Αν κάνομε μια βουτιά στο 3000 π.Χ. και αν ψάξομε τη γυναίκα θα τη βρούμε με εντυπωσιακά καπέλα, πλουμιστές φούστες σε γραμμή άλφα, εφαρμοστά περικόρμια που αφήνουν ακάλυπτο το στήθος,χωρις όμως ιχνος ερωτισμου, μυτεροί γιακάδες, κεντητές ποδιές με πολύχρωμα μοτίβα, διάφανα μεταξένια πέπλα, περίτεχνα χτενίσματα με κορδέλες …ΜΙΝΩΙΤΙΣΕΣ γυναίκες της εποχής που είναι όχι μόνο είναι κομψές αλλά διεκδικούν με ανταγωνιστικό τρόπο την εδραίωση του κοινωνικού τους φύλου.
Μια έντονη συμμετοχή σε δρώμενα σε δημόσιους χώρους, θεατρικούς και ιερά. Μια αριθμητικη και σημειολογική παρουσία γυναικών Σε παραστάσεις θρησκευτικών τελετουργιών .και αυτή η ισότιμη εμφάνιση και δράση γυναικών και ανδρών σε θρησκευτικές διοργανώσεις, εμπεριέχει και εκπέμπει τι άλλο απο μήνυμα ισότητας γυναικών και ανδρών. Λανθάνουσα μητριαρχία στην φαινομενικά ανδροκρατούμενη μινωική κοινωνία;
Αν αυτά συνέβαιναν 3000 χρόνια πρίν, μπαίνοντας ομως στο 1821 τα πράγματα είναι διαφορετικά και αξίζει να τα προσεγγίσομε,εστω και επιδερμικά.
Η ελλάδα, ηταν η πρώτη οθωμανική περιχή που εξεγέθηκε κατά της αυτοκρατορίας, το πρώτο μεταοθωμανικό κράτος και το πρώτο ευρωπαικό εθνικό κράτος που κατέκτησε πλήρη κυριαρχία και διεθνή αναγνώριση.Η επανάσταση του 21 είναι η πρώτη επανάσταση που αμφισβήτησε στην πράξη την Ιερή Συμμαχία και την περίφημη συμφωνία της Βιέννης το 1815 Οι ελληνες και ελληνίδες ξεσηκώθηκαν υποκινούμενοι και εμπνεόμενοι από τις ιδέες και τις μεγάλες ανατροπές που προηγήθηκαν στην Ευρώπη και την αμερική. Ευρωπαικός διαφωτισμός, διακήρυξη ανεξαρτησίας ΗΠΑ, Γαλλική επανάσταση, Νεοελληνικός διαφωτισμός.
Η Ευρώπη, ηταν κυρίαρχη στις ιδεολογικές αναζητήσεις των πρωτεργατών της ελλ επανάστασης και απετέλεσε καθοριστικό παράγοντα, τοσο για τον νέο προσανατολισμό και την διεθνη θέση που θα εξασφάλιζε στη χώρα, οσο και για την εσωτερική της πολιτική. Ενας γόνιμος προβληματισμός που κυριαρχούσε στους κύκλους των διανοουμένων και μορφωμένων κοινωνικών στρωμάτων με μέσον επικοινωνίας την ελλ γλώσσα..Οι ιδεολογικές και πολιτικές διεργασίες της ευρώπης εξέθρεψαν μια γενιά Ελλήνων της διασπορας με σημαντικότερους τον Ρήγα και τον Αδαμάντιο Κοραή,που ηταν σπουδαίος κλασσικός φιλόλογος και επεμελήθη αρχαία κείμενα με σκοπό να διαπαιδαγωγήσει τους συμπατριώτες του και να σφυριλατήσει εθνική συνείδηση
