Είναι γνωστό και αποδεκτό ότι η συναισθηματική νοημοσύνη αν καλλιεργηθεί από την παιδική ηλικία μάς δίνει την δυνατότητα να ζήσουμε μια χαρούμενη και πιο φωτεινή ζωή απαλλαγμένη από στρες κι αγωνίες.
Εχει παρατηρηθεί πως οι ενήλικες με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη έχουν επίγνωση για το τι αισθάνονται, έχουν διάθεση να βελτιώνουν την σχέση τους με τους άλλους, είναι συνεργατικοί, προβάλλουν με μεγαλύτερη ευκολία τις δεξιότητές τους, είναι ευέλικτοι σε δύσκολες κοινωνικές καταστάσεις ενώ διαμορφώνουν πιο εύκολα την προσωπική τους ταυτότητα. Η σημασία της συναισθηματικής νοημοσύνης δεν πρέπει να υποτιμάται καθώς ενθαρρύνει πολλά χαρακτηριστικά όπως είναι η επικοινωνία, η αποδοχή του εαυτού, η ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης, η επούλωση ψυχικών τραυμάτων, η αυτοπραγμάτωση, η προσαρμογή στις αλλαγές, η δυνατότητα καλλιέργειας ενσυναίσθησης. Αυτή η τελευταία ικανότητα – η ενσυναίσθηση ! – είναι τόσο σπουδαία αφού μέσω από εκείνη μαθαίνουμε να μοιραζόμαστε τα συναισθήματά μας με τους άλλους και να δημιουργούμε υγιείς δεσμούς.
Εκτός από το οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον το παιδικό αφήγημα μπορεί μέσα από ευανάγνωστες ιστορίες να καλλιεργήσει και να προβάλει την έννοια της ενσυναίσθησης δίχως καμία αμφιβολία. Έχοντας στο ενεργητικό μου πενήντα παιδικά αφηγήματα υπερασπίζομαι την θέση αυτή γνωρίζοντας πως μια ιστορία, μια σκέψη, μια ιδέα μπορεί να φωτίσει τον συναισθηματικό κόσμο των παιδιών. Ο συγγραφέας παιδικών αφηγημάτων μπορεί να δώσει ευρυχωρία στο κείμενό του προβάλλοντας έννοιες και αξίες όπως είναι η αγάπη, η συμπόρευση, η αλληλεγγύη, ο σεβασμός στον συνάνθρωπο, η ομαδικότητα, η συμπόνοια.
Το εικονογραφημένο παιδικό παραμύθι είναι ένα πολύ καλό εργαλείο στην διάθεση του γονιού και του εκπαιδευτικού και δημιουργεί συνθήκες για να στεγάσουν και να εκφράσουν τα ίδια τα παιδιά, οι ίδιοι οι μικροί αναγνώστες τα συναισθήματά τους αλλά και για να καλλιεργήσουν την κριτική τους σκέψη. Η σύγχρονη παιδική λογοτεχνία ευτυχώς δεν ακροβατεί πια ανάμεσα στο καλό και στο καλό, στην κακιά μητριά, στον πεινασμένο λύκο και στα βασανισμένα κατσικάκια και στο τρομαγμένο κοριτσάκι που εγκαταλείπει και παγώνει από το κρύο. Δεν προβάλλει δράκους που θέλουν να κατασπαράξουν μικρά παιδιά ούτε ταλαιπωρημένες σταχτοπούτες που πνίγονται μέσα στην στάχτη. Αφηγήματα που ενισχύουν τους φόβους των παιδιών, κλονίζουν την αυτοπεποίθηση τους και τα βάζουν μέσα σε μια σκληρή συναισθηματική κατάσταση δεν βοηθούν στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης. Εκεί ο ρόλος τους γονιού είναι καθοριστικός αφού καλείται να επιλέξει, ανάλογα με την θεματική, ιστορίες που μέσα από αυτές τα παιδιά θα μάθουν να μοιράζονται, να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους χωρίς να τα φοβούνται , να εκπαιδεύονται στην καλοσύνη, στην χαρά και στην ομορφιά της ζωής. Και το παιδικό αφήγημα είναι ένα πρώτο βήμα για να μπορέσουν τα παιδιά μας να χτίσουν έναν κόσμο που θα τα βοηθήσει να κατανοήσουν τον εαυτό τους, την οικογένειά τους, τον κόσμο γύρω τους. Οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί κι οι συγγραφείς χρειάζεται να ακούμε τα παιδιά και να τους δίνουμε χώρο μέσα από παιχνίδια φιλαναγνωσίας και δράσεις ενεργητικής ανάγνωσης-αφήγησης.
