“Tο φανταστικό, ενορατικό μουσείο εξασφαλίζει στα έργα τέχνης που επιλέγει, αν όχι την αιωνιότητα την οποία επεδίωκαν οι Σουμέριοι και Βαβυλώνιοι γλύπτες, ή την υστεροφημία, την οποία αξίωναν για τον εαυτό τους ένας Φειδίας ή ένας Μιχαήλ-Αγγελος, εντούτοις μια αινιγματική, μαγική απελευθέρωση από τα δεσμά του χρόνου» (é Malraux, Le Musée).
Τα λόγια αυτά του διάσημου Γάλλου συλλέκτη, δημοσιογράφου, κριτικού τέχνης και μετέπειτα υπουργού πολιτισμού της Γαλλίας (1958-1969) επί κυβερνήσεως Ντεγκώλ, Αντρέ Μαλρώ, στάθηκαν πηγή έμπνευσης για τον υπογράφοντα για τον εγκαινιασμό μιας εβδομαδιαίας στήλης που με το χαρακτηριστικό της τίτλο “Φανταστικό Μουσείο”, έμελλε να ανοίξει τις πύλες της για το χανιώτικο αναγνωστικό κοινό τον Οκτώβριο του 2005. Η στήλη, πρεσβεύοντας την αναγκαιότητα μιας σφαιρικής αντίληψης περί τέχνης που εναγκαλίζεται όλες τις μορφές της, αναιρώντας παράλληλα τοπογραφικές και χρονολογικές συμβάσεις, ανταποκρινόταν τρόπον τινά στο αίτημα του Γάλλου διανοούμενου για υπέρβαση των στενών, περιοριστικών ορίων του συμβατικού μουσείου και την εξασφάλιση μιας πλήρους αυτονομίας της τέχνης πάνω στη βάση αποκλειστικά καλλιτεχνικών – αισθητικών αξιών. Σε αυτό το πρίσμα ο προγραμματικός τίτλος “Φανταστικό Μουσείο” οφείλει να νοηθεί στη διττή σημασία του συνοδευτικού επιθέτου στον τίτλο “φανταστικό”, ως αφενός “ενορατικό”, αλλά ταυτόχρονα και “υψηλών αισθητικών ποιοτήτων”.
Χωρίς να απεμπολέσει στην πορεία την επιστημονική της εγκυρότητα, αλλά ούτε και μια εκλαϊκευτική-παιδαγωγική προσέγγιση της τέχνης, η στήλη φιλοδοξούσε να συντροφεύει με ευσύνοπτες αναλύσεις έργων τέχνης ανά τους αιώνες το αναγνωστικό της κοινό καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικών ειδών και θεματικών και καταδεικνύοντας κάποιες σταθερές που διευκολύνουν την ανάγνωση και ερμηνεία καλλιτεχνικών έργων. Σε όλους αυτούς τους επώνυμους και ανώνυμους (“φανταστικούς”) αναγνώστες που συντρόφευσαν εν τη γενέσει της την προσπάθεια αυτή και στους οποίους ίσως το ένα ή το άλλο σημείωμα πρόσφερε νέα αισθητικά ερεθίσματα και βοήθησε να αναδυθούν στην επιφάνεια κρυμμένες καλλιτεχνικές ευαισθησίες, οφείλω ως “επιμελητής” του “Φανταστικού Μουσείου” να απευθύνω ένα μεγάλο ευχαριστώ. Και μπορεί παραδοσιακά κάθε Δευτέρα τα μουσεία αυτού του κόσμου να κλείνουν τις πόρτες τους στο φιλότεχνο κοινό, αλλά κάθε Τρίτη είναι πάλι εκεί, θεματοφύλακες της μάθησης και της καλαισθησίας και μοχλοί αντίστασης σε καιρούς δύσκολους. Ραντεβού στα μουσεία αυτού του κόσμου λοιπόν!
Μιχάλης Χατζηδάκης