Η ελληνική νομαρχία Ανωνύμου ελληνος, είναι ιστορικό ντοκουμέντο μεγάλης αξίας που κάθε ελληνας και ελληνίδα πρέπει να γνωρίζει. Ενα κειμενο που παλλεται από πίστη στις δυνατότητες του ΕλληνισμούΠρόκειται για την επαναστατική θεωρία της εθνεγερσίας του 1821 πλαισιωμένη από μια φωτεινή σκέψη για τον ανθρωπο και τις αξίες του.Δεν είναι πολιτικό μανιφέστο, αλλα μια επαναστατική θεωρία για την διεκδίκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με σκοπο τη συσπέιρωση των απανταχου ελλήνων για την ανακτηση του Ελλ ονόματος
Τι συνθήκες επικρατούσαν στην βαλκανική την περίοδο αυτή? επικρατούσαν συνθήκες οπισθοδρόμησης και προσκόλησης στις παραδόσεις. Η προσπάθεια να υψωθει το λάβαρο του πολιτισμου και να μεταφερθούν τα φωτα μαθησης από τη Δύση, συναντησε την αντίδραση της ορθόδοξης εκκλησίας. Αρχες και αξίες όπως η ελευθερία η λαική κυριαρχία η αυτοδιάθεση των λαών, η κοινωνική απελευθέρωση, η ισότητα, δεν ηχούσαν καλά στα αυτιά της εκκλησίας της οποίας οι λειτουργοί καταγγέλονταν από την ελλ Νομαρχία για αμάθεια και διαφθορά..Το σπουδαιότερο εθνικο διαφωτιστικό εργο με προεξαρχοντα τον Ρήγα ηταν φυσικό, να μην μπορει να αγγίξει το λαό που ηταν αναθρεμμένος με την κουλτούρα της ανατολής αμόρφωτος και χωρίς πολιτική παιδεία.
.Ο Ρήγας με χάρτες και εντυπα και τον επαναστατικό θούριο προσπάθησε να τονώσει το ηθικό των υποδούλων ελληνων και να τους ξεσηκώσει.
Ειναι αξιοσημείωτο για την ιστορία του φεμινιστικού κινήματος ότι στα δίκαια του ανθρώπου, ο Ρήγας συμπεριέλαβε την καθολική εκπαίδευση ανδρών και γυναικών, ενώ στο Σύνταγμα αναφερεται στο δικαίωμα των γυναικών να φέρουν οπλα αρθρο 22, ολοι χωρίς εξαίρεση οφείλουν να ηξευρουν γράμματα Η ΠΑΤΡΙΣ ΕΧΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΉΣΕΙ σχολεία εις όλα τα χωρία για αρσενικά και θηλυκά παιδία.
Ειναι εξαιρετικά εντυπωσιακό, να αναφερεται ο Ρήγας στην οικουμενικότητα της παιδείας, στην εκμάθηση ξένων γλωσσών και σε ισα δικαιώματα ανδρών και γυναικών. Στα τελη του 18 αιώνα, οι πρωταγωνιστές της Επανάστασης όχι μόνο αρνήθηκαν να τα αναγνωρίσουν, αλλα εθεσαν υπό διωγμό, οσες γυναικες τόλμησαν να τα διεκδικήσουν.
Και ποια ηταν η στάση της εκκλησίας?Η Εκκλησία ειχε αρνητική στάση απέναντι σε κάθε νεωτερισμό..
Ας κρατησετε στο σημειο αυτό, μονο σαν υπόμνηση την ιδρυση της Φιλικής εταιρείας .Οι πιο τολμηροί απεφασισαν να παρουν την μοιρα στα χέρια τους,με την ιδρυση της το 1814στην οδησσό, οπου εσφιζε η ελλ παροικία και το κλίμα ηταν πρόσφορο, μακρυα από το απολυταρχικό περιβάλλον της Μόσχας, οπου οι φιλελευθερες ιδεες βρίσκονταν υπό διωγμό.
Οι ηρωικοι αγώνες των ελλήνων εξεπληξαν και εσυγκίνησαν τους λαους της ευρώπης. Ενα μεγαλο ρευμα φιλελληνισμου δημιουργήθηκε στις ταξεις των πιο μορφωμένων ευρωπαίων, οι οποιοι εξέλαβαν την ελλ επανάσταση ως εκφραση του ευρωπαικού πνέυματος.
