Πνοῇ βιαίᾳ γλωσσοπυρσεύτως νέµει,
Χριστὸς τὸ θεῖον Πνεῦµα τοῖς Ἀποστόλοις.
Ἐκκέχυται µεγάλω ἑνὶ ἤµατι Πνεῦµ’ ἁλιεῦσι.
…καταπέµψας αὐτοῖς τὸ Πνεῦµα τὸ ἅγιον, καὶ δι,
αὐτῶν τὴν οἰκουµένην σαγηνεύσας, Φιλάνθρωπε, δόξα σοι.
Την Κυριακή της Πεντηκοστής τιµάται η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύµατος στους Αποστόλους. Σε ανάµνηση του γεγονότος αυτού, κάθε χρόνο, εορτάζουµε µε ιδιαίτερη λαµπρότητα την γενέθλια ηµέρα της Εκκλησίας, µια ηµέρα πριν την εορτή του Αγίου Πνεύµατος.
Η Εκκλησία µας µετά την Πασχάλια περίοδο εορτάζει την Πεντηκοστή. Το Άγιο Πνεύµα είναι το κέντρο της εορτής ως η δύναµη που συγκροτεί την όλη Εκκλησία. Η Εκκλησία είναι Θεανθρώπινος οργανισµός που έχει την απαρχή του στη βούληση τους Τριαδικού Θεού, και εκτείνεται στην αιωνιότητα. Κεφαλή της Εκκλησίας είναι ο Χριστός. Μέλη του σώµατος της εκκλησίας είναι όλοι οι πιστοί βαπτισµένοι χριστιανοί, «εις το όνοµα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύµατος» Κεφαλή της Εκκλησίας είναι ο Χριστός. Μέλη του σώµατος της εκκλησίας είναι όλοι οι πιστοί βαπτισµένοι χριστιανοί, «εις το όνοµα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύµατος» σε οποιοδήποτε κοινωνικό, πολιτιστικό, πολιτικό φορέα ανήκουν ή ενεργοποιούνται ως πολίτες, χωρίς κάποια αυτοπροσδιοριστική η ετεροπροσδιοριστική διάκριση γνησιότητας µεταξύ τους.
Ο Χριστός είναι η αλήθεια. Το Πανάγιο Πνεύµα το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας φωτίζει και χαριτώνει τον άνθρωπο να γνωρίσει τον αποκεκαλυµµένο Θεό.
Τώρα γνωρίζουν ποια είναι η προοπτική της καινής, δηλ. της καινούργιας, ζωής εν Χριστώ, και πού πρέπει να οδηγήσουν το λαό, γι’ αυτό και οι πρώτοι που βαπτίστηκαν, οδηγούνται στο ∆είπνο της Ζωής, στη Θεία Ευχαριστία, όπου στο εξής, µέσα στους αιώνες, θα βρίσκεται συνηγµένη η Εκκλησία ως σώµα Χριστού, θα τρέφεται µε το Σώµα και το Αίµα του Κυρίου και θα συµµετέχει έτσι στην αιώνια ζωή, στο δείπνο της Βασιλείας του Θεού.
Με την Πεντηκοστή δεν γεννήθηκε η Εκκλησία ως απλός θεσµός ή ως φιλανθρωπικός οργανισµός, αλλά ως συνεχής παρουσία της χάριτος του Αγίου Πνεύµατος στον κόσµο. Γι’ αυτό η σηµερινή εορτή δεν είναι ένα γεγονός που συνέβη µια φορά κάποτε, αλλά είναι η ζωή της Εκκλησίας, ως αδιάκοπη κοινωνία του Αγίου Πνεύµατος. Οντολογικό βίωµα για το Χριστιανό η µετοχή του στην αγιότητα µέσω της συµµετοχής του στη Θεία Λειτουργία. Καλείται µε συνείδηση να µετέχει στα Άγια, δηλαδή τα Άχραντα Μυστήρια που είναι για τους αγίους, δηλαδή τους πιστούς.
Η τεράστια σηµασία της εν λόγω ηµέρας έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι σηµατοδότησε την υπόσχεση της εκπλήρωσης του Κυρίου για σωτηρία, την οποία είχε ήδη προαναγγείλει ο προφήτης Ιωήλ, τουλάχιστον πεντακόσια χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού: “Αυτό θα συµβεί στις έσχατες ηµέρες, λέει ο Θεός, θα χαρίσω πλουσιοπάροχα το Πνεύµα µου σε κάθε άνθρωπο…όποιος τότε επικαλεστεί το όνοµα του Κυρίου, θα σωθεί.» (Πράξεις 2:20-21; πρβλ. Ιωήλ 2:28-32). Συνεπώς, η Πεντηκοστή σήµαινε την τελική επιβεβαίωση της νίκης του Χριστού και της µόνιµης παρουσίας Του ανάµεσα στο λαό Του (πρβλ. Κατά Ιωάννην 14:18· Κατά Ματθαίον 28:20) διά του Πνεύµατος του Θεού, το οποίο έχει ως αποστολή την µετάδοση της ένδοξης Βασιλείας του Κυρίου.
