(Ναι, ανάμεσά τους είναι και η “Πεντάμορφη και το Τέρας”!)
Θρησκεία, πολιτική, σεξ, βία. Οι πλέον αμφιλεγόμενες έννοιες που φαίνεται πως πάντα θα προκαλούν. Παρότι βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα, παρότι υποτίθεται πως έχουμε ξεπεράσει εδώ και καιρό αγκυλώσεις και προλήψεις, φαίνεται πως ορισμένα θέματα θεωρούνται ακόμα «επικίνδυνα». Η’ τουλάχιστον κάτω από την επίφαση μιας «επικινδυνότητας», κάποιοι αποφασίζουν να τα απαγορεύσουν γιατί πολύ απλά «ενοχλούν».
Στη διάρκεια των αιώνων βιβλία, πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, θεατρικά έργα, ταινίες έχουν καεί, καταστραφεί, απαγορευτεί επειδή «προκαλούσαν».
Βεβαίως, η Τέχνη εξ ορισμού υποτίθεται πως πρέπει να είναι αδέσμευτη και να λειτουργεί με απόλυτη ελευθερία. Διαφορετικά δεν είναι τέχνη. Είναι παραγγελιές. Και φυσικά οι «απαγορεύσεις» ή καλύτερα εκείνοι που «απαγορεύουν» οποιοδήποτε δημιούργημα τέχνης επικαλούνται κριτήρια, τα οποία δεν θα μπορούσαν ποτέ να είναι αντικειμενικά. Πολύ απλά διότι τα πάντα είναι υποκειμενικά. Αρκεί η κρίση του καθένα μας για να λατρέψει κάποιο προϊόν Τέχνης ή να το ξεχάσει την επόμενη στιγμή.
Και αν νομίζετε ότι μιλώντας για απαγορεύσεις αναφέρομαι στον… Μεσαίωνα, πάμε να δούμε παρέα μια λίστα από (πασίγνωστες) απαγορευμένες ταινίες
1. Το κουρδιστό πορτοκάλι (A Clockwork Orange – 1971)
Όταν ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ έφτιαχνε αυτή την ταινία, πιθανολογώ πως ψυχανεμιζόταν ότι θα προκαλέσει τα «χρηστά ήθη». Εκείνο που –λογικά- δεν ήξερε ήταν πόσο πολύ θα ενοχλούσε η ταινία του. Η υπόθεση με δυο λόγια: ένας πιτσιρικάς ταραχοποιός μπαίνει σε διαδικασία «αναμόρφωσης» μέσα από ένα «καινοτόμο» κυβερνητικό πρόγραμμα, το οποίο τελικά τον κάνει «αρνί», χωρίς προσωπικότητα και χαρακτήρα. Η ταινία απαγορεύτηκε για δεκαετίες σε Σιγκαπούρη, Μαλαισία, Νότια Κορέα (γιατί άραγε;), Ιρλανδία, Ισπανία και Αγγλία. Βεβαίως στην πορεία, η ταινία βρήκε τη θέση της ανάμεσα στη λίστα με τις διασημότερες ταινίες παγκοσμίως, που πρέπει οπωσδήποτε να δει κανείς (όλα είναι σχετικά τελικά!)
2. Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι (Last Tango in Paris – 1973)
Ποτέ λίγο βούτυρο δεν προκάλεσε τόσο τα ήθη, όσο αυτό στην περιβόητη σκηνή της κλασικής πλέον ταινίας. Το αλληγορικό αριστούργημα του Μπερνάντο Μπερτολούτσι ήταν επισήμως απαγορευμένο για χρόνια σε Ιταλία, Νέα Ζηλανδία, Πορτογαλία και Νότια Κορέα (αλίμονο!) εξαιτίας των τολμηρών για την εποχή σεξουαλικών σκηνών μεταξύ της Μαρίας Σνάιντερ και του Μάρλον Μπράντο.
