Δεν έχουν όρια οι γελοιότητες του συστήματος ελέγχου νέων τροφίμων που λανσάρει η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA)!
Ετοιμάζουν τη συνέχεια των δράσεων που είχαμε αναπτύξει με δυο σημειώματά μας στις αρχές Ιανουαρίου 2023. Έδωσαν λοιπόν το πράσινο φως να χρησιμοποιούμε τους αλευροσκώληκες (σκουλήκια που από το όνομά τους φαίνεται ότι εγείρονται από τα σκοτάδια της κόλασης) για τις μακαρονάδες μας Καιρός λοιπόν να τρώμε σπαγγέτι από σκουλήκια! Είναι καιρός όμως, και να σοβαρευτούμε και να υπάρξει θεσμική προστασία της ανθρώπινης υγείας με αυστηροποίηση των νομικών κανόνων.
Στο όνομα του καπιταλιστικού κέρδους κάθε περαιτέρω υποχώρηση στις αρχές που ίσχυσαν τις προηγούμενες γενιές πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη δέουσα επιφύλαξη. Τα παραδείγματα που είναι γνωστά είναι εξαιρετικά χτυπητά για να κωφεύουμε στις βουλές και διαβουλές όσων προτείνουν τις παρεμβάσεις αμφίβολης αποτελεσματικότητας στις νέες ύλες που χρησιμοποιούνται στη διατροφική αλυσίδα.
Δεν κρύβω τη δυσάρεστη έκπληξή μου διαβάζοντας την ανακοίνωση κατευθείαν από τη βάση της πληροφορίας1. Σύμφωνα με τον τίτλο της ανακοίνωσης αυτής παρέχεται η «ασφάλεια επεξεργασμένης με υπεριώδη ακτινοβολία του κίτρινου αλευροσκουληκιού (Tenebrio molitor larva), ως νέας τροφής (NF), σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2015/2283» Στο σημερινό μας σημείωμα, που αποτελεί φυσική συνέχεια του προηγούμενων σημειωμάτων μας, ενημερώνουμε τους αναγνώστες μας ότι μόλις την 1η Ιουνίου 2023 εγκρίθηκε η νέα καταπάτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων των καταναλωτών, αφού ελάχιστοι θα καταλαβαίνουν πότε χρησιμοποιούνται τα σκουλήκια αυτά, είτε πρόκειται για γλυκά, ή για τροφές, όπως κόμη και τα μακαρόνια σπαγγέτι.
Το αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ζητήθηκε από την επιτροπή της EFSA για τη διατροφή, τα νέα τρόφιμα και τα αλλεργιογόνα τροφίμων (NDA) να γνωμοδοτήσει σχετικά. Αυτό έγινε μετά από επιστημονική διερεύνηση από ειδική επιτροπή του οργανισμού αυτού. Στα γενικά συμπεράσματα αναφέρονται καθησυχαστικά συμπεράσματα όπως:
• Το NF είναι η επεξεργασμένη με υπεριώδη ακτινοβολία σκόνη ολόκληρου του, θερμικά αποξηραμένου κίτρινου αλευροσκουληκιού.
• Το NF αποτελείται κυρίως από ακατέργαστη πρωτεΐνη, λίπος, εύπεπτους υδατάνθρακες και φυτικές ίνες.
• Η ομάδα σημειώνει ότι τα επίπεδα των μολυσματικών ουσιών στο NF εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα επίπεδα εμφάνισης αυτών των ουσιών στην τροφή των εντόμων.
• σημειώνεται επιπλέον ότι δεν υπάρχουν ανησυχίες για την ασφάλεια σχετικά με τη σταθερότητα του NF εάν το NF συμμορφώνεται με τα προτεινόμενα όρια προδιαγραφών καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του.
• Το NF έχει υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη,
• Ο αιτών πρότεινε τη χρήση του NF ως συστατικού σε διάφορα προϊόντα διατροφής, όπως προϊόντα αρτοποιίας, ζυμαρικά, κομπόστες φρούτων/λαχανικών και τυρί.
• Ο πληθυσμός στόχος είναι ο γενικός πληθυσμός.
• Η ομάδα σημειώνει ότι λαμβάνοντας υπόψη τη σύνθεση του NF, τις προτεινόμενες συνθήκες χρήσης και ότι το NF δεν θα είναι η μοναδική πηγή διατροφικής πρωτεΐνης, η κατανάλωση του NF δεν είναι διατροφικά μειονεκτική.
• Οι υποβληθείσες μελέτες τοξικότητας από τη βιβλιογραφία δεν εγείρουν ανησυχίες για την ασφάλεια.