Πολλες γυναίκες, φαναριώτισες και φιλελληνιδες βοήθησαν την επανασταση, συγκεντρώνοντας χρήματα πολεμοφοδια, γραφοντας αρθρα, διοργανώνοντας γιορτες και εκδηλώσεις, για να ενημερώσουν και να κερδίσουν την υποστηριξη του αγώναΗ Μαριγω Ζαραφοπούλα, εφροσύνη Νέγρη, ηταν μεταξυ αλλων, που πρωτοστάτησαν στην δημιουργία ομάδων εθελοντικών, στη διαδοση φιλελευθερων ιδεων και στην αποστολή χρηματων, οπλων φαρμάκων, τροφιμων και ιματισμου στους επαναστατημένους. Και τι εχομε στην ευρώπη αυτή την περίοδο? τον αυγουστο του 21 τα πρώτα φιλελλ σωματεια στην Γερμανία και ελβετία…
Δυστυχως ο προωρος θανατος του ρηγα, στερησε την ελλαδα από ένα μεγαλο αγωνιστη και διανοούμενο αλλα και το φεμινιστικό κίνημα από ένα σύμμαχο του.Κρατήστε τα παρακάτω ονόματα που πολλα από αυτά ισως δεν τα εχετε ξανακούσειΗ λασκαρινα Μπομπουλίνα, μαντω μαυρογένους Ζαμπέτα Κολοκοτρώνη, Σεβαστη Ξανθου, Ακριβη Τσαρλαμπα, Σταυριάνα Σαβαινα, Ασήμω Γκουραινα οι σουλιώτισες, οι γυναικες του Μεσολογγίου της Μακεδονίας οι Μανιάτισες είναι μερικά μονο από τα ονόματα μαχιμων γυναικών που συνεισεφεραν σημαντικά στον αγώνα
Όπως όμως συμβαίνει στις πατριαρχικές και υποανάπτυκτες κοινωνιες, η συμβολή αυτή, δεν εκτιμηθηκε αλλα και συναντησε σφοδρη αντιδραση, κατά την διεκδίκηση των θεμελιωδων ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.Τις εκλεισαν στα σπίτια τους μετα την επανάσταση, να γεννάνε παιδια και να περιποιούνται τους συζυγους.Και όχι μόνο.. Μεσα στα σπίτια, τεθηκαν υπο την κυριαρχία του ανδρα, που πίστευε ότι ειχε δικαίωμα ιδιοκτησίας πάνω τους.Ακριβη περιγραφή μας δίνει η πρώτη ελληνιδα συγγραφεας Ελισαβετ μαρτινεγκου αριστοκρατισα από την ζακκυνθο.
Πως να μην εκτιμήσομε όλα οσα αυτές οι γυναικες προσεφεραν, χαρις στην γεναιοτητα και αποφασιστικότητα τους. Ιστορικοι και περιηγητες αφιερωσαν σελίδες εγκωμιαστικες. Ο πουκβιλ στην τετρατομη ιστορια του Αναγεννηση της Ελλάδας, εκφραζει το θαυμασμό για τον ηρωισμό και την συμπάθεια του για τις θυσίες τους.
Και εδώ ελάχιστα ας σταθούμε στην Μαντω Μαυρογένους Ο ρεμπώ εγραψε γιαυτήν ότι του ειπε, κανοντας ουσιαστικα το ψυχογραφημα της. Δεν με νοιάζει τι θα γινω αν είναι να ελευθερωθει η πατρίδα μου. Όταν θα εχω χρησιμοποιήσει όλα οσα μπορω να διαθέσω για την ιερη υπόθεση της ελευθερίας θα τρέξω στο στρατόπεδο των ελλήνων να τους ενθαρυνω για την απόφαση μου να πεθάνω, αν χρειαστει για την ελευθερία..Τι βλέπομε λοιπόν?Μια φιλοπατρία ολο καθαρότητα, χωρις ιχνος ιδιοτέλειας, μια απόλυτη αυτοθυσία και ιδιάιτερα τη πιο συγκινητική απρονοησία για το προσωπικό της μέλλον.
