχρι και τη δεκαετία του 1960). Οι παιδοπόλεις συστάθηκαν κατά την περίοδο του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου (1947). Σκοπός τους ήταν να σώσουν τα παιδιά που είχαν μείνει ορφανά ή στους δρόμους, από τη λαίλαπα του αδελφοκτόνου αυτού πολέμου -που ποτέ δεν έπρεπε να είχε γίνει- και με αυτόν καταστρέψαμε ό,τι είχαμε κατορθώσει ως ελεύθερη Ελλάδα μέχρι τότε.
ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ του βιβλίου είναι παιδιά των Παιδοπόλεων στη Βόρεια Ελλάδα και ό,τι γράφεται για όλους, αλλά και για τον καθένα χωριστά, είναι έντονα προσωπικά βιώματα αυτών των παιδιών, δηλαδή ημών που σήμερα διάγουμε την Τρίτη Ηλικία – όσοι ζούμε ακόμη. Κι αν είχαμε μία συλλογική Φωνή, όλοι μας θα πιστοποιούσαμε ότι όντως οι Παιδοπόλεις πρόσφεραν ανεκτίμητη βοήθεια σε όλους μας που την είχαμε ανάγκη. Είμαστε δε όλοι ευγνώμονες προς τον ελληνικό λαό που με το υστέρημά του στήριξε αυτή τη θαλπωρή για όλα τα άπορα και ορφανά παιδιά της Ελλάδας.
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ αναφέρεται στη ζωή του συγγραφέα και στον προσωπικό του κύκλο που δημιούργησε -ως ομάδα φίλων γύρω του- και τις φιλίες που καλλιεργήθηκαν μέσα σε αυτό το πνευματικό σπήλαιο που ο καθένας βρήκε την ανθρώπινη ψυχή του. Και αυτό το κλίμα κρατιέται κυριολεκτικά ζωντανό μέχρι σήμερα, γιατί επήλθε μία οριστική καταλλαγή (συμφιλίωση) που ονομάζει ο συγγραφέας στον υπότιτλό του. Στις παιδοπόλεις δεν υπήρχε προπαγάνδα υπέρ ή κατά αριστερών ή δεξιών. Το βιβλίο τούτο αποδεικνύει -με τη μικρή του δύναμη- ότι το ‘πείραμα’ με τις παιδοπόλεις είχε σεβαστά αποτελέσματα αλληλοκατανόησης και συναίνεσης που δεν έχουμε κατορθώσει ακόμη στο Πανελλήνιο. Είναι μία έγκυρη και πολύτιμη προσωπική συμβολή στο ενωτικό πνεύμα και τη φιλική συνεργασία που πρέπει να χαρακτηρίζει όλους μας σήμερα.
[ΑΛΛΑ, σε αυτό το σημείο μπαίνω-παρενθετικά- και εγώ σε προσωπικό επίπεδο στα «Παιδοπολίτικα», ως ανταρτόπληκτος από τη Δυτική Μακεδονία, όταν υποχρεωθήκαμε από το λεγόμενο Δημοκρατικό Στρατό (ΔΣΕ) –μικρό παιδί εγώ μαζί με τη μητέρα μου και εκατοντάδες άλλους Έλληνες συμπολίτες μου– να μπούμε στη σκληρή και απάνθρωπη πολεμική προσφυγιά στην Αλβανία, το 1948. Τον επόμενο χρόνο –το Φθινόπωρο- αρχίσαμε τη σύγχρονη ευρωπαϊκή μας Οδύσσεια – αφήνοντας πίσω πατρίδα και Ιθάκη, κάνοντας το γύρω της Ευρώπης (με το σαπιοκάραβο “Κοσιούσκο” *), χωρίς να γνωρίζουμε πού πάμε. Ξεκινήσαμε ρακένδυτοι και πεινασμένοι μέσα σε ένα πλοίο μεταφοράς ζώων, από το Δυρράχιο. Διασχίζοντας τη Δυτική Μεσόγειο και μέσω Γιβραλτάρ βγήκαμε στον Ατλαντικό. Στρίψαμε δεξιά και κατευθυνθήκαμε προς το Βορρά πλέοντας τις ακτές της Πορτογαλίας και της Ισπανίας. Νύχτα περάσαμε το Στενό της Μάγχης μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Γαλλίας και φτάσαμε στη Βόρεια Θάλασσα. Ανατολικά αντικρίσαμε την Ολλανδία, αλλά και τις