Πολλοί είναι εκείνοι που αναρωτιούνται «τι μας εμποδίζει να μεγαλώσουμε συναισθηματικά παιδιά;» Δυστυχώς έχουμε συνηθίσει να κρίνουμε τα συναισθήματα των άλλων. Γινόμαστε πολύ εύκολα επικριτικοί και αποδοκιμάζουμε με μεγάλη άνεση αυτά που νιώθουν οι άλλοι. Βάζουμε ταμπέλες και τσουβαλιάζουμε τα αρνητικά με τα θετικά συναισθήματα σαν να μην μας αφορούν. Με αποτέλεσμα να μην δίνουμε χώρο σε κανένα μας συναίσθημα. Κι αυτό ανακυκλώνεται στον εαυτό μας, στην οικογένειά μας, στα παιδιά μας. Έτσι δημιουργούμε δυσλειτουργικές σχέσεις με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να μπούμε με τίποτα στη θέση του άλλου. Με αποτέλεσμα να μην «ακούμε» την επιθυμία των άλλων. Το παιδικό αφήγημα μας δίνει την ευκαιρία να εκπαιδευθούμε κι εμείς μαζί με τα παιδιά μας και να αποκτήσουμε μια πιο λειτουργική σχέση με τα πραγματικά μας συναισθήματα. Το εικονογραφημένο παραμύθι ανταποκρίνεται στη φύση του μικρού παιδιού με ευκολία. Το κείμενο μαζί με την εικόνα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κατανόηση του νοήματος της ιστορίας. Άλλωστε τα παιδιά ταυτίζονται με ήρωες, ιδέες και καταστάσεις. Κι εκεί ξεδιπλώνεται μπροστά τους ένας ολόκληρος κόσμος συναισθημάτων που ταυτόχρονα τα ενθαρρύνει στην διαχείρισή τους. Φράσεις και εικόνες μπορεί να γίνουν τόσο δυνατές μέσα σε μια ιστορία ώστε να ενδυναμώσουν τα παιδιά πνευματικά και συναισθηματικά. Τόσο δυνατές ώστε να βελτιώσουν τις σχέσεις των παιδιών με τους συμμαθητές και το συγγενικό τους περιβάλλον. Τόσο δυνατές ώστε να τους διδάξουν την αποδοχή της διαφορετικότητας και της αλληλεγγύης . Τόσο σπουδαίες ώστε να κατανοήσουν την έννοια της αγάπης και της φιλίας.
Μέσα από την ενσυναίσθηση γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι. Άνθρωποι που αγαπούν, που συνδέονται, που συμπονούν. Άνθρωποι που δεν φοβούνται να κατανοήσουν και να μοιραστούν. Άνθρωποι που αντιμετωπίζουν λύπες και χαρές δίχως ενοχές και τύψεις. Τα παιδιά μας θέλουμε να ειναι αυτοί οι άνθρωποι. Ας μην τους στερήσουμε την χαρά της αναγνώρισης των συναισθημάτων κι ας τους διαβάσουμε ιστορίες που θα τους δυναμώσουν την ψυχή και το πνεύμα.
«Αν αγαπάς ένα λουλούδι που βρίσκεται σε ένα αστέρι, νιώθεις γλυκά την νύχτα όταν κοιτάζεις τον ουράνο» Μικρός Πρίγκιπας – Α. Σ. Εξυπερυ
*H Μάρω Θεοδωράκη είναι συγγραφέας – καθηγήτρια φωνητικής
