Τη σημασία της σωστής ενημέρωσης για τον τρόπο χρήσης φυτοθεραπευτικών σκευασμάτων και συμπληρωμάτων διατροφής συνδυαστικά με συμβατικά φάρμακα, ώστε να αποφεύγονται επικίνδυνες αλληλεπιδράσεις και ανεπιθύμητες αντιδράσεις του οργανισμού τονίζει η Ελένη Σκαλτσά, καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων του Πανεπιστημίου Αθηνών.
«Σχετικά με τις συνδυαστικές θεραπείες απαιτείται πολύ καλή γνώση της δράσης και του μηχανισμού δράσης, τόσο του φυτοθεραπευτικού, όσο και του συμβατικού φαρμάκου. Συνήθως, οι αλληλεπιδράσεις προκαλούνται επειδή μεταβολίζονται από τα ίδια ηπατικά ένζυμα. Επομένως ο καταναλωτής πριν καταφύγει σε συνδυαστικές θεραπείες είτε για ένα πρόβλημα υγείας, που δεν ανταποκρίνεται καλά σε μια από τις δύο θεραπευτικές επιλογές, είτε για ανεξάρτητα προβλήματα υγείας, που συνυπάρχουν την ίδια χρονική περίοδο πρέπει να ενημερώνεται κατάλληλα, όχι από τις πάσης φύσεως διαφημίσεις και το διαδίκτυο, αλλά υποχρεωτικά από τον γιατρό του και τον φαρμακοποιό του. Συχνά τα φυτοθεραπευτικά φάρμακα μπορεί να έχουν σε συγκεκριμένα προβλήματα καλύτερα αποτελέσματα από τα συμβατικά, αρκεί να χρησιμοποιούνται σωστά βάσει των σωστών οδηγιών». Η κα Σκαλτσά, τονίζει ότι «κατά περίσταση, ο συνδυασμός μπορεί να είναι επωφελής ή επιβλαβής ανάλογα με τα φάρμακα, το πρόβλημα και τη γενική κατάσταση του οργανισμού».
Στα παιδιά πρέπει να χορηγούνται φυτικά φάρμακα και συμπληρώματα διατροφής;
«Μόνο αν κάποιος παιδίατρος συστήσει κάποιο σκεύασμα, συνήθως βιταμινούχο. Τόσο τα φυτικά φάρμακα, όσο και τα συμπληρώματα διατροφής, που περιέχουν φυτικά εκχυλίσματα γενικά δεν πρέπει να χορηγούνται σε παιδιά» επισημαίνει η κα Σκαλτσά, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι «τα συμπληρώματα διατροφής δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης διατροφής».
Η κα Σκαλτσά αναφέρει, επίσης, ότι σχετικά με τα φυτικά φάρμακα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων έχει εκδώσει μονογραφίες, οι οποίες ανανεώνονται ανά 5ετία, όπου για κάθε ένα φυτό αναφέρει σαφώς από ποια ηλικία και άνω μπορεί να χορηγείται το αντίστοιχο σκεύασμα και σε ποια φαρμακοτεχνική μορφή. Τα συμπληρώματα διατροφής σε αντίθεση με τα φάρμακα (συμβατικά και φυτοθεραπευτικά) δεν υπόκεινται σε έγκριση, δηλαδή προηγούμενη αξιολόγηση και αδειοδότηση, αλλά σε γνωστοποίηση στον Ε.Ο.Φ. και σε κατασταλτικό έλεγχο αν αναφερθεί κάποιο πρόβλημα.
Ο ρόλος της διαφήμισης
«Η διαφήμιση δυστυχώς παίζει κυρίαρχο ρόλο και αυτοί που τα διαφημίζουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο πλουτίζουν εις βάρος της δημόσιας υγείας. Σχεδόν στην πλειονότητα τους, παρά τις σοβαροφανείς τοποθετήσεις τους έχουν επί της ουσίας άγνοια είτε ακούσια είτε εκούσια των συστατικών που περιέχουν τα σκευάσματα, των φαρμακοκινητικών τους παραμέτρων (ήτοι απορρόφηση, κατανομή, μεταβολισμός), των αλληλεπιδράσεων με φάρμακα ή και με τροφές και κυρίως των περιορισμών στη λήψη τους, λόγω της φυσικής κατάστασης κάθε ατόμου (π.χ. πιθανά σύνδρομα, νεφρική, καρδιακή ανεπάρκεια κ.λπ.).
Σκευάσματα που «υπόσχονται» βελτίωση της εμφάνισης
Σχετικά με τα σκευάσματα, που «υπόσχονται» ενέργεια, η κα Σκαλτσά τονίζει ότι απαιτείται μεγάλη προσοχή, διότι τα συστατικά τονωτικών προϊόντων ή/και προσαρμογόνων φυτικών φαρμάκων ενδέχεται να τροποποιήσουν τη δράση συμβατικών φαρμάκων ή σε υπερκατανάλωση από μόνα τους να προκαλέσουν ανεπιθύμητες ενέργειες.
Επιπλέον, τα συμπληρώματα διατροφής για αδυνάτισμα που λαμβάνονται εσωτερικά μπορούν, σε παρατεταμένη λήψη, να εμφανίσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, π.χ. η υπερκατανάλωση κάποιων φυτικών συμπληρωμάτων διατροφής για αδυνάτισμα προκαλεί υπερχοληστεριναιμία. Πολλά συμπληρώματα διατροφής που υπόσχονται και ίσως επιτυγχάνουν βελτίωση εμφάνισης πιθανόν να επιβαρύνουν σε βάθος χρόνου διάφορες λειτουργίες του οργανισμού. Οσον αφορά τα καλλυντικά προϊόντα, η κα Σκαλτσά επισημαίνει ότι, βάσει των κανονιστικών διατάξεων που τα διέπουν, δεν λαμβάνονται εσωτερικά και επομένως ενέχουν λιγότερους ή καθόλου κινδύνους, εφόσον δεν γίνεται υπερβολική χρήση.
Καταλήγει ότι, στην πράξη υπεύθυνος για ενημέρωση για τα φυτικά φάρμακα και τα συμπληρώματα διατροφής (μη συνταγογραφούμενα) είναι μόνο ο φαρμακοποιός. Εξάλλου, όπως λέει, «τα φυτικά φάρμακα διδάσκονται επαρκώς μόνο στους φοιτητές της Φαρμακευτικής, μέσω των προπτυχιακών μαθημάτων. Επίσης μια μικρή ομάδα πανεπιστημιακών συναδέρφων κάνουμε στους πτυχιούχους φαρμακοποιούς, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, επιμορφωτικά σεμινάρια με στόχο να ενημερωθούν για τον τρόπο χρήσης των φυτοθεραπευτικών σκευασμάτων κυρίως όσον αφορά τα συστατικά τους, τις φαρμακοτεχνικές μορφές, τις αποδεκτές ενδείξεις με βάση την Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία, τη διάρκεια χρήσης».