3. Ο εξορκιστής (The Exorcist – 1973)
Δεν νομίζω να υπάρχει άνθρωπος μεγαλύτερος των 25 που δεν έχει δει αυτή την ταινία. Η υπόθεση γνωστή: ένα δαιμονικό πνεύμα έχει «καταλάβει» μια πιτσιρίκα και ένας (ελληνικής καταγωγής) παπάς προσπαθεί να το διώξει με εξορκισμό. Ψιλολογικό ήταν για την εποχή να σας πω να απαγορευτεί, αφού ό,τι καταπιάνεται -ακόμα και σήμερα- με τη θρησκεία κάνει «τζιζ». Έτσι λοιπόν Αγγλία, Μαλαισία και Σιγκαπούρη την απαγόρευσαν εντελώς, ενώ σε άλλες χώρες «πετσόκοψαν» τις σκηνές που θεωρούσαν «σκανδαλιστικές προς τα θεία». (Αν με ρωτάτε η καλύτερη σκηνή μακράν ήταν εκείνη όπου στο σπίτι του father Dimitris, η μαμά του ακούει στο ραδιόφωνο Ρίτα Σακελλαρίου!). Για την ιστορία η ταινία απέσπασε 2 όσκαρ (ήχου και σεναρίου).
4. Η ζωή του Μπράιαν (Life of Brian – 1979)
Ναι το ξέρω πως είναι κωμωδία. Ωστόσο μάλλον δεν έκανε να γελάσουν διάφοροι σκληροπυρηνικοί θρησκευτικοί παράγοντες που στραβοείδαν την εκπληκτική ταινία των μοναδικών Monty Python’s και την έριξαν στο «πυρ το εξώτερον» (την απαγόρευσαν ντε…) Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια για να προβληθεί σε Νορβηγία, Σιγκαπούρη και Ιρλανδία! Η υπόθεση της ταινίας σε τίτλους είναι η εξής: ο Μπράιαν γεννήθηκε σε ένα στάβλο δίπλα σε εκείνον που γεννήθηκε ο Χριστός και όλη του τη ζωή προσπαθούσε να πείσει τον κόσμο ότι δεν είναι ο Μεσσίας. Αν δεν την έχετε δει, δείτε την! Είναι κλασικό παράδειγμα του πως η σάτιρα μπορεί να κάνει ορισμένους να ….στραβοβουτσουνιάσουν.
5. Ο τελευταίος πειρασμός (Last temptation of Christ 1988)
Μια που ξεκινήσαμε με τα …θρησκευτικά, ας συνεχίσουμε στο ίδιο πνεύμα. «Ο τελευταίος πειρασμός», το πασίγνωστο μυθιστόρημα μυθοπλασίας του δικού μας Νίκου Καζαντζάκη ενόχλησε εξαιτίας της περιγραφής των σαρκικών απολαύσεων που υποτίθεται ότι βασάνισαν τον Ιησού λίγο πριν από τη σταύρωση. Και αν το βιβλίο ενόχλησε μια φορά, πολλαπλάσιες φορές ενόχλησε η ταινία. Όσοι μάλιστα έχετε περάσει τα πρώτα –αντα, λογικά θυμάστε τις …αλήστου μνήμης εικόνες με διαδηλώσεις «διαολισμένων χριστιανών» που τσίριζαν πως αυτό το «μίασμα» πρέπει να καταστραφεί. Στη Χιλή, τις Φιλιππίνες και τη Ν. Αφρική η ταινία απαγορεύτηκε, ενώ σε άλλες χώρες (και σε μας – καλή ώρα…) έξω από τις αίθουσες γίνονταν ευτράπελα από «πιστούς» για να ΜΗΝ παιχτεί η ταινία.
