«Μόνο το 20-25% του προσδόκιμου ζωής είναι γενετικά προκαθορισμένο, είναι οι επιλογές τρόπου ζωής και το περιβάλλον που κάνουν τη σημαντική διαφορά».
Έρευνα MOPACT για την ευημερία των μακρόβιων Ευρωπαίων
Όλοι οι συνταξιούχοι είναι δυνητικά χρήσιμοι στην οικογένεια τους, στα εγγόνια τους και στο κοινωνικό σύνολο. Με την προϋπόθεση να τους δίνεται η ευκαιρία να προσφέρουν κάτι από την εμπειρία και τις εξειδικευμένες γνώσεις τους.
Αφορμή για το άρθρο οι χθεσινές εκλογές στις ΗΠΑ με τους μεγάλους σε ηλικία μονομάχους. Οι διαφορετικές καταβολές τους φέρνουν στο προσκήνιο τις εμπειρίες τους, αλλά και το γεγονός ότι διανύουν περίοδο ενεργούς και υγιούς γήρανσης.
Στο σημείωμα παραθέτω συμπεράσματα της έρευνας MOPACT σχετικά με την ανάγκη υποστήριξης των μακρόβιων Ευρωπαίων και όσων συνταξιούχων απασχολούνται.
Τι είναι η MOPACT;
Είναι μια Ευρωπαϊκή έρευνα που έδειξε πως η Ευρώπη μπορεί να μετατρέψει τη μακροζωία σε κεφάλαιο για την οικονομική και οικονομική ανάπτυξη.
Σύμφωνα με την έρευνα οι Ευρωπαίοι άνω των 65 θα διπλασιαστούν τα επόμενα 50 χρόνια, και οι άνω των 80 θα τριπλασιαστούν. Αυτό σημαίνει ότι το προσδόκιμο ζωής θα συνεχίσει να αυξάνεται με κόστος.
Ο λόγος; Τα μη υγιεινά χρόνια ζωής θα αποτελούν το 20% της ζωής ενός Ευρωπαίου.
Η έρευνα εξέτασε τις βιολογικές, κοινωνικές, οικονομικές πτυχές του τρόπου προώθησης της ενεργού και υγιούς γήρανσης.
Προβλήματα και προκλήσεις
Η έρευνα MOPACT εντόπισε μια σειρά προβλημάτων και προκλήσεων. Τα παραθέτω περιληπτικά:
• Τα άτομα 80+ που ζουν μόνα τους αυξάνονται ταχύτατα. Απαραίτητη είναι η ανάπτυξη ολοκληρωμένων κοινωνικών υπηρεσιών για την διατήρηση της ποιότητας ζωής τους.
• Η δημοσιονομική βιωσιμότητα και η φτώχεια γήρατος είναι πρόκληση για πολλές χώρες.
• Το δυναμικό των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων δεν αξιοποιείται σε μεγάλο βαθμό, λόγω της χαμηλής συμμετοχής τους και των διοικητικών περιορισμών.
• Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής δεν συνοδεύεται από αύξηση του υγιεινού προσδόκιμου ζωής. Διαπιστώθηκε ότι οι χώρες με τον μεγαλύτερο αριθμό ανθυγιεινών χρόνων ζωής είναι η Σλοβακία, η Πορτογαλία και η Γερμανία.
• Αναφορικά με τη μακροχρόνια περίθαλψη τα Σκανδιναβικά κράτη μέλη βρίσκονται στην κορυφή, ενώ οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης υστερούν. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για επέκταση υπηρεσιών, εφαρμογή κοινοτικής φροντίδας και επαγγελματική κατάρτιση.
Καινοτομίες στη συμμετοχή
Η έρευνα MOPACT επικεντρώθηκε επίσης σε καινοτόμους τρόπους που επιτρέπουν τη μεγαλύτερη διάρκεια εργασίας καθώς αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής. Οι διαφορές στην Ευρώπη είναι τεράστιες.
Πρωτοπόροι είναι και εδώ οι Φινλανδοί. Το Φινλανδικό μοντέλο “εργασιακής ικανότητας” δίνει τη δυνατότητα σε εργοδότες να προσαρμόσουν τους χώρους εργασίας και τις πρακτικές τους. Το αποτέλεσμα είναι οι ηλικιωμένοι να μπορούν να εργαστούν αν το επιθυμούν.
Αναφορικά με τη συμμετοχή των ηλικιωμένων πρωτοπορεί η Δανία. Εκεί οι ηλικιωμένοι συμμετέχουν σε συμβούλια για τη λήψη αποφάσεων που τους αφορούν. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και στην Πορτογαλία.
