Σε µιά ιδιαίτερα προσεγµένη κι ενδιαφέρουσα εκδήλωση που έγινε στα Αγκουσελιανά, Ρεθύµνου προς τιµήν των ηρώων Στυλιανού Κλειδή και Χρήστου Μακρή, ο κ.Αντώνης Τσουρδαλάκης, σπουδαίος εργάτης του απόδηµου Ελληνισµού, π.πρόεδρος του Παγκοσµίου Συµβουλίου Κρητών και π.πρόεδρος της Οµοσπονδίας Κρητών Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας, µου έδωσε το βιβλίο του πατέρα του Σωκράτη µε τίτλο «Κρήτες Πρωτοπόροι της Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας. Αφιέρωµα στους Κρήτες της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας από το 1829».
Επί τόπου άνοιξα το πόνηµα κι αµέσως έλαµψαν µπροστά µου εκπληκτικές πληροφορίες, σπάνιο και πλούσιο φωτογραφικό υλικό µε λεπτοµερή στατιστικά στοιχεία. Τα Αγγλικά κείµενα πάντα συνοδεύονταν µε τα αντίστοιχα Ελληνικά, …απόδειξη του σεβασµού κι εκτίµησης στην Ελληνική γλώσσα που τόσο την ταλαιπωρούµε στην χώρα µας σήµερα και η οποία καθορίζει την ταυτότητα και την εθνότητά µας.
Η σοβαρότητα της δουλειάς αυτής που προϋποθέτει πολυετή έρευνα η οποία είναι εµφανής µε την πρώτη µατιά, µου µίλησε στην καρδιά και την εποµένη άρχισα µια πιο επιστάµενη µελέτη.
Ο συγγραφέας, µε καταγωγή από τις Μέλαµπες, Ρεθύµνου, είναι απόφοιτος της Εκκλησιαστικής Σχολής στην Ελλάδα και µετανάστευσε στην Αυστραλία το 1965 για Μελβούρνη µε το πλοίο «Ελληνίς».. Εργάστηκε ως υπάλληλος της Ηλεκτρικής εταιρείας της Βικτώρια και υπηρέτησε ως διευθυντής στα ∆ηµοτικά Σχολεία της Ελληνικής Ορθόδοξης ενορίας «Αγίου Βασιλείου» µέχρι το 1994, για 30 χρόνια. Επίσης είναι ιεροψάλτης ακόµη και σήµερα που προσφέρει την υπηρεσία αυτή στην Ελληνορθόδοξη Ενορία της Παναγίας Σουµελά στο . Από τους ιδρυτές του Συλλόγου Ρεθυµνίων Βικτώριας «Το Αρκάδι» όπου ήταν και γραµµατέας µέχρι το 1984, υπηρέτησε στο ∆.Σ. της Κρητικής Αδελφότητος Μελβούρνης και Βικτωρίας πάλι ως γεν. γραµµατέας ενώ από το 2008 συµµετέχει στην Συµβουλευτική Επιτροπή της Παγκρήτιας Ένωσης Μελβούρνης. Είναι ανεγνωρισµένος ιστοριοδίφης και το αγρόκτηµά του στην Αυστραλία έχει το όνοµα «Μέλαµπες».Παντρεύτηκε το 1967 και η σύζυγός του, Άννα Μαρκάκη, είναι από την Ασή Γωνιά, Χανίων. Έχουν τρία παιδιά, τον Αντώνη, τον Σήφη και την Ελευθερία καθώς και τέσσερα εγγόνια.
Στην αρχή του βιβλίου υπάρχουν οι κάτωθι χαρακτηριστικές µαντινάδες:
«Των Αντιπόδων τη στρατιά εβάλετε µπροστά σας
Μ’ελπίδα να εκπληρωθούν όλα τα όνειρά σας
Μια άλλη Ελλάδα κτίσατε εδώ στην Αυστραλία
Οµάδι µε την Κρήτη µας και την Ορθοδοξία
Να είστε υπερήφανοι για την καταγωγή σας
Τα ήθη και τα έθιµα που φέρατε µαζί σας
Τις ρίζες µην ξεχάσετε γιατί θα ξεχαστείτε
Μέσα στο διάβα της ζωής σίγουρα θα χαθείτε!
