Περίεργες συμπτώσεις και αναφορές στο διαδίκτυο, βάζουν σε κίνδυνο τα προσωπικά δεδομένα ευρωπαίων πολιτών, όχι μόνο από τις παρακολουθήσεις των υπερατλαντικών φίλων μας, αλλά και μέσα στο σπίτι μας το ίδιο, και κυρίως στο εκτελεστικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τη γνωστή και μη εξαιρετέα Κομισιόν.
Παρά το εξαιρετικά σφιχτό και καλοδεμένο σύστημα προστασίας των προσωπικών δεδομένων των ευρωπαίων πολιτών, καταστρατηγήσεις βλέπουν το φως της δημοσιότητας σε πολλές περιπτώσεις. Το όλο θέμα παρουσιάζει ενδιαφέρον και η προσωπική έρευνα την οποία δημοσιοποιούμε από τις στήλες των ΧΑΝΙΩΤΙΚΩΝ ΝΕΩΝ ευελπιστούμε να φθάσει στα χέρια των ιθυνόντων της Κομισιόν, μπας και φιλοτιμηθούν να ανακρούσουν πρύμνη, πριν αρχίσουν τα όργανα να παίζουν στη διαπασών και να εκθέτουν το βασικό θεσμικό όργανο της Ε.Ε. Το θέμα άρχισε να μας ενδιαφέρει τόσο από προσωπικούς λόγους και ταλαιπωρίες, οι οποίοι δεν ανήκουν στη σφαίρα του παρόντος άρθρου, αλλά και από σειρά γεγονότων που ήρθαν στη δημοσιότητα. Ολοι γνωρίζουμε το σκάνδαλο του υποχρεωθέντος σε παραίτηση Μαλτέζου επιτρόπου της Κομισιόν κ. Ντάλι, ή τη γνωστή υπόθεση του Σνόουντεν, ο οποίος δημοσιοποίησε παρακολουθήσεις και καταστρατήγηση προσωπικών δεδομένων από τη CIA ατόμων και κυβερνήσεων ευρωπαίων και άλλων. Εξάλλου, ο βασικός κορμός των κοινωνικών μέσων δικτύωσης το γνωστό Facebook αποκαλύπτει τα αιτήματα για υποκλοπή των κυβερνήσεων στo πλαίσιo των παγκόσμιων δεδομένων, όπως αναφέρει σε άρθρο της στις 27 Αυγούστου, η έγκυρη ηλεκτρονική εφημερίδα Γιούρακτιβ (Euractiv). Πρόχειρο συμπέρασμα από την ανωτέρω αναφορά είναι η κατάλυση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, πράγμα που θα πρέπει να κινητοποιήσει τις εθνικές αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων (στη χώρα μας η αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων θεωρείται ότι είναι στην κορυφή της προστασίας των προσωπικών δεδομένων των πολιτών) στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε. Πρέπει να τονίσουμε εξ αρχής ότι, όταν δεν λειτουργούν τα πλαίσια και οι νόμοι της κοινωνίας, τότε η δημοκρατία βρίσκεται σε κίνδυνο και η λήψη ισχυρών αποφάσεων που θα εφαρμόζουν τους κανόνες που ισχύουν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Στo πλαίσιo αυτό το σημερινό σημείωμά μας, θα πρέπει να θεωρηθεί και ως ανοικτή επιστολή προς τους θεσμούς, τόσο στη χώρα μας, όσο και στην Ε.Ε., και αναφέρομαι κυρίως στον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων (ΕΕΠΔ).