Τέλος, η Γερμανική προεδρία οργάνωσε τον Οκτώβριο 2020 συνέδριο με θέμα “Ανθρώπινα δικαιώματα, συμμετοχή και ευζωία των μεγαλύτερων σε ηλικία την εποχή της ψηφιοποίησης”.
Ενεργοί συνταξιούχοι στην Ε.Ε.
Σε πολλά κράτη δεν υπάρχει υποστήριξη, ούτε ικανοποιητικές αμοιβές (δείτε το γράφημα) για τους συνταξιούχους. Παρ’ όλα αυτά εργάζονται για να αποφύγουν τη φτώχεια των γηρατειών από την οποία υποφέρει το 14.2% των συνταξιούχων στην ΕΕ.
Σήμερα οι συνταξιούχοι (είναι 1 στους 6 εργαζόμενους) κάνουν μια σειρά εργασίες όπως:
✓Σύμβουλοι επιχειρήσεων
Το καλοκαίρι συνάντησα στο Κουμ Καπί ένα συνταξιούχο αλλοδαπό, μόνιμο κάτοικο Χανίων, ο οποίος περήφανα μου είπε ότι είναι σύμβουλος χανιώτικης επιχείρησης.
✓Οδηγοί ερασιτέχνες
Χρησιμοποιούν το αυτοκίνητο τους για να παραδώσουν μικρο-δέματα. To πλεονέκτημα τους είναι ότι μπορούν να εργάζονται μόνο στη συνοικία τους.
✓Καλλιτέχνες – Χειροτέχνες
Η συμμετοχή τους σε παραστάσεις και εκθέσεις, ιδιωτικές ή δημόσιες είναι πάντα ευπρόσδεκτη και προσοδοφόρα.
✓Βοηθοί λογιστές
Περιστασιακή εργασία την περίοδο των φορολογικών δηλώσεων.
✓Φροντιστές, Παιδαγωγοί, Εκπαιδευτές
Σε Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης, σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια ή απλά βοηθοί των παιδιών της γειτονιάς τους.
✓Οδηγοί τουριστών
Μεγάλα ξενοδοχεία προσλαμβάνουν έμπειρους ντόπιους -με μερική απασχόληση- για να παρέχουν αξιόπιστες πληροφορίες σε επισκέπτες της πόλης.
✓Συντηρητές – φύλακες
Ιδιοκτήτες βιλών προσλαμβάνουν άτομα που πιάνουν τα χέρια τους για απασχόληση μερικών μηνών.
✓Φύλακες κατοικίδιων
Ανερχόμενη απασχόληση κατάλληλη για όσους έχουν μονοκατοικίες σε συνοικίες.
✓Μέλη Συμβουλίων
Μυριάδες θέσεις σε συμβούλια επιχειρήσεων, οργανισμών, συλλόγων, ιδρυμάτων. Οι περισσότερες είναι άμισθες προσφέρουν όμως ευκαιρίες για μεταλαμπάδευση γνώσεων και εμπειριών.
✓Ερευνητές – επιστήμονες – πνευματικοί δημιουργοί
Συνεχίζουν να απασχολούνται στις θέσεις που είχαν πριν συνταξιοδοτηθούν με ιδιαίτερη επιτυχία.
Τέλος, η φυσιολογική ανάγκη της ενεργού συμμετοχής στην καθημερινή ζωή της κοινότητας ωθεί πολλούς συνταξιούχους στα Χανιά σε αυτό-απασχόληση, σε εθελοντικές δράσεις και σε αγροτικές εργασίες.
Συμπερασματικά
• Η έρευνα MOPACT έληξε τον Φεβρουάριο του 2017, αλλά τα αποτελέσματά της συνεχίζουν να διαδίδονται και να αξιοποιούνται.
• Εναπόκειται στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να κάνουν τα επόμενα βήματα επειγόντως.
• Η Ευρώπη οφείλει να διπλασιάσει τις προσπάθειές της για την προώθηση της ενεργού και υγιούς γήρανσης.
• Κάθε κοινότητα -και στα Χανιά- έχει υποχρέωση να αξιοποιήσει το πλήρες δυναμικό των μελών της 3ης, 4ης και 5ης ηλικίας.
• Τα οφέλη της κοινωνίας είναι κοινωνικά, η διάχυση της συσσωρευμένης εμπειρίας των συνταξιούχων και οικονομικά, η διατήρηση τους σε κατάσταση ενεργού και υγιούς γήρανσης.
Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.