Πώς να αντισταθεί κανείς σε τέτοια αγάπη για την Ελλάδα και την Κρήτη! Επι πλέον ο απλός και ανθρώπινος τρόπος προσέγγισης των προσώπων και των στοιχείων που τα αφορούν και που είναι δοσµένα µε έναν σοβαρό, άµεσο λόγο που ρέει, παρασύρει και γοηεύει, κάνει την ανάγνωση της µελέτης του πονήµατος αυτού, ευχάριστα επιτακτική.
Στην άκρως ενηµερωτική εισαγωγή του ο κ.Τσουρδαλάκης, δίνει πολύτιµα γενικά στοιχεία για την µετανάστευση των Ελλήνων σε όλον τον κόσµο. Όσον αφορά δε την Αυστραλία, µας λέει ότι το 1911 αριθµούσαν περί τις 2.000 µε αύξηση το 1922 λόγω της Μικρασιατικής καταστροφής και φτάνουν τον αριθµό 12.000 µέχρι το 1947-1950 οπότε είναι και το πρώτο µεγάλο κύµα µετανάστευσης λόγω του Β΄Παγκοσµίου πολέµου. Από το 1952-1970 πάνω από 500.000 Έλληνες φθάνουν στην Αυστραλία και ο Ελληνισµός «απογειώνεται», όπως γράφει χαρακτηριστικά ο ίδιος, σε όλους τους τοµείς συµµετέχοντας ενεργά και δυναµικά στο πολιτιστικό, πολιτικό, οικονοµικό, επιστηµονικό και αθλητικό γίγνεσθαι της χώρας. Ιδρύονται Σχολεία, Κολλέγια, Ενορίες, Γηροκοµεία και οι περισσότεροι οργανώνονται σε Ελληνικές Κοινότητες, Συλλόγους κ.α. «..για την διασφάλιση της εθνογλωσσικής και θρησκευτικής τους ταυτότητας», όπως µας τονίζει ο ίδιος. Ο Ελληνισµός αναδεικνύεται ως ένα από τα πιο οργανωµένα και υπολογίσιµα µέλη της Αυστραλιανής Κοινωνίας. Το 1931 αρχίζει η έκδοση Ελληνικών εφηµερίδων όπως το «Εθνικόν Βήµα» κ.α. Το 1980 ιδρύεται η Κρητική Οµοσπονδία Αυστραλίας και Ν.Ζηλανδίας που το 1983 γίνεται ιδρυτικό µέλος του Παγκοσµίου Συµβουλίου Κρητών. Από το 2008, µε την Ελληνική οικονοµική κρίση, πάνω από 50.000 Έλληνες µετανάστευσαν στην Αυστραλία όλοι µορφωµένοι και κατά το πλείστον µε διπλώµατα ανωτέρων και ανωτάτων σχολών συµπληρώνω εγώ.. Αυτός ο δωρεάν πνευµατικός πλούτος που αδιαµφισβήτητα ωφελεί την Αυστραλία, είναι µια πληγή που αιµορραγεί για την Ελλάδα µας ακόµη και σήµερα και το λέω αυτό µε πόνο ψυχής για τον τόπο µας που αδυνατεί να κρατήσει τέτοιο θησαυρό αλλά τον χαλαλίζει όχι µόνο στην Αυστραλία µα και στην Ευρώπη, στην Αµερική και αλλού, κατά χιλιάδες.