Ο θεσμός αυτός με το καλωσόρισμα στην ιστοσελίδα του, μας πληροφορεί ότι θα βρούμε γενική περιγραφή των δραστηριοτήτων του, που αφορούν την Εποπτεία – αναλυτική περιγραφή μιας από τις βασικές δραστηριότητες, δηλαδή της εξασφάλισης ότι τα θεσμικά και άλλα όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης σέβονται το θεμελιώδες δικαίωμα προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Και ενώ όλα συνηγορούσαν ότι το θεσμικό πλαίσιο που ήταν ισχυρό, και είχε και την κάλυψη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ως θεσμού ελέγχου στην Ε.Ε., στο θέμα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων φαίνεται ότι τα πράγματα έχουν “χαλαρώσει”επικίνδυνα! Η αντίδραση στο σημείο αυτό πρέπει να είναι άμεση και να κινητοποιήσει ακόμη και τις δικαστικές αρχές, προκειμένου να μην πληθύνουν τα παραδείγματα εξασθένισης των δημοκρατικών θεσμών μας για να μην μπούμε σε μαύρες εποχές που δε γνωρίζουμε το αποτέλεσμα της απραξίας μας, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ετσι, και ενώ ο Επόπτης προστασίας των προσωπικών δεδομένων μας, μας εξασφαλίζει (θεωρητικά) ότι τηρούνται οι νομοθεσίες που ισχύουν, μαθαίνουμε ότι η ευρωπαϊκή διοίκηση χρησιμοποιεί ακόμη και ψέματα και μάλιστα που έχουν αναρτηθεί σε θέα του Διαδικτύου, ώστε να τα πληροφορηθούν όσο γίνεται περισσότεροι, τον τόσο ξεπεσμό των αρχών μας, αλλά όλοι σιγά – σιγά, να γίνουν μάρτυρες της κοινοτικής αυτής κατάντιας.
Σύμφωνα με έρευνα που κάναμε, υπάρχουν υποψίες για ψευδείς και άκρως παραπλανητικές δηλώσεις σε δημόσια έγγραφα των Γενικών Διευθύνσεων Ερευνας της Επιτροπής, από τα οποία προκύπτει το συμπέρασμα ότι ορισμένες από τις υπηρεσίες αυτές σκόπιμα και ηθελημένα παραβιάζουν τα τελευταία ίσως και 10 χρόνια, το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων από τα Ευρωπαϊκά Οργανα, όπως η Επιτροπή. Το όλο θέμα είναι ιδιαίτερης σημασίας, διότι αφορά εξαιρετικά υψηλό ποσοστό του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης, από το τμήμα που διαχειρίζεται μόνη της η Επιτροπή, χωρίς ρόλο των χωρών μελών. Αν εξαιρέσει κανείς τη γεωργία που απορροφά σημαντικό τμήμα για τις γεωργικές αποζημιώσεις, εκτός γεωργικού ταμείου ανάπτυξης, πρόκειται για κονδύλι που μοιάζει να φτάνει το 50% των δαπανών του προϋπολογισμού. Φαίνεται ότι το κολλέγιο των επιτρόπων, που δεν ταυτίζεται με τις υπηρεσίες της Επιτροπής (δηλαδή με τους καλοπληρωμένους γραφειοκράτες των Βρυξελλών), παλαιότερα είχε πάρει σοβαρά τον ρόλο του θεματοφύλακα όσον αφορά το θεμελιώδες δικαίωμα προστασίας των προσωπικών δεδομένων.
Ετσι, η Κομισιόν έχει παραπέμψει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τρείς χώρες για παραβάσεις των διατάξεων της Οδηγίας που αφορά τις εθνικές νομοθεσίες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Η μια είναι προσφυγή κατά του Λουξεμβούργου διότι αυτό καθυστέρησε την πλήρη εφαρμογή στην εθνική νομοθεσία των διατάξεων της οδηγίας για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και κατά της Γερμανίας και της Αυστρίας αντίστοιχα διότι, κατά παράβαση της ίδιας οδηγίας, η εθνική νομοθεσία δεν παρείχε πλήρη ανεξαρτησία στην Εθνική Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Οσοι ασχολούνται με το θέμα, θα πρέπει κυριολεκτικά να τα έχουν χάσει! Και φυσικά