«Υπάρχουν κρυφές ωφέλειες για τους φιλαναγνώστες, τους λύτες σταυρόλεξων και προβλημάτων; Η απάντηση είναι καταφατική».
Θεμιτό είναι να επιδιώκουμε να έχουμε οφέλη από κάθε ασχολία μας το καλοκαίρι. Η συμμετοχή παιδιών και εφήβων σε οργανωμένες δραστηριότητες μοιάζουν με τις μέσο – μακροπρόθεσμες επενδύσεις που μας πιέζουν να κάνουμε. Οι δραστηριότητες μύριες.
Όλες έχουν κέρδος. Με μια διαφορά. Διαφορετικά είναι τα κέρδη των επενδυτών από την φιλαναγνωσία, την ιστιοπλοΐα, το στίβο, τη λύση προβλημάτων, την ποδηλασία ή το κολύμπι.
Εσείς αποφασίζετε. Στο σημείωμα παραθέτω τα ωφελήματα από μερικές δραστηριότητες.
Φιλαναγνώστες
Την προαγωγή της φιλαναγνωσίας στην περιοχή μας έχουν αναλάβει η Δημοτική Βιβλιοθήκη και μεμονωμένα εκπαιδευτικοί φίλοι του βιβλίου. Ήδη ξεκίνησε η φετινή Καλοκαιρινή Εκστρατεία Ανάγνωσης & Δημιουργικότητας με θέμα “Διαδρομές ανάγνωσης… άκουσε, δες, μάθε, γέλα!”.
Δυστυχώς οι ποιοτικές εκστρατείες φιλαναγνωσίας είτε γίνονται ευρύτερα γνωστές, είτε δεν ακολουθούνται, έτσι οι ωφελούμενοι είναι σχετικά λίγοι.
Μια ισχυρή μειοψηφία φιλαναγνωστών αναπτύσσουν μια ειδική μνήμη η οποία θρέφεται και καλλιεργείται με την τακτική ανάγνωση διαφορετικών κειμένων.
Η απουσία αυτής της μνήμης στην άτυχη πλειοψηφία κάνει αδύνατη την αποτελεσματική επεξεργασία κειμένων εκ μέρους τους. Έτσι δεν γίνεται ανάπτυξη και των άλλων μερών της μνήμης εργασίας τους. Το αποτέλεσμα είναι χαμηλής ποιότητας απόδοση τους στην εκτέλεση κάθε είδους εργασίας, στην λήψη αποφάσεων, στη συγκέντρωση και στη λύση προβλημάτων. Αυτά τα ελλείματα είναι ορατά σε γενιές που θεωρητικά σήμερα βρίσκονται στο ζενίθτης εργασιακής τους ζωής.
Τα οφέλη
Ας δούμε τι κερδίζουν παιδιά και ενήλικες που επενδύουν μια ώρα την ημέρα διαβάζοντας.
Τα προφανή οφέλη
– Ενίσχυση της συγκέντρωσης.
– Πλούτος λεξιλογίου, εκφράσεων.
– Ταχύτητα ανάγνωσης.
– Υψηλότερη κατανόηση κειμένων.
– Πλουσιότερη σημασιολογική μνήμη.
– Άνεση έκφρασης στο γραπτό και στον προφορικό λόγο.
Τα αφανή οφέλη
– Αποτελεσματική επαγωγική σκέψη.
– Δημιουργία της μνήμης κειμένων.
– Δημιουργία της μνήμης μελλοντικών επεισοδίων.
– Μεγαλύτερη χωρητικότητα της βραχείας μνήμης.
– Μεγαλύτερη χωρητικότητα της μνήμης εργασίας.
Λύτες προβλημάτων
Τι είδους προβλήματα και πνευματικές ασκήσεις μας βοηθάνε να διατηρήσουμε ζωντανές τις συνάψεις μας;
Ας δούμε πως περιγράφει την διαδικασία ένας τακτικός λύτης δύσκολων σταυρόλεξων.
Στην πρώτη μου προσπάθεια, συνήθως βρίσκω τις μισές ενδείξεις. Την επόμενη μέρα, αν και δεν το έχω σκεφτεί συνειδητά, συνήθως βρίσκω μερικές λύσεις πολύ γρήγορα. Μετά από λίγο, είμαι σε αδιέξοδο. Συμβουλεύω ότι όταν υπάρχουν πολλές διαδρομές εξερεύνησης για μια λύση και δεν έχουμε πληροφορίες, είναι προτιμότερο να το αφήσουμε για λίγο. Είναι ανώφελο να επιμείνουμε επειδή έχουμε εξαντλήσει την δημιουργικότητά μας. Μετά από μια ασυνείδητη περίοδο επώασης, θα εμφανιστούν νέες ιδέες. Αυτές οι καταστάσεις ονομάζονται ευρετικές. Η Αγγλική γλώσσα δανείστηκε την λέξη “ΕΥΡΗΚΑ” έτσι έχουν τις EUREKA στιγμές.