Αρχικά οι Έλληνες απόδηµοι εργάσθηκαν ως χρυσοθήρες, εργάτες στα ορυχεία χρυσού, στα καπνά, στην συλλογή στρειδιών, στις σιδηροτροχιές (τραίνα) και συνήθως έκαναν εργασίες που δεν καταδέχονταν οι Άγγλοι. Όµως µε σκληρή δουλειά, απίστευτο πείσµα και αξιοθαύµαστη απαντοχή, κατόρθωσαν να ορθοποδήσουν και να δηµιουργήσουν. Έτσι, µέχρι το 1951 είχαν ήδη κατορθώσει να γίνουν γαιοκτήµονες µε άλογα, πρόβατα, αγελάδες, έµποροι, καλλιεργητές στρειδιών, καπνέµποροι και καπνοβιοµήχανοι, σιτοπαραγωγοί, τσαγκάρηδες, µάγειροι, ραφτάδες, ζαχαροπλάστες, εστιάτορες, ξενοδόχοι, εργοστασιάρχες κι επιχειρηµατίες γενικά. Υπέστησαν διωγµούς λόγω ρατσισµού, κυρίως το 1912-1913 (Α΄Παγκόσµιο πόλεµο) και 1936 µέχρι το 1940,( Β΄Παγκόσµιο πόλεµο) διότι οι Αυστραλοί θεωρούσαν την χώρα µας σύµµαχο των Γερµανών λόγω του βασιλέα της Ελλάδος, πράγµα που άλλαξε βέβαια στην πορεία µια και συµµαχήσαµε (Καλλίπολη 1915, Μάχη της Κρήτης 1941),. Αυτή η αντιµετώπιση όµως µαζί µε τον φόβο της απέλασης, ανάγκασαν πολλούς Έλληνες να αγγλοποιήσουν ή να «κουτσουρέψουν» τα ονόµατά τους, γεγονός που κατέστησε δυσκολώτατο το έργο για τον εντοπισµό τους. Ο συγγραφέας σηµειώνει ότι από το έτος 2000 που άρχισε την έρευνά του κατάφερε να συµπεριλάβει στον πολυσέλιδο κατάλογο του βιβλίου του και να καταγράψει ίσως το 70% των Κρητών µεταναστών από το 1829 ενώ εντόπισε και
κατέγραψε πάνω από 100 πρώιµους Κρητικούς που µετοίκησαν στην Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία από το 1829 µέχρι περίπου τα µέσα του 20ου αιώνα.
Εδώ αισθάνοµαι την ανάγκη να επιστήσω την προσοχή σε ορισµένα πρόσωπα που µε συγκίνησαν ιδιαίτερα και που βέβαια είναι σταγόνα στον ωκεανό µέσα στην πληθώρα των ονοµάτων και των καταπληκτικών ιστοριών που τόσο επισταµένως και µε τόσο µεράκι και αγάπη, καταγράφει ο κ.Τσουρδαλάκης.
Ως πρώτοι Κρητικοί στην Αυστραλία αναφέρονται το 1829, οι Γιώργος Βασιλάκης και Γιώργος Λαρίτσος, ναυτικοί σε πειρατικό καράβι από την Γραµβούσα που συνέλαβαν οι Άγγλοι µαζί µε 5 άλλους Έλληνες. Μετά από παρέµβαση του Ιωάννη Καποδίστρια τους χαρίστηκε η ζωή και εστάλησαν στην Αυστραλία, στην Νέα Νότια Ουαλία, όπου για 8 χρόνια εργάστηκαν ως κατάδικοι- αµπελοκαλλιεργητές.
Το 1848 ο Γεώργιος Ντόκος, Κρητικός, έφθασε στην Βικτώρια. Ήταν χρυσοθήρας και πολύ έντιµος άνθρωπος. Τον αποκαλούσαν «Τίµιος Γιώργης» « » και σήµερα υπάρχει δρόµος µε το όνοµα του, « » στο της Νέας Ουαλίας.