Η Μαντω, εζησε στην απόλυτη φτώχια, χωρις να της αναγνωρστει μια τιμητικη συνταξη. Ο καποδίστριας μόνο αναγνωρισε την αξια της κ της παραχώρησε ένα σπίτι στο Νάυπλιο και την τίμησε με το βαθμο του αντιστρατήγου.
Άλλη κορυφαία γυναίκα ηταν η Μπουμπουλίνα την οποία ο εθνικος ξεσηκωμός την βρήκε πεντηκοντουτιδα, ωραια αρειμάνιο, καπετανισσα, προ της οποιας ο ανανδρος ησχυναιτο και ο ανδρειος υπεχώρει… ξοδευε την περιουσία της για τα στρατευματα της ξηρας, διεθετε δικες της μαχιμες δυναμεις στη στερια καιτη θαλασσα, με αποτελεσμα οι οικονομίες της να εξαντληθουν γρήγορα. ΕΝΩ ελαβε μερος στον αποκλεισμο της Μονεμβασιας και στην θαλασσιο αποκλεισμο του Ναυπλίου με το πλοίο Αγαμέμνων. 193 χρόνια μετα τη δολοφονία της, η ελλας απένειμε στη Μπουμπουλίνα το τιτλο της υποναυαρχου και τον πολεμικό Σταυρό α ταξεως και μεταλλιο εξαιρετων πραξεων. Εντονη Συμμετοχη λοιπόν των γυναικων στον αγωνα, αλλα όχι στη λήψη των αποφάσεων και αυτος ο αποκλεισμος θα διαρκούσε δεκαετίες.. αποκλεισμος από την αμειβόμενη εργασία, μόρφωση τον ελεγχο του εαυτου τους και της ζωής τους.
Η ειρηνική φεμινιστική επανάσταση, ως συνέχεια του ένοπλου αγώνα των γυναικών κατά των Οθωμανών, ουσιαστικά ξεκίνησε το 1829, επί Καποδίστρια, με την ίδρυση του πρώτου σχολείου για κορίτσια. Όταν δηλαδή, οι γυναίκες άρχισαν να μορφώνονται. Ο ΚΑΠΟΔΊΣΤΡΙΑς ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΆ ΔΗΜΙΟΎΡΓΗΣΕ Η ΠΡΟΣΠΆΘΗΣΕ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΣΕΙ τη δομη του ελλ κράτουςΠΡΟΣΕΠΆΘΗΣΕ ΝΑ ΕΞΕΥΡΩΠΑΙΣΕΙ ΤΟ ΚΡΑΤΟς ΚΑΙ ΝΑ ΤΟ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΊΣΕΙ, διευκολύνοντας σημαντικά την γενηση του φεμινιστικου κινήματος.
Ας συντμήσω λοιπόν τα οσα προανεφέρθησαν και να σας δώσω ένα ευπεπτο συνοπτικο επίλογο με διαπιστώσεις και ερωτηματικά για να μπούμε και λίγο στο σήμερα 200 χρόνια μετα..
H εξέγερση του 1821, όσο και αν απομακρυνόμαστε χρονικά από αυτή, δεν παύει να συνιστά μια ανεξάντλητη πηγή αναστοχασμού, έμπνευσης και δημιουργίας. Έχει παραχθεί μια πλούσια βιβλιογραφία εμπνευσμένη από τις νίκες και τις ήττες των 200 χρόνων ζωής του νεοελληνικού κράτους. Ταυτόχρονα, ο δημόσιος διάλογος που διεξάγεται ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν προάγει τη βαθιά κατανόηση και των δύο: και του παρελθόντος και του παρόντος, στοχεύοντας πάντα σε ένα καλύτερο μέλλον. Για την ηρωϊκή εξέγερση των Ελληνίδων και την έξοδό τους από το περιθώριο και την αφάνεια αιώνων στο προσκήνιο της ιστορίας και της δημόσιας ζωής. Για εκείνες που ξεσηκώθηκαν και συμμετείχαν στους πολέμους απρόσκλητες. Από μόνες τους! Χωρίς επιστράτευση από κάποια αρχή! Χωρίς να έχει προηγηθεί κάποια αναγνώριση δικαιωμάτων. Για τις γυναίκες που τόλμησαν να διεκδικήσουν και να καταργήσουν στην πράξη τη διαφοροποίηση και τις διακρίσεις με βάση το φύλο τους. Για τα ιστορικά γεγονότα που συναρθρώνονται με τη δράση των γυναικών στον απελευθερωτικό αγώνα και στη συνέχεια για τη συμβολή τους στην οικοδόμηση του νέου ελληνικού κράτους. Για την εξέλιξη των δικαιωμάτων των θηλυκών ανθρώπων, μέσα στον αχό της πολιτικής και των ιστορικών γεγονότων δύο αιώνων.
