Καλό είναι πότε – πότε να θυμόμαστε τα παλιά και να τα κάνουμε γνωστά στους νεότερους, έστω και αν τους είναι αδιάφορα.
Στις αρχές του περασμένου, εικοστού, αιώνα η ζωή των ανθρώπων ήταν τελείως διαφορετική από τη σημερινή. Οποιος αγρότης είχε από εκατό ελαιόδεντρα και άνω λεγόταν νοικοκύρης, ο εργάτης έπαιρνε τρεις οκάδες λάδι μεροκάματο με διπλάσιες ώρες εργασίας από τις σημερινές, το λάδι ισοδυναμούσε με χρυσάφι.
Η μαζώχτρα έπαιρνε δικαίωμα από δώδεκα οκάδες λάδι, τις δύο το 1/6, σήμερα με τα σύγχρονα μηχανικά μέσα ελαιοσυλλογής που υπάρχουν ελαιοραβδιστικά, παλέτσες, δίκτυα κ.ά. παίρνει δικαίωμα το μισό λάδι. Και αλίμονο αν έλειπαν οι Αλβανοί καλώς πληρωμένοι. Πόσες Ελληνίδες υπάρχουν σήμερα για να μαζέψουν ελιές;
Αλλο αγροτικό προϊόν επικερδές ήταν τα εσπεριδοειδή, τα μανταρίνια στα μετόχια του κάμπου και τα πορτοκάλια στα πορτοκαλοχώρια Φουρνέ, Σκινέ, Αλικιανό, Βατόλακκο κ.ά.
Και αυτά όποιος είχε πάνω από εκατό δέντρα ήταν νοικοκύρης, το εισόδημα εξαγόταν το πλείστον στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη, μα και σε άλλες πόλεις της Κρήτης που τότε δεν παρήγαγαν. Οι έμποροι άρχιζαν από τον Οκτώβριο να αγοράζουν το εισόδημα με διάφορους τρόπους. Και οι εργάτες, άντρες και γυναίκες των Χανίων και της υπαίθρου, περίμεναν να κάμουν στη συγκομιδή λίγα μεροκάματα όπως και στις ελιές, ήταν οι μόνες εργασίες.
Αλλο εισόδημα και εμπόρευμα ήταν τα κηπευτικά, πολύ επικερδές για αγρότες και εμπόρους, τους εμπορομανάβηδες. Τα μαγαζιά αυτά άνοιγαν πριν ξημερώσει και οι αγρότες αυτή την ώρα πηγαίνανε εκεί με κάθε μεταφορικό μέσο τα κάθε είδους κηπευτικά προς πώληση.
Και εκεί, αυτή την ώρα όλοι οι εμπορευόμενοι Χανιώτες λιανοπωλητές όλων των ειδών για να ψωνίσουν, η ζωή της πόλεως άρχιζε αυτή την ώρα στο χάραγμα της ημέρας.
Τα μαλλιά των γιδοπροβάτων, όπως και οι προβιές, περιζήτητα. Οι αγροτοκτηνοτρόφοι εισέπρατταν από πολλές μεριές χρήματα και δεν περίμεναν την επιδότηση όπως σήμερα για να επιβιώσουν με αρκετή δυσκολία.
Μα τι να πρωτοθυμηθεί κανείς για τους καιρούς εκείνους, απού πού ν’ αρχίσει και πού να τελειώσει.
Οι εποχές αλλάζουνε του ανθρώπου την πορεία
ή οι άνθρωποι τις εποχές; Ιδού η απορία.