Το 1866 ο Κωσταντίνος Κουκουτσάκης από τα Τσικαλαριά, Κισσάµου, Χανίων, έφθασε στην Αυστραλία. Ξεκίνησε σαν χρυσοθήρας. Η δισεγγονή του Γαβριέλλα Λορντ είναι σήµερα µια από τις πιο διακεκριµένες µυθιστοριογράφους της Αυστραλίας και λατρεύει την Κρήτη.
Το 1877 ο Στρατής Ανδρουλάκης από το χωριό Αποδούλου, Αµαρίου Ρεθύµνης φθάνει στην Μελβούρνη, πρώτος Έλληνας στο της Νέας Νοτίου Ουαλίας. Έγινε επιτυχηµένος έµπορος κι επιχειρηµατίας ενώ αγωνίστηκε για την δηµιουργία Ενορίας στην περιοχή µε την αποστολή Ελληνορθόδοξου ιερέα που δεν υπήρχε και που τον είχαν µεγάλη ανάγκη. Σε επιστολή του προς τον Αντ. Βορεάδη στο Ηράκλειο το 1896, εκφράζει την αγωνία του και περιγράφει τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί για αυτό το θέµα που τους έκαιγε όλους και τελειώνει µε περίπου τα εξής: «…είµεθα σχεδόν όλοι εδώ αγράµµατοι και βλέποµεν όλους εδώ χωριάτες και µη, γραµµατισµένους,…άραγε θα φωτίση κανένα βουλευτήν µας ο Θεός να προτείνει να γίνουν υποχρεωτικά τα γράµµατα και εις την Κρήτην;…τουλάχιστον µέχρι την Τρίτη του Ελληνικού…θα τον συνδράµουν και πολλοί άλλοι…( εννοεί οικονοµικά θα βοηθήσουν και οι γνωστοί του εκεί)». Πολλοί Κρητικοί από την Αυστραλία συνέδραµαν στην δηµιουργία Σχολείων, Εκκλησιών και άλλων κοινοφελών έργων στο νησί µας στα δύσκολα χρόνια και τους ευγνωµονούµε γι’αυτό.
Επίσης πολλοί Κρήτες πολέµησαν µε τις Αυστραλιανές δυνάµεις, στους δύο παγκόσµιους πολέµους, στην Κορέα, το Βιετνάµ και υπηρετούν σήµερα και στον Στρατό το Ναυτικό και την Αεροπορία της ενώ πολλοί Ιερείς και δύο Αρχιεπίσκοποι, ο κυρός Στυλιανός Χαρκιανάκης από το Ρέθυµνο και σήµερα ο Σεβασµιώτατος Μακάριος Γρινιεζάκης από το Ηράκλειο, είναι Κρητικοί.
Τελειώνοντας αλλά όχι ολοκληρώνοντας µια και το πόνηµα του κ.Τσουρδαλάκη είναι θησαυρός ανεκτίµητος που δεν καλύπτεται εύκολα και µας αφορά όλους όχι µόνο για να βρούµε τυχόν δικούς µας στους άκρως ενδιαφέροντες καταλόγους του στο τέλος του βιβλίου αλλά προ πάντων για να διδαχθούµε και να πάροµε δύναµη και κουράγιο βλέποντας πως µέσα µας κρύβοµε αρχέγονες δυνάµεις και δυνατότητες που µπορούν όταν θελήσοµε να κάνουν θαύµατα.
Ευχαριστώ θερµά τον κ.Αντώνιο Τσουρδαλάκη, γιό του κ.Σωκράτη Τσουρδαλάκη που µου πρόσφερε το πόνηµα αυτό, δίνοντας µου έτσι την ευκαιρία να µαθητεύσω και να διδαχθώ τόσα πράγµατα για τον τόπο µου την Ιστορία του και τους ανθρώπους του.
Το βιβλίο θα το βρείτε στο Μουσείο Ελευθερίου Βενιζέλου.