6. Το μυστικό του Brokeback Mountain (Brokeback Mountain – 2005)
Είμαστε στο 2005, δεκαπέντε χρόνια πριν δηλαδή, και αν είναι δυνατόν (!), κάποιοι αισθάνθηκαν πως «θίγονται» τα χρηστά ήθη, επειδή η πολυβραβευμένη (τελικά) ταινία του Ang Lee διηγιόταν (μεταξύ άλλων) την ιστορία του έρωτα μεταξύ δυο καουμπόι. Στις περισσότερες χώρες της Μέσης Ανατολής η ταινία δεν προβλήθηκε ποτέ (πρωτότυπο!) το ίδιο και στην Κίνα. Δεν σχολιάζω άλλο…
7. Αποκάλυψη τώρα (Apocalypse Now – 1979)
Ναι, και αυτή η ταινία ενόχλησε. Η δημιουργία του Φράνσις Φορντ Κόπολα απαγορεύτηκε στην Βόρειο Κορέα (αναρωτιέμαι γιατί….!) ενώ υπήρξαν διάφορες «διαμάχες» για το αν τελικά είναι ταινία πολεμική ή αντιπολεμική. Σε κάθε περίπτωση, θεωρείται μια από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών και καταπιάνεται με τη «μαύρη» ιστορία του Πολέμου του Βιετνάμ.
8. Ο σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι (The Texas Chain Saw Massacre – 1974)
Καταρχάς να δηλώσω για τα πρακτικά πως θα έπρεπε να απαγορευτεί η μετάφραση του τίτλου της ταινίας! Ποιος ξέρει τι σκεφτόταν ο μεταφραστής… Πως για να πιάσει κάποιος ένα πριόνι και να θερίζει κόσμο πρέπει να είναι σχιζοφρενής;;; Πως αν «χώσει» έναν σχιζοφρενή στον τίτλο θα τον κάνει πιο «πιασάρικο»; Άγνωστες οι σκέψεις του μεταφραστή, αλλά το θέμα δεν είναι αυτό. Η πασίγνωστη πλέον σπλατεριά απαγορεύτηκε λόγω των «εξαιρετικά βίαιων σκηνών» που είχε, σε Δυτική Γερμανία, Σιγκαπούρη και αρκετές Σκανδιναβικές χώρες. Είμαι περίεργη τι λένε σήμερα όλοι αυτοί όταν βλέπουν σειρές στο Netflix….
Και δυο bonus! (Ναι, είναι παιδικά!!!)
1. H πεντάμορφη και το τέρας (The beauty and the beast 2017)
Η κλασική ιστορία, η ταινία του Ντίσνεϊ (με ηθοποιούς) που κυκλοφόρησε το 2017 (τρία χρόνια πριν, καλά διαβάσατε!!!) απαγορεύτηκε στο εξωτικό Κουβέιτ γιατί είχε «γκέι στιγμές». Για τον ίδιο λόγο απαγορεύτηκε στη Μαλαισία, ενώ στη Ρωσία το χαρακτήρισαν «ντροπιαστική προπαγάνδα αμαρτίας» και το χαρακτήρισαν κατάλληλο για μεγαλύτερους των 16 ετών!
2. «Φύγαμε» (“Onward” – 2019)
Λίγο προτού ενσκήψει το lock down εξαιτίας του κορωνοϊού, πρόλαβα και πήγα με τη μικρή μου να δούμε το (καταπληκτικό αν με ρωτάτε) animation της Pixar. Τυχερή ήμουν γιατί αν ζούσα σε χώρες της Μέσης Ανατολής (Κουβέιτ, Ομάν, Κατάρ και Σαουδική Αραβία) δεν θα το έβλεπα ποτέ, αφού το απαγόρευσαν εντελώς από τις αίθουσες εξαιτίας «γκέι αναφορών». Έλεος κάπου όμως….
Για περισσότερα, διαβάστε επίσης:
https://theculturetrip.com/europe/articles/top-12-banned-movies-you-should-watch-anyway
www.radiotimes.com/news/2017-03-13/beauty-and-the-beast-release-postponed-in-malaysia
www.bbc.com/news/entertainment-arts-51801384
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_banned_films
www.rollingstone.com/movies/movie-news/banned-and-brutal-14-beyond-controversial-horror-movies-115696
www.cheatsheet.com/entertainment/movies-that-were-banned-in-the-u-s.html
Η έκτακτη επικαιρότητα της κακοκαιρίας μετέφερε εκτάκτως στο σημερινό φύλλο το καθιερωμένο για Τετάρτη “ραντεβού” με τη στήλη.
