Το σημερινό κείμενο δεν είναι απάντηση στον κ. Θ. Πάγκαλο για τα όσα είπε σχετικά με τη… μη συμμετοχή της Κρήτης στην επανάσταση του 1821.
Αν ο ίδιος γνώριζε ή δεν γνώριζε την πραγματικότητα, δεν το ξέρουμε, ωστόσο είναι δυστυχώς αλήθεια ότι η συγκεκριμένη άποψη έχει επικρατήσει να λέγεται τόσο εντός όσο και εκτός Κρήτης! Τους λόγους για τους οποίους έχει επικρατήσει μια τέτοια αντίληψη δεν μπορούμε στον λίγο χώρο μας να αναφέρουμε έστω και επιγραμματικά!
…Πολλές είναι οι επιστημονικές έρευνες και δημοσιεύσεις σε τοπικό και όχι μόνο Τύπο ενώ μεγάλη είναι και η βιβλιογραφία για τη συμμετοχή των Κρητών στην Επανάσταση του ’21 αλλά και για την επίσημη κήρυξή της στα Σφακιά, στη Θυμιανή Παναγιά που θεωρείται η Αγία Λαύρα της Κρήτης.
Επίσημα «η επανάσταση της Κρήτης κηρύχθηκε την 29 Μαΐου 1821. Η πολιτεία δια του υπ’ αριθμ. 93 Β.Δ. του έτους 1966 όρισε ως ημερομηνία δια τον εορτασμόν, την τελευταία Κυριακή μετά την 29 Μαΐου».
Τα παραπάνω επισημαίνει ο Ευτύχης Μαλεφάκης στον πανηγυρικό που εκφώνησε το 1995 και που τότε είχε δημοσιευθεί στα “Χ.Ν.” (βλ. 6-6-1995).
Εξάλλου σε ένα αφιέρωμα της εφημερίδας του Ηρακλείου “Τόλμη της Κυριακής” με τίτλο “Οι αποστασίες του Ισλάμ στη διάρκεια της Ελληνικής επανάστασης” γίνεται αναφορά στην έκδοση του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών με τίτλο “Ο Κώδικας των Θυσιών. Ονόματα και δημευμένες περιουσίες των Χριστιανών αγωνιστών της Ανατολικής Κρήτης κατά την Επανάσταση του 1821” όπου σημειώνονται πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία.
Επιγραμματικά αναφέρουμε ότι η «οθωμανική Κυβέρνηση είχε εξασφαλίσει με ένα φετβά (γνωμάτευση με βάση τον ισλαμικό ιερό νόμο), εν έτει 1830 (σ.σ. στο πλαίσιο της υπογραφής της συνθήκης του Λονδίνου που απέκλειε την Κρήτη από το νέο ελληνικό κράτος) την εκτέλεση όσων είχαν συμμετάσχει στην εξέγερση και τη δήμευση των περιουσιών τους».
Τότε όλα αυτά είχαν καταγραφεί αναλυτικά σε κατάστιχα (αιτιολογήσεις δημεύσεων για κάθε περίπτωση χωριστά) ενώ «στους ιεροδικαστικούς κώδικες, καταχωρήθηκαν επίσης, εκτός από τις περιουσίες που δημεύθηκαν, οι τιμές και οι αγοραστές τους», μια διαδικασία που συνεχίστηκε επί αρκετά χρόνια.
Τέλος, σε διάφορα κείμενα συναντήσαμε πάμπολλες αναφορές για τους μυημένους Κρητικούς στη Φιλική Εταιρεία, οι οποίοι είχαν και αυτοί καθοριστικό ρόλο στον εν Κρήτη ξεσηκωμό.
Ο Μιχάλης Γρηγοράκης (βλ. “Χ.Ν.” 23-3-2007) είχε ασχοληθεί με το έργο της Φιλικής Εταιρείας εν Κρήτη στη στήλη του “Ιστορικές Αναδρομές”, παρουσιάζοντας εκτός άλλων και ένα ανώνυμο κείμενο -δημοσιευμένο στο χανιώτικο περιοδικό “Κρητική Επιθεώρηση” του 1912- το οποίο αναφερόταν στην ιστορία ενός συμβολικού εγγράφου της Εταιρείας που ανήκε «στον από Σφακιά Φιλικόν Εταίρο Ιωάννη Μπιράκη» που αποδεικνύει «τις προπαρασκευαστικές ενέργειες της Φιλικής Εταιρείας στην Κρήτη» που και αυτές βοήθησαν να οδηγηθεί το νησί στον γενικό ξεσηκωμό του Εθνους!