το πρώτο ερώτημα που γεννιέται είναι «κατά πόσο οι Επίτροποι γνώριζαν αυτές τις βαρύτατες παραβιάσεις; Οπότε το όλο θέμα είναι ασύγκριτα βαρύτερης σημασίας από την “πιασάρικη” ιστορία της πρώην Επιτρόπου και πρώην Γαλλίδας Πρωθυπουργού κυρίας Κρεσσόν, που οδήγησε στην παραίτηση της Επιτροπής Σαντέρ, όπως γνωρίζουμε όλοι μας. Στην υποθετική δε, περίπτωση που οι υπηρεσίες της Επιτροπής (δηλαδή μερικές Γενικές Δ/σεις) κράτησαν μυστικές από τους Επιτρόπους αυτές τις παραβιάσεις επί σειρά ετών, ίσως και επί δεκαετία, προκύπτουν τεράστια ερωτηματικά ως προς την εντιμότητα ορισμένων Γενικών Δ/σεων και την αδυναμία της Επιτροπής να έχουν ένα στοιχειώδη έλεγχο για το τι πράττουν εν αγνοία της ορισμένες Γενικές Διευθύνσεις. Ομως πριν καταλήγουμε σε συμπεράσματα, καλό θα είναι να παραθέσουμε ορισμένες αρχές που διέπουν το θεμελιώδες δικαίωμα προστασίας των προσωπικών δεδομένων και της σημασίας του. Ετσι, σημειώνουμε ότι το βασικό νομοθέτημα για την προστασία του θεμελιώδους δικαιώματος των προσωπικών δεδομένων προβλέπεται στο άρθρο 16 παράγραφος 1 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ενωσης – ΣΕΕ και του άρθρου 8 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. Πρόσφατο παράδειγμα προσπάθειας καταστρατήγησης αποτελεί η δημοσίευση του καταλόγου των ποσών αγροτικών επιδοτήσεων καταβληθέντων σε φυσικά πρόσωπα, αλλά η ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έκρινε ότι οι διατάξεις αυτές είναι άκυρες διότι παραβίαζαν το θεμελιώδες δικαίωμα προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Σε συμμόρφωση με την απόφαση, η Επιτροπή προέβηκε σε σύνταξη νέας πρότασης προς το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τις διατάξεις των Κανονισμών που ακυρώθηκαν, αφού προηγούμενα η Επιτροπή έλαβε μέτρα για να λάβει γνώση των απόψεων των ενδιαφερομένων μερών. Εξάλλου, με βάση το άρθρο 17 παράγραφος 1 της ΣΕΕ, η Κομισιόν είναι ο θεματοφύλακας των συνθηκών της Ε.Ε. Κατά συνέπεια, το κολλέγιο των Επιτρόπων θεωρεί την προστασία των προσωπικών δεδομένων ως θέμα καίριας σημασίας. Δε φαίνεται όμως, να ισχύει το ίδιο και για ορισμένες γενικές διευθύνσεις ή μέρη γενικών διευθύνσεων που ακολουθούν δική τους πορεία! Οι εν λόγω υπηρεσίες και οι δύο συναφείς Ευρωπαϊκοί Οργανισμοί ήταν υπεύθυνες και διαχειρίσθηκαν τα ερευνητικά προγράμματα – πλαίσια της περιόδου 2002 – 2013 με συνολικό ποσό επιδοτήσεων περί τα 65 δισ. ευρώ. Το κάθε επιδοτούμενο ερευνητικό έργο διέπεται από μία σύμβαση ιδιωτικού δικαίου μεταξύ της Επιτροπής και της Ερευνητικής Κοινοπραξίας. Η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα επιτυχής στον τομέα των έργων αυτών και έχει εξασφαλίσει διπλάσια χρηματοδότηση από αυτήν που θα της αναλογούσε με βάση το εθνικό της προϊόν. Ελληνικοί ερευνητικοί φορείς (Πανεπιστήμια, Ινστιτούτα, εταιρείες) πρόκειται να εισπράξουν συνολικά άνω των 2.5 δις ευρώ επιχορηγήσεων στα πλαίσια αυτά. Τα ερευνητικά έργα και οι επιδοτήσεις αυτά είναι εντελώς ανεξάρτητα των Εθνικών Προγραμμάτων, όπως το Ε.Σ.Π.Α. Οι υπηρεσίες που σχετίζονται με την έρευνα είχαν διεξαγάγει έως το τέλος το 2012 άνω των 2.000 εξωτερικών οικονομικών ελέγχων που ισοδυναμεί με αρκετές δεκάδες δις ευρώ που έχουν καταβληθεί στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων.