Αν μια λύση δεν είναι άμεσα ορατή, και την προσπεράσουμε πολλές φορές, η σκέψη μας ρυθμίζεται γρήγορα και περιορίζουμε τον αριθμό των πιθανών διαδρομών εξερεύνησης.
Όταν επιστρέφετε στο σταυρόλεξο, οι ενδείξεις φαίνονται εκ νέου από νέα σκοπιά και νέες ιδέες μας οδηγούν σε λύσεις.
Αναλύσεις των νοητικών διεργασιών που γίνονται με τη λύση απαιτητικών σταυρόλεξων έχουν κάνει πολλοί ερευνητές τα τελευταία 20 χρόνια.
Τα αποτελέσματα αποκαλύπτουν ότι η λύση σταυρόλεξων από έμπειρους λύτες βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αναζήτηση και ανάκτηση της ρευστής σημασιολογικής μνήμης. Αυτή τους βοηθάει να εκμεταλλεύονται τη γνώση τους της ορθογραφίας.
Τα οφέλη
Ας δούμε τι κερδίζουν παιδιά και ενήλικες που επενδύουν μια ώρα την ημέρα σε πνευματικές δραστηριότητες λύσης προβλημάτων σκέψης ή πρακτικής αριθμητικής, αινιγμάτων κ.λπ.
Τα προφανή οφέλη
– Ανάπτυξη της μεθοδικότητας, αφού γίνεται θεώρηση όλων των πιθανών συνώνυμων.
– Ενίσχυση της συγκέντρωσης.
– Πλουσιότερη σημασιολογική μνήμη.
Τα αφανή οφέλη
– Ταχύτερος μηχανισμός επώασης.
– Αποτελεσματική επαγωγική σκέψη.
– Ικανότερη αντίληψη στην αναγνώριση προσώπων.
– Ανάπτυξη διαισθητικής ικανότητας.
– Μεγαλύτερη χωρητικότητα της βραχείας μνήμης.
– Αντιμετώπιση του φαινόμενου «νομίζω ότι ξέρω την απάντηση, εδώ στην άκρη της γλώσσας μου την έχω». Οι έμπειροι λύτες γνωρίζουν ότι είναι δυνατόν μια λάθος επιλογή λέξης να τους εμποδίζει να ανασύρουν από τη μνήμη τους τη σωστή.
Διώχτες του εγκλήματος
Μαντέψτε ποιοι μάρτυρες αναγνωρίζουν με επιτυχία τους υπόπτους που έχει συλλάβει η αστυνομία;
Οι παρατηρητικοί θα πείτε.
Σωστά.
Κι όσοι δεν έχουν δοκιμάσει να λύσουν δύσκολα κρυπτό-σταυρόλεξα ενώ περίμεναν στην αίθουσα αναμονής ενός αστυνομικού τμήματος. Αυτοί δεν τα πήγαν καλά. Σε αντίθεση με τους μάρτυρες που διάβαζαν, έλυναν sudoku ή παραδοσιακά σταυρόλεξα.
Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε ο Michael Lewis του Cardiff University όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Perception, (vol 35, p 1433).
Συμπερασματικά
◆ Η άσκηση του πνεύματος σε μη δομημένες δραστηριότητες εκτός σχολικού πλαισίου μένουν χαραγμένες στη μνήμη μας.
◆ Τα παιδιά μαθαίνουν να αναπτύσσουν αποτελεσματικές στρατηγικές όπως η εναλλαγή δραστηριοτήτων κάθε φορά που είναι σε αδιέξοδο. Έτσι ζωγραφίζουν, διαβάζουν, σχεδιάζουν, χορεύουν για λίγο, πριν συνεχίσουν.
◆ Οι πνευματικές ασκήσεις ενεργοποιούν ανεξερεύνητες λειτουργίες του εγκέφαλου μας.
◆ Αν δίνετε προβλήματα για λύση στον εγκέφαλο σας ενεργοποιείται η λειτουργία της επώασης. Την επομένη θα διαπιστώνετε ευχάριστα ότι το μαξιλάρι σας δίνει λύσεις.
Η λύση του εικονόλεξου
Οριζόντια 1 ΑΛΑΤΙ 2 ΟΜΕΛΕΤΑ 3 ΤΑΝΑΛΙΑ 4 ΕΛΙΑ 5 ΛΕΜΟΝΙ 6 ΠΙΠΙΛΕΣ
Κάθετα 1 ΛΑΓΟΣ 2 ΚΑΡΕΚΛΑ 3 ΠΙΝΕΛΑ 4 ΕΛΑΤΟ 5 ΑΧΙΝΟΣ 6 ΛΙΜΑΝΙ 7 ΛΙΜΝΗ 8 ΣΕΛΑ
*Ο Κυριάκος Βασιλομανωλάκης, είναι Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη Διά Βίου Μάθηση.
Τα βιβλία του ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυμάμαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσματικά’ διατίθενται από το βιβλιοπωλείο Libraire. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