Η ιστορία των φεμινιστικών αγώνων στην Ελλάδα, επί 200 ολόκληρα χρόνια, γράφηκε από μικρές ομάδες πρωτοπόρων γυναικών, υπό συνθήκες σκληρής ανδροκρατίας. Και είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε πώς, μέσα στις συγκεκριμένες ιστορικές και πολιτικές συνθήκες, οι αγώνες ελάχιστων θαρραλέων, μορφωμένων γυναικών καθόρισαν τη ζωή μας. Και το σημαντικότερο πώς μπορεί να αξιοποιηθεί αυτή η ιερή παρακαταθήκη.
Σήμερα, 200 χρόνια μετά, δύσκολα τα θηλυκά «εμβαίνουν» στα δημόσια αξιώματα και τα ανδροκρατούμενα κέντρα εξουσίας και λήψης αποφάσεων. Η πατριαρχία υψώνει τείχη και άβατα στους θηλυκούς σάπιενς. Οι ιστορικοί μας δεν τίμησαν όσο της άξιζε την συμβολή των Ελληνίδων στην Επανάσταση του 1821, τη συμμετοχή τους στους μετέπειτα πολέμους, τον αγώνα τους για εκμοντερνισμό, ισότητα, ελευθερίες και δικαιοσύνη. Εξαίρεση αποτελεί το σημαντικό επιστημονικό έργο της Ευδοκίας Ολυμπίτου για τη ζωή, την προσωπικότητα και τους αγώνες της Μαντώς Μαυρογένους, της Μπουμπουλίνας και της διανοούμενης Ευανθίας Καϊρη.
Οι ιστορικοί αγνόησαν τις ηρωίδες. Ο Νικόλαος Δραγούμης, γράφοντας για την Εθνοσυνέλευση του 1827 στην Τροιζήνα, αγνοεί τη σπουδαία δράση της Μαντώς Μαυρογένους (η Μπουμπουλίνα είχε δολοφονηθεί το 1825). Από τους ιστορικούς του Σουλίου μόνο ο Περαιβός αναφέρεται στο ηρωϊκό δράμα των γυναικών. Αγωνίστριες που θυσίασαν τα πάντα για τον αγώνα, λοιδορήθηκαν και αγνοήθηκαν από την Πολιτεία και από την Ιστορία. Είναι απορίας άξιον πώς και γιατί οι γυναίκες είναι αόρατες ως πολιτικά και ιστορικά υποκείμενα, ακόμη και όταν συμμετέχουν στα μεγάλα και τα μικρά γεγονότα της ιστορίας. Δύσκολο ερώτημα κυρίως για την πολιτική επιστήμη. Ειναι τώρα η ώρα, να μιλήσουμε και να φέρουμε στο φως την αποσιωπημένη συμβολή των θηλυκών ανθρώπων στην απελευθέρωση από τους Οθωμανούς και, στη συνέχεια, στην εμπέδωση της δημοκρατίας, στον εξευρωπαϊσμό και την οικοδόμηση ενός κράτους δικαίου, μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σίγουρα χρειαζόμαστε μια βαθύτερη κατανόηση των ιστορικών γεγονότων που συνδέονται με την εθνική μας παλιγγενεσία και την 200χρονη πορεία μας. Χρειαζόμαστε εθνική αυτοσυνειδησία και αυτογνωσία! Το «γνώθι σ’αυτόν» του Σωκράτη. Να κατανοήσουμε τον χαρακτήρα μας. Να εντοπίσουμε τις κινητήριες δυνάμεις που διαμόρφωσαν το εθνικό μας προφίλ και τη μοίρα μας. Να δούμε, χωρίς παραμορφωτικούς φακούς, τους θριάμβους και τις συμφορές μας. Να ερευνήσουμε και να αναλύσουμε αίτια και αιτιατά. Για να προχωρήσουμε με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, σύνεση, εγρήγορση και αίσθηση δικαίου στη χάραξη της μελλοντικής μας πορείας. Η δικαιοσύνη των φύλων, ασφαλώς, συνιστά ουσιώδες κομμάτι της αυτογνωσίας της ελληνικής κοινωνίας!