• Η ομάδα θεωρεί ότι η κατανάλωση του NF μπορεί να προκαλέσει πρωτογενή ευαισθητοποίηση και αλλεργικές αντιδράσεις στις πρωτεΐνες κίτρινου σκουληκιού του αλεύρου και μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις σε άτομα με αλλεργίες σε καρκινοειδή και ακάρεα σκόνης.
• Παρά το ότι η ειδική ομάδα εξέφρασε ορισμένες ανησυχίες ότι το νέο τρόφιμο μπορεί να προκαλέσει «πρωτογενή ευαισθητοποίηση και αλλεργικές αντιδράσεις» στις πρωτεΐνες του κίτρινου αλευροσκώληκα, ιδίως σε άτομα αλλεργικά στα οστρακοειδή και στα ακάρεα σκόνης, συνολικά, οι μελέτες τοξικότητας «δεν ήγειραν ανησυχίες για την ασφάλεια των τροφίμων».
Πρόκειται για το έβδομο νέο τρόφιμο που προέρχεται από έντομα για το οποίο η EFSA αξιολόγησε την ασφάλειά του, μετά τα τρόφιμα για το αποξηραμένο κίτρινο αλευροσκώληκα και τα κατεψυγμένα και αποξηραμένα παρασκευάσματα ακρίδων και γρύλων. Σημειώνεται ότι σε διάστημα τριών ετών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χορήγησε αρκετές άδειες για την παραγωγή και εμπορία εντόμων για κατανάλωση από τον άνθρωπο. Αυτή η ακμάζουσα νεοσύστατη αγορά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ορισμένα εμπόδια, ιδίως πολιτιστικά. Δειλά εμφανίζονται στην αγορά αρνήσεις στη χρήση των ουσιών αυτών, όπως στη Σλοβακία, όπου ένας στους τρεις κατοίκους φοβάται τη χρήση των σκουληκιών στη διατροφή του. Επίσης ακούγεται ότι το θέμα κερδίζει έδαφος στην Ιταλία, όπου η δεξιά κυβέρνηση έλαβε πρόσφατα μέτρα για την απαγόρευση της χρήσης αλεύρων εντόμων στα ζυμαρικά για τη διαφύλαξη των γαστρονομικών παραδόσεων της χώρας.
Τελικά σύντομα θα υποβληθούν οι σχετικές εκθέσεις στο συμβούλιο, και ελπίζουμε ότι δε θα χαθεί η ευκαιρία να απαντηθούν οι λόγοι που επιβάλουν την τόσο βίαιη ανατροπή της διατροφικής αλυσίδας των Ευρωπαίων. Δε θα πρέπει να ξεχνούμε ότι η επιστημονική πράσινη γνώμη δε στερεί το δικαίωμα σε πιθανούς επιχειρηματίες, οι οποίοι στηριζόμενοι στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας να μην τηρούν το σύνολο της αναφερόμενης διαδικασίας παραγωγής των αλευροσκουληκιών, κατά το πρότυπο των τρελών αγελάδων που στοίχισαν πολλούς προϋπολογισμούς στο σύνολο της ΕΕ.
Πιστεύουμε ότι θα δοθεί η απαραίτητη προσοχή πριν μας υποχρεώσουν σε άλλες καταγραφές εμφάνισης προβλημάτων στην υγεία του γενικού πληθυσμού. Γιατί η έγκριση γίνεται προς το γενικό πληθυσμό.
Σε κάθε περίπτωση με ευκρίνεια αναμένουμε να αναγράφονται στις ετικέτες τροφίμων όταν χρησιμοποιούνται αμφιβόλου χαρακτήρα υλικά, και όχι κάτω από κρυμμένες έννοιες και αριθμούς να περνούν ότι θέλουν στη διατροφική αλυσίδα
Το θεσμικό πλαίσιο που καλύπτει τον τομέα αυτό αποτελείται βασικά από
1. Τον κανονισμό 2015/22831 για τα νέα τρόφιμα,
2. Τον Εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2017/24691 της Επιτροπής, της 20ής Δεκεμβρίου 2017, για τον καθορισμό διοικητικών και επιστημονικών απαιτήσεων και τέλος
3. Τον Εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2022/1691 της Επιτροπής, της 8ης Φεβρουαρίου 2022, που επιτρέπει τη διάθεση στην αγορά κατεψυγμένων, αποξηραμένων μορφών και μορφών σκόνης κίτρινου αλευροσκουληκιού.
1 Safety of UV-treated powder of whole yellow mealworm (Tenebrio molitor larva) as a novel food pursuant to Regulation (EU) 2015/2283 https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.2903/j.efsa.2023.8009
2 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A32015R2283
3 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A32017R2469
4 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:32022R0169