ακτές της Γερμανίας και μετά προχωρώντας προς το Βορρά πλεύσαμε προς το Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό. Δεξιά μας είδαμε τα φώτα της Κοπεγχάγης, της πρωτεύουσας της Δανίας, και προχωρώντας πάντα βόρεια προς τη Σκανδιναβική Χερσόνησο, στρίβουμε πάλι δεξιά αποχαιρετώντας το Όσλο της Νορβηγίας. Γυρίζουμε προς το Νότο, αριστερά μας είναι η Σουηδία και διασχίζοντας τα στενά φιορντ, συναντήσαμε τη Δανία. Μετά από δυο βδομάδες σε ένα οδυσσειακό, δύσκολο, αλλά και απρόβλεπτο ταξίδι που κάναμε, μπήκαμε στη Βαλτική Θάλασσα και φτάσαμε στην πόλη Γκντανσκ της Πολωνίας. Εδώ μας κατέβασαν από το πλοίο κατά δεκάδες ή εικοσάδες με το γερανό (!) ή βίντσι που το ονόμαζαν πολλοί. Αμέσως μας μετέφεραν στο σιδηροδρομικό σταθμό όπου μας έδωσαν για πρώτη φορά γάλα και μπισκότα. Το τραίνο μας χώρεσε όλους. Πρέπει να ήμασταν πάνω από δύο χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες, έτσι λένε. Η μεγάλη αμαξοστοιχία ξεκίνησε και κανείς δεν γνώριζε πού πηγαίναμε. Στην πρωτεύουσα Βαρσοβία της Πολωνίας φαίνεται ότι κατέβηκε το ένα τρίτο από τους Οδυσσείς και στην Τσεχοσλοβακία άλλοι τόσοι. Οι υπόλοιποι έμειναν για τη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας.
ΜΕΤΑ από μία υποχρεωτική απολύμανση, μεταφερθήκαμε στη «Θάλασσα της Ουγγαρίας», στο Μπάλατονφιούρεντ όπου για πρώτη φορά στη ζωή μου πήγα στο σχολείο με δύο Αλφαβητάρια, ένα ελληνικό και ένα άλλο ουγγρικό και έγινα υποχρεωτικά δίγλωσσος. Στην Ουγγαρία μείναμε δακτυλοδεικτούμενοι πρόσφυγες για πέντε χρόνια και περιπλανώμενοι μέχρι που οι Ούγγροι μας «δώρισαν» αρκετά στρέμματα γης από τα κτήματα του μεγάλου μας εθνικού ευεργέτη Γεώργιου Σίνα, όπου χτίστηκε το Ελληνοχώρι που ονομάστηκε Μπελογιάννης το 1952. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα με ενέργειες του ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, και ως ξεριζωμένος πρόσφυγας μπήκα στην Παιδόπολη “Άγιος Δημήτριος” Θεσσαλονίκης, το 1955, όπου με τη μεγάλη αδερφική παρέα –που αναφέρεται διεξοδικά στα «Παιδοπολίτικα»- τελειώσαμε όσοι μπορέσαμε – το 6ο Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης].
ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΠΟΛΗ “Άγιος Δημήτριος” γίναμε όλοι μας κανονικά αδέλφια αγαπημένα που μπορείτε να δείτε στις μάλλον λίγες φωτογραφίες του βιβλίου με την πιο αντιπροσωπευτική για μένα αυτή της σελίδας 20, στο αρχαίο Θέατρο των Δελφών σε μία αξέχαστη εκδρομή μας μαζί με τους καθηγητές μας. Στη μέση ακριβώς ο λαμπρός μας καθηγητής, Στρατής Βούλγαρης, που εξέδωσε τότε, με τον πρωτότυπο και σοφό τίτλο βιβλίο «Η Ελληνική Ιστορία κατηγορεί τους ξένους ιστορικούς» (έκδοση Θεσσαλονίκη 1958). Ήμασταν στην Τρίτη ή Τετάρτη Γυμνασίου, και διαβάζοντάς το μάς έβαλε στο σωστό δρόμο της ελληνικότητάς μας σε εκείνη την κρίσιμη παιδική μας ηλικία, αλλά και ιστορική περίοδο για την πατρίδα μας.
ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ, το βιβλίο «Τα Παιδοπολίτικα» φρονούμε ότι πρωτοτυπεί, γιατί αποτελεί μία μοναδική και σοβαρή συμβολή στην Ιστορία του Έθνους μας και ειδικότερα στην ιστορία και τα αποτελέσματα του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου. Για αυτόν μέχρι και σήμερα όλοι μας μένουμε ηθικά και εθνικά μουδιασμένοι και δεν έχουμε φτάσει ακόμη με λογικό τρόπο στην καταλλαγή (συμφιλίωση/συγχώρηση), όπως σημειώνεται και στον υπότιτλο του συλλογικού μας αυτού βιβλίου. Το πρωτογενές υλικό του είναι οι εμπειρίες και τα βιώματα όλων αυτών των παιδιών, αλλά και οι προσωπικές μνήμες τού συγγραφέα –και αυτές οι μνήμες, όπου τις ακουμπήσεις πάντα πονούν- δίνονται με αυθεντικές περιγραφές και πιστοποιούνται όλες ως πραγματικέες από όλα τα πρόσωπα που αναφέρονται σε αυτό με τον πιο πειστικό τρόπο.
ΓΙΑ το λόγο αυτό, το μικρό αυτό και απλό βιβλίο, είναι ένα αλάνθαστο, αποκαλυπτικό και ιστορικά σοβαρό προσωπικό ντοκουμέντο για την πολυτάραχη περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου που δεν θα πρέπει να μείνει μόνο ως ένας ”εφήμερος λόγος”. Θα πρέπει τα θετικά του στοιχεία να γίνουν γνωστά στο Πανελλήνιο. Πώς τα θύματα του Εμφυλίου όχι μόνο σώθηκαν, αλλά «μετατρέποντας τις απώλειές μας σε λυτρωτική παρηγορητική δημιουργία», (σελ.12) στις παιδοπόλεις, μένουμε ευγνώμονες και υπόχρεοι στον ελληνικό λαό, γιατί μας έσωσε και μας μόρφωσε όλους για το καλό της ελληνικής κοινωνίας και αυτό γιατί η ευγνωμοσύνη μας αυτή είναι και παραμένει παντοτινή”.
(Θωμάς Γ. Ηλιόπουλος,
Μελβούρνη Αυστραλίας,
“Νέος Κόσμος”)
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Για το βιβλίο “Τα παιδοπολίτικα-Από την απώλεια στην καταλλαγή” (Χανιά, 2023) έγραψαν σε ιστοσελίδες (“εφήμερος λόγος”, “Περί ου”) και εφημερίδες οι, Αναστάσιος ΣΤΕΦΟΣ (φιλόλογος, αντιπρόεδρος της ΠΕΦ, Αθήνα), Αικατερίνη ΜΠΕΖΑ-ΤΣΟΥΡΟΥΠΑΚΗ (συμβολαιογράφος, Χανιά), Χρήστος ΒΕΝΕΤΗΣ (διευθυντής/καρδιολόγος, αντιναύαρχος ε.α., Αθήνα), Αντώνιος ΒΕΝΕΤΗΣ (δικηγόρος, Αθήνα), Νίκος ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΙΔΗΣ (φιλόλογος/σεναριογράφος, Καβάλα), Περικλής ΛΕΥΚΑΣ (καθηγητής Αγγλικών., συγγραφέας, Θεσσαλονίκη), Σταυρούλα ΓΕΩΡΓΑΤΣΟΥ (καθηγήτρια Γαλλικών, Αθήνα), Κωνσταντίνος ΜΠΟΤΣΙΚΑΣ (καθηγητής Γαλλικών, Θεσσαλονίκη), Κώστας ΜΠΑΡΜΠΗΣ (παιδίατρος, Ραφήνα), Χαράλαμπος ΒΑΛΕΡΑΣ (δάσκαλος, Ιωάννινα) κ.ά. Πολλοί εκφράστηκαν τηλεφωνικά, ηλεκτρονικά ή απλά ταχυδρομικά. (Στ.Γ.Κ.).
• https://www.stcloris.gr/?p=22041 (Για Κοσιούσκο, Αντ. Βενέτης)
• https://neoskosmos.com/el/2023/08/08/dialogue/opinion/vivlioparousiasita-paidopolitikatou-st-g-kloristavrou-g-kalaitzoglou/
• https://www.periou.gr/category/proseggiseis/vivlio/