Ας δούμε κατάματα μερικές αλήθειες: Χιλιάδες γυναίκες στρατεύθηκαν και συνεισέφεραν τα μέγιστα, με πολλούς τρόπους, στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, υπερβαίνοντας τους παραδοσιακούς ρόλους και κατακτώντας την ισότητα των φύλων στο πεδίο της μάχης. Διέθεσαν τις περιουσίες τους και θυσίασαν την ίδια τη ζωή τους. Για μια ελεύθερη πατρίδα! Ωστόσο, όταν μετά την απελευθέρωση διεκδίκησαν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά τους συνάντησαν σφοδρή αντίδραση. Η Μαντώ Μαυρογένους, έχοντας διαθέσει όλη την περιουσία της στον Αγώνα, εκλιπαρούσε για μια μικρή σύνταξη επιβίωσης. Οι ηρωίδες του 1821 παραγκωνίστηκαν! Δεν τους αναγνωρίστηκε ούτε δικαίωμα στη διοίκηση του νεοσύστατου κράτους, ούτε στη μόρφωση, ούτε στην εργασία ή την επιχειρηματικότητα. Παρέμειναν χωρίς ελευθερίες, απομονωμένες στην οικογενειακή εστία, υπό την εξουσία των αρσενικών . Οι γυναίκες αγνοήθηκαν από όλα τα πριν και μετά την απελευθέρωση Συντάγματα, μέχρι την 1975.
Και εδώ ας βάλομε κάποια ερωτηματικά βασανιστικά Άραγε, πως θα ήταν σήμερα η Ελλάδα, αν το μισό ανθρώπινο δυναμικό της δεν είχε, ευθύς εξ αρχής, αποκλειστεί από την οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας; Γιατί, άραγε, η Ελλάδα του 21ου αιώνα παραμένει τόσο βαθιά πατριαρχική, τόσο αρχέγονα μισογυνική; Τι θα είχε συμβεί, αν η αγωνίστριες, αντί να παραμεριστούν και να κατασυκοφαντηθούν, συμμετείχαν στις εθνικές συνελεύσεις και αργότερα στη διοίκηση του νεοσύστατου κράτους; Δεν βρήκαμε πουθενά συμμετοχή ή υπογραφή της Μπομπουλίνας ή της Μαντώς ή άλλης γυναίκας σε θεσμούς. Συντάγματα, συνελεύσεις και αποφάσεις για τον αγώνα και την ηγεσία των πολεμικών επιχειρήσεων, όπως καταγράφονται στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας.