Οι οικονομικοί έλεγχοι εντάθηκαν μετά το 2007, αλλά δημιούργησαν μεγάλες τριβές με την Ευρωπαϊκή ερευνητική κοινότητα διότι στους ελέγχους αυτούς οι ελεγκτές (είτε υπάλληλοι της Επιτροπής ή εργολάβοι της) έδειχναν μεγάλη δυσπιστία ως προς την ακρίβεια των προσκομιζόμενων παραστατικών εξόδων. Τον Απρίλιο 2011 ο κ. Χουλ, Γενικός Γραμματέας του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Ερευνητικών Οργανισμών δήλωσε ότι «η εκστρατεία οικονομικών ελέγχων στον πρόγραμμα FP6 προξενεί μεγαλύτερη βλάβη στην πολιτική για την έρευνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης από τις ωφέλειες στον Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό». Φαίνεται ότι άνω των 13,500 ερευνητών υπέγραψαν και έδωσαν επιστολή διαμαρτυρίας προς την αρμόδια επίτροπο. Στους οικονομικούς ελέγχους αυτούς γίνεται κατά κόρον εκτεταμένη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων των ερευνητών που συμμετείχαν στα ερευνητικά έργα, όπως δελτία χρόνου εργασίας (time – sheets), συμβάσεις εργασίας/έργου, αποδείξεις μισθοδοσίας, και άλλα.
Η επεξεργασία αυτή των προσωπικών δεδομένων δεν διέπεται από κανένα όρο των οικείων συμβάσεων (δεν θα μπορούσε άλλωστε δεδομένου ότι οι ερευνητές είναι τρίτοι ως προς την σύμβαση μεταξύ Επιτροπής και ερευνητικών φορέων – αντισυμβαλλομένων) και δεν προβλέπεται από καμία απολύτως διάταξη της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας. Ειδικότερα, η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων στους οικονομικούς ελέγχους εμπεριέχει πάμπολλες και βαρύτατες παραβιάσεις του νομικού πλαισίου και κυρίως του κανονισμού βάσης που διέπει την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων από τα Ευρωπαϊκά οργανα, όπως η Επιτροπή.
Σαν να μην έφτανε η ασυδοσία που δεν έχει προηγούμενο, από τους υπαλλήλους αυτούς, αποκαλύφθηκε πολύ πρόσφατα ότι οι υπηρεσίες που σχετίζονται με την έρευνα έχουν προβεί σε ψευδείς δηλώσεις σε έγγραφα ρητά προβλεπόμενα από τον κανονισμό για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Μάλιστα, με άλλο κανονισμό φαίνεται ότι η πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα των Ευρωπαϊκών Οργανισμών, έχει δώσει σοβαρά αποτελέσματα που είναι σχετικά με τους εν λόγω οικονομικούς ελέγχους. Τα αιτήματα αυτά είναι δημόσια στις ιστοσελίδες του οργανισμού <http://www.asktheeu.org/> http://www.asktheeu.org/.
Σημειώνουμε ότι ο κανονισμός βάσης για την προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι ο κανονισμός 45/2001, για όσους επιθυμούν να τον συμβουλευτούν. Σε επόμενα άρθρα μας θα αναφερθούμε στον τρόπο που οι οικονομικοί έλεγχοι ανάγκαζαν τους συμμετέχοντες να παραβιάζουν την Εθνική νομοθεσία προσωπικών δεδομένων, ποιος ο ρόλος του συντονιστή υπαλλήλου της Κομισιόν, διότι υπάρχει και τέτοια θέση και μάλιστα καλοπληρωμένη, καθώς και αν παρατηρείται ολιγωρία ή σοβαρότερη κατάσταση κάλυψης της αρχής προστασίας προσωπικών δεδομένων της Ε.Ε., ως προς την παρανομία των οικονομικών ελέγχων της Κομισιόν. Στο ίδιο άρθρο θα προσπαθήσω να εξηγήσω πώς η καταστρατήγηση των κανονισμών της Ε.Ε. οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα, σε λάθος έρευνες και πως μπορούν να παγιδευτούν οι δικαστικές αρχές μιας χώρας, στα δήθεν πλαίσια δικαστικής συνδρομής, διαδικασία σχετικά νέα, που δεν έχει διανύσει όλες τις παιδικές ασθένειες που επιβάλλονται από τα πράγματα…
