Η επανάσταση του Θερίσου

Τα πρόσωπά τους αδρά απεικονίζονται σε παλιές φωτογραφίες…
Τα ονόματά τους είναι γνωστά μόνο στους συγγενείς κι απ’ εκεί αποξεχνιούνται με το πέρασμα των χρόνων! Αγνωστοι αγωνιστές που είτε έπεσαν υπέρ των ιερών και οσίων είτε επέζησαν, κι όμως ποτέ η ιστορία, δεν ανέγραψε τα ονόματά τους με μικρά ή μεγάλα γράμματα! Κι όχι βέβαια πως το επιζήτησαν! Απλά έπραξαν όπως τους πρόσταξε η καρδιά τους, όπως τους έταξε η μοίρα! Εκαναν το καθήκον τους!
Σε όλους αυτούς είναι αφιερωμένο το σημερινό “Ανασκαλεύοντας” με αφορμή το κίνημα του Θερίσσου για το οποίο ο Γεώργιος Βλαχάκης έγραψε το ποίημα “Η επανάστασις του Θερίσου” που στην εισαγωγή του διαβάζουμε:
«Στα χίλια ενιακόσια/
και πέντε έτος, πάλι/
η Κρήτη ξανακίνησε/
’πανάστασι μεγάλη./
Δεν πολεμά πλια Βενετιά/ μηδέ και την Τουρκία/
μα θέλη να καταργηθή/
να φύγη η Αρμοστεία./
Διά να γίνη ένωσις/
να γίνη Ελευθερία,
να παύσουν πλια τα βάσανα/ και η απολυταρχία…».
Το γνωστό αυτό ποίημα που εκδόθηκε το 1907 «εν Χανίοις εκ του Τυπογραφείου Ιωάννου Παπαδάκη» ανασύραμε από το τετράμηνο περιοδικό “Κρητικά” που εξέδιδε ο φιλολογικός σύλλογος στα Χανιά το 1930! Ο Βλαχάκης μέσα από τους 209 στίχους του ποιήματος παρουσιάζει το ιστορικό του κινήματος ενώ στο τέλος καλεί όσους αγωνίστηκαν στο Θέρισο να του γράψουν έκθεση ώστε να τους «σιάξει τραγούδι».
Κάποιοι από τους αγωνιστές του Θερίσου απεικονίζονται και στη φωτ. που παραθέτουμε! Υποθέτουμε δε ότι ήταν παρόντες όταν στις 13 Μαρτίου του 1905 «ελήθφη η προκήρυξις του Πρίγκιπος ήτις ανεγνώσθη δημοσία και ηρμηνεύθη», όπως γράφει στο ημερολόγιό του ο Μιχ. Σακλαμπάνης στις 13 Μαρτίου του 1905, κατά την τέταρτη ημέρα παραμονής των στο Θέρισσο! Και σίγουρα ήταν ανάμεσα σε αυτούς που όταν ρωτήθηκαν «μήπως επιθυμή κανείς επωφελούμενος, να επιστρέψη[…] εφώναξαν όλοι “όχι” και “ζήτω”».
Η επανάσταση του Θερίσου έχει δικαίως χαρακτηρισθεί ως μία από τις πολύ σημαντικές σελίδες της κρητικής αλλά και ελληνικής ιστορίας επειδή οι Κρήτες τότε έχοντας πάντα ως στόχο την ένωση με την μητέρα Ελλάδα και μάλιστα παρά τη θέληση των μεγάλων δυνάμεων, εναντιώθηκαν σε ένα αυταρχικό καθεστώς του Πρίγκιπα αρμοστή.