Κατά την Πεντηκοστή εορτάζεται επίσης η µόνιµη έκχυση και ενοίκηση του Αγίου Πνεύµατος επί της Εκκλησίας µε αποτέλεσµα τον «καθαγιασµό» και την «δράση» της. Με τις εν λόγω λέξεις εννοείται απλώς η έκχυση της θείας και ανεξάντλητης χάρης του «Πνεύµατος της αληθείας» επί της Εκκλησίας –δηλαδή, το χάρισµα της κοινωνίας– το οποίο της παρέχει τη δυνατότητα για τη διάδοση του µηνύµατος του Ευαγγελίου και για την εκπλήρωση της αποστολής της συµφιλίωσης, την οποία ξεκίνησε ήδη ο Χριστός όταν βρισκόταν στη γη. Ο ενοποιητικός ρόλος του Αγίου Πνεύµατος αναδεικνύεται µε σαφήνεια στο Κοντάκιο της ακολουθίας του Όρθρου: «Ὅτε καταβὰς τὰς γλώσσας συνέχεε, διεµέριζεν ἔθνη ὁ Ὕψιστος· ὅτε τοῦ πυρὸς τὰς γλώσσας διένειµεν, εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε, καὶ συµφώνως δοξάζοµεν τὸ πανάγιον Πνεῦµα.»
Τα χαρίσµατα του αγίου Πνεύµατος τα λαµβάνει ο άνθρωπος µε την είσοδό του στην Εκκλησία, µέσω των Μυστηρίων του Αγίου Βαπτίσµατος και του Αγίου Χρίσµατος. Στον άνθρωπο µε τον καθηµερινό του αγώνα εναπόκειται η πορεία προς την ένωση µε τον Πανάγιο Τριαδικό Θεό. Προς το σκοπό αυτό, χρειάζεται να ενεργοποιήσει τα χαρίσµατα και να τα πολλαπλασιάσει µε πλήρη συνείδηση των προσωπικών του επιλογών.
Επιπλέον, το Άγιο Πνεύµα δεν µας οδηγεί µόνο στην πληρότητα της αλήθειας του Θεού, αλλά εξασφαλίζει και την κοινωνία µας µε τον Χριστό. Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης (4ος αιώνας) γράφει ότι ο Χριστός «λάµπει µέσα στις ψυχές µας διά µέσου του Αγίου Πνεύµατος, γιατί είναι αδύνατο να θεωρηθεί διαφορετικά ο Κύριος Ιησούς, παρά µόνο µε τη χάρη του Αγίου Πνεύµατος» (Κατά Ευνοµίου 1.530-32). Κατά συνέπεια, το Άγιο Πνεύµα είναι που µας δείχνει και φωτίζει την πορεία µας µέσα στην Εκκλησία προς τον Χριστό, ανοίγοντας µας τον δρόµο για να συναντήσουµε τον Χριστό και να ζήσουµε µαζί Του. Είναι αυτό που µας ενώνει µε τον Χριστό και µεταξύ µας ως «Πνεύµα κοινωνίας» (Β΄ Κορινθίους 13:13), ούτως ώστε να είµαστε ενωµένοι γεµάτοι χαρά και µε απλότητα στην καρδιά (Πράξεις 2:46).
Στην Εκκλησία, µετά τον Όρθρο και τη Θεία Λειτουργία, Της Πεντηκοστής, τελείται αµέσως και ο Εσπερινός της Γονυκλισίας. Στο Άγιο Πνεύµα είναι αφιερωµένη ολόκληρη η εβδοµάδα που ακολουθεί. Μάλιστα η αυριανή ηµέρα λέγεται ∆ευτέρα του Αγίου Πνεύµατος. Και όλη η εβδοµάδα είναι καταλύσιµη, δηλ. επιτρέπονται όλες τις ηµέρες όλες οι τροφές. Ακόµη µια φορά η Εκκλησία µάς διδάσκει ότι η νηστεία δεν είναι αυτοσκοπός αλλά τρόπος ασκήσεως.
*αρχιµανδρίτης του Οικουµενικού Θρόνου,
εφηµέριος Στερνών