Γατί, άραγε, η Εθνοσυνέλευση (των ανδρών) απέκλεισε τις γυναίκες από το «καθολικό» δικαίωμα ψήφου το 1844 και από τη συνταγματική θεσμοθέτησή του το 1964; Άξιζαν οι γυναίκες τέτοια άδικη μεταχείριση; Γιατί το νεοσύστατο ελληνικό κράτους απέφυγε να ηγηθεί και να πρωτοπορήσει παγκοσμίως αναγνωρίζοντας την ισότητα των θηλυκών και αρσενικών ανθρώπων; Γιατί στερήθηκε ο μισός Ελληνισμός επί τόσα χρόνια, το δικαίωμά της/του πολίτη στο νέο ελληνικό κράτος; Πόσο, άραγε, κόστισε στην ανάπτυξη της Ελλάδας η άρνηση του πολιτικού συστήματος να αξιοποιήσει προς όφελος της χώρας το πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό που αντιπροσωπεύουν οι γυναίκες;
Σύμφωνα με την ιστορικό Μαρία Ευθυμίου, οι απαντήσεις του κοινού στα ερωτήματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι, γενικώς, οι γνώσεις μας για την Επανάσταση του1821 είναι περιορισμένες. Οι αντιλήψεις μας για το 1821, τους πρωταγωνιστές και τα διακυβεύματά τους εδράζονται κυρίως στα ερμηνευτικά σχήματα που άνθισαν στην Ελλάδα του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Δεν υπήρξαν επιστημονικές προσεγγίσεις Κυριάρχησαν: Η οπτική της Εκκλησίας, η οποία στόχευε στην καταγραφή αποφασιστικού ρόλου των ιερωμένων στα πράγματα, και η οπτική της αναδυόμενης κομμουνιστικής διανόησης του Μεσοπολέμου.
Ο φεμινισμός, στη διαδρομή των 200 ετών, υπήρξε υπόθεση των πιο μορφωμένων γυναικών, οι οποίες λειτούργησαν εξ ονόματος του συνόλου των Ελληνίδων. Αυτές οι πρωτοπόρες γυναίκες, κάτω από την ευεργετική επίδραση των αξιών του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και του πολιτικού φιλελευθερισμού, και έπειτα από σκληρούς αγώνες, υποχρέωσαν ο πολιτικό σύστημα να τις ακούσει και τελικά, μετά από πολλά χρόνια, να αναγνωρίσει την ισότητα των φύλων ως οικουμενική αξία.
Στις 8 Μαρτίου 1887 (αυτή είναι η ελληνική 8 Μάρτη!). Η εφημερίς των Κυριών από το πρώτο φύλλο της τάραξε το πανελλήνιο της ανδροκρατίας. Το μήνυμα ήταν σαφές: Δικαιώματα και συμμετοχή στην οικοδόμηση του νεοελληνικού κράτους! Οι άνδρες δεν έχουν το μονοπώλιο του ορθοφρονείν και κρίνειν, έγραψε η Καλλιρόη Παρρέν, η πρώτη και επιφανέστερη φεμινίστρια, δημοσιογράφος, συγγραφέας και εκδότρια. Στη συνέχεια, οι φεμινιστικοί αγώνες γράφτηκαν από μικρές ομάδες γυναικών, σε συνθήκες απόλυτης πατριαρχίας.
Στην Ελλάδα, η κουλτούρα της Ανατολής, μαζί με την βαθιά υποτίμηση των γυναικών που τη χαρακτηρίζει, παρεμποδίζει την ουσιαστική πρόοδο. Η σοβαρή υστέρηση στο θέμα της ισότητας των φύλλων ασφαλώς συνδέεται και με την υστέρηση σε άλλους τομείς. Όμως, σήμερα οι γυναίκες είναι η πλειονότητα, όχι μόνο στον πληθυσμό της χώρας, αλλά και στα πανεπιστήμια, στα μεταπτυχιακά προγράμματα και στο δικαστικό σώμα. Οι θηλυκοί άνθρωποι αριστεύουν και διαπρέπουν παντού όπου τα συστήματα λειτουργούν με αξιοκρατικές διαδικασίες και ισότητα ευκαιριών. Αντιθέτως, τα συστήματα εξουσίας και πολιτικής ισχύος, ανεξαρτήτως πολιτικού χρώματος, παραμένουν καθηλωμένα σε δομές, πρακτικές και νοοτροπίες του 19ου αιώνα
Σε όλα τα κόμματα και κοινωνικά στρώματα υπάρχει μια άτυπη, ιερή συμμαχία των ανδρών, που επιδιώκει, ακόμη και με τη χρήση βίας κατά των γυναικών, να διατηρήσει τα προνόμια και την εξουσία της.
Ο δρόμος, της ουσιαστικής ισότητας, παρά την πρόοδο που, πράγματι, έχει επιτευχθεί.τωρα ανοίγεται?
Ιδιαίτερα μετά την ένταξή μας στην Ε.Ε., παραμένει ακόμη μακρύς και δύσβατος. «Άγνωστη έννοια η ισότητα των φύλων στην Ελλάδα», ήταν ο τίτλος εφημερίδας που φιλοξενούσε ευρήματα έρευνας του ΟΗΕ. Η Ελλάδα έχει ένα από χαμηλότερα ποσοστά γυναικείας απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και βρίσκεται στην τελευταία θέση του Δείκτη Ισότητας των Φύλων μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε., υποστηρίζουν οι ερευνήτριες των Ηνωμένων Εθνών Άλντα Φάτσιο και Ελίζαμπεθ Μπρόντερικ. Το ίδιο αποκαλύπτουν και οι δείκτες του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Ισότητας των Φύλων (EIGE). Τελευταία η Ελλάδα στις 27 χώρες μέλη της Ε.Ε. (στοιχεία 2020).
Άλλη έρευνα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ.) τεκμηριώνει τον αντιαναπτυξιακό ρόλο των διακρίσεων και των ανισοτήτων σε βάρος του γυναικείου δυναμικού: Εάν τα επίπεδα απασχόλησης των γυναικών ήταν ίσα με εκείνα των ανδρών, η ανάπτυξη θα ήταν και ταχύτερη και πιο ανθεκτική. Για το 50% των χωρών με τις χειρότερες επιδόσεις σε θέματα ισότητας, το κλείσιμο της ψαλίδας θα μπορούσε να προσθέσει στο ΑΕΠ κατά μέσο όρο 35%. Ακόμη και σε επίπεδο εταιρειών τα στοιχεία δείχνουν πως η προσθήκη μίας και μόνο γυναίκας στο διοικητικό συμβούλιο ή άλλη ανώτερη διοικητική θέση συνδέεται με αύξηση της απόδοσης ενεργητικού (return on assets), κατά 7 με 8 ποσοστιαίες μονάδας. Η Ελλάδα της 10ετούς οικονομικής κρίσης και της περαιτέρω επιδείνωσης λόγω πανδημίας Covid-19, πόσο σοβαρά λαμβάνει υπόψη αυτά τα πορίσματα?
Κυρίες και κύριοι η γυναίκα εχει κατακτήσει πολλα με αργό ρυθμό από νομοθετικής αποψης νομοθετήματα που αργησαν πολύ στην Ελλάδα, όμως ως ατομο ξεχωριστο ακόμα δεν εχει κατακτήσει τον εαυτό της και επομένως τη ζωή της ..και αυτό μπορώ να το υποστηρίξω και από την διαδρομη της ιδιότητας μου ως δικηγόρου μάχιμου για 40 χρόνια. Η αισθησή μου είναι, ότι δεν εχει ακόμα την κουλτούρα που της είναι απαραίτητη για να σταθεί ισονομα και η κουλτούρα δεν είναι το μορφωτικό επίπεδο, είναι εννοια ταυτόσημη με τον πολιτισμό είναι μερος του, διαμοιράζεται στην παραδοση τις θρησκευτικές τελετουργίες ,την ποιότητα των συναναστροφών τον κόσμιο δημόσιο και πολιτικό διάλογο, την σε βάθος παιδεία Αυτό λείπει στην Ελληνίδα και στους ελληνες βεβαίως.Κουλτουρα και επομένως αυτοσυνείδηση.Πεδίο λοιπόν αναστοχασμού και αυτογνωσίας..!!
**Η Ρόζα Μοτάκη – Κονταδάκη είναι δικηγόρος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ
Αννα Καραμάνου Η ειρηνική εξέγερση των θηλυκών Sapiens 1821-2021 εκδόσεις Αρμός
