Επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή

Σημαντικές αλλαγές στην τοπική οικονομία θα φέρει τις επόμενες δεκαετίες η κλιματική αλλαγή η οποία κάθε άλλο παρά «θεωρία συνωμοσίας» αποδεικνύεται σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει η επιστημονική κοινότητα. Oκταμελής ομάδα επιστημόνων με συντονιστή τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνο Καρτάλη και μέλη, μεταξύ άλλων, τους καθηγητές από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Δημήτρη Οικονόμου και Χάρη Κοκκώση, τον καθηγητή του University of New South Wales Μάνθο Σανταμούρη και τους φυσικούς περιβάλλοντος από το ΕΚΠΑ Ηλία Αγαθαγγελίδη και Αναστάσιο Πολύδωρο, ανέλαβε την εκπόνηση σχετικής μελέτης σε συνεργασία με τη διαΝΕΟσις, από την οποία αντλούμε χρήσιμες πληροφορίες για την Κρήτη.

OI ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΚΛΙΜΑ
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, η θερμοκρασία στα μέσα του αιώνα θα είναι αυξημένη κατά 2,5°C κατά μέσο όρο σε σχέση με το διάστημα 1961-1990, ενώ η κατά τόπους αύξηση αυτή θα αγγίζει ακόμα και τους 3,8°C τους θερινούς μήνες. Η αύξηση των ημερών με καύσωνα θα είναι περίπου 15-20 ετησίως, ενώ οι βροχοπτώσεις θα μειωθούν κατά 12% περίπου. Η στάθμη της θάλασσας θα αυξηθεί κατά 20-59 εκατοστά. Τα ακραία φαινόμενα θα είναι συχνότερα. Από τις παραπάνω αρνητικές επιπτώσεις θα επηρεαστούν περισσότερο η Κεντρική Μακεδονία, η Θεσσαλία, η Δυτική Πελοπόννησος και η Αττική.
Την περίοδο 2021-2050 η μείωση του ύψους του υετού στην ελληνική επικράτεια θα είναι 6,4% σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, με τη μεγαλύτερη μείωση στην Κρήτη και τη Δυτική Πελοπόννησο.
Την τελευταία 30ετία 2071–2100 η μείωση θα είναι ακόμα μεγαλύτερη στην Ελλάδα, καθώς για το σύνολο του έτους θα φθάσει το 19,3%. Και σε αυτή τη χρονική περίοδο, η μείωση εκτιμάται ότι θα είναι μεγαλύτερη στην Κρήτη και τη Δυτική Πελοπόννησο (>25%).

ΤΡΟΠΙΚΕΣ ΝΥΧΤΕΣ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ
Σύμφωνα με εκτιμήσεις (WWF, 2009), η αύξηση της θερμοκρασίας και των ημερών καύσωνα (άνω των 35οC) θα είναι εντονότερη σε ορισμένες περιοχές της χώρας όπως το Ηράκλειο Κρήτης (αύξηση κατά 10-15 ημέρες). Παράλληλα, οι τροπικές νύχτες με θερμοκρασία μεγαλύτερη των 20οC θα αυξηθούν περισσότερο στα νησιά σεσχέση με τις ηπειρωτικές περιοχές (π.χ. περίπου 40 επιπλέον τροπικές νύχτες στη Ρόδο και τα Χανιά). Ωστόσο, αναμένεται επιμήκυνση της θερινής περιόδου (π.χ. κατά 30 ημέρες στην Κρήτη).

“ΦΟΥΣΚΩΝΕΙ” Η ΘΑΛΑΣΣΑ – ΑΠΕΙΛΕΙ Η ΔΙΑΒΡΩΣΗ
Την περίοδο 1992 – 2008 έχει καταγραφεί άνοδος της στάθμης της θάλασσας στη Μεσόγειο κατά 2,6χιλ. την περίοδο. Μέχρι το 2100 αναμένεται άνοδος μεταξύ 0,25-1μ. με την Κρήτη να είναι μεταξύ των νησιώ που θα επηρεαστούν περισσότερο. Πανελλαδικά, σύμφωνα με την έρευνα, το συνολικό κόστος από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και μόνο υπολογίζεται στο 2% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας. Με την υιοθέτηση κατάλληλων μέτρων προσαρμογής. η απώλεια γης θα μπορούσε να μειωθεί από το 3,5% στο 0,5% της συνολικής χερσαίας επιφάνειας της χώρας, ενώ οι δαπάνες για την προστασία των ακτών ισοδυναμούν με το 0,02% του ΑΕΠ .
Ανησυχητικά είναι και τα στοιχεία που παρουσιάζονται για τη διάβρωση, καθώς το φαινόμενο καταγράφεται στο 65,8% της ακτογραμμής του νησιού και απειλούνται 355 τετραγωνικά χιλιόμετρα!

ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ
Βάσει των παραπάνω, η κλιματική αλλαγή διαπιστώνεται ότι θα επιφέρει επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου η οποία όμως δεν μπορεί να γίνει δεχτή με… χαμόγελα, καθώς μαζί της “κουβαλά” ένα σημαντικό οικονομικό φορτίο.
Μιλώντας στα “Χανιώτικα νέα” ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Χάρης Κοκκώσης, σημειώνει πως «η επέκταση της τουριστικής σεζόν προβλέπεται στη λογική ότι θα υπάρχουν περισσότερες ημέρες καύσωνα στο νησί. Παράλληλα όμως θ’ αυξηθεί και το κόστος των ξενοδοχειακών μονάδων». Ο κ. Κοκκώσης εξηγεί ότι «ως απλό παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε την αυξημένη κατανάλωση ενέργειας. ΤΑ ξενοδοχεία λοιπόν, θα χρειάζονται περισσότερες επενδύσεις σε θέματα ψύξης και κλιματισμού. Παράλληλα θα πρέπει να γίνουν υποδομές που θα προσαρμόζονται στα νέα κλιματικά δεδομένα. Κατασκευές – για παράδειγμα – με νέα υλικά, με καλύτερη μόνωση».  Σύμφωνα πάντως με την έρευνα της διαΝΕΟσις, δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη η αύξηση των τουριστικών ροών λόγω της παρατεταμένης ζέστης, καθώς έρευνα της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας προβλέπει ανακατανομή των τουριστικών αφίξεων υπέρ χωρών με χαμηλότερες μέσες εαρινές θερμοκρασίες, όπως οι χώρες της Βαλτικής, της Σκανδιναβίας και της Μπενελούξ, σε βάρος των χωρών της ανατολικής Μεσογείου (Deutsche Bank Research, 2008).

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Ενδεικτικά επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στον κλάδο του τουρισμού θα είναι:
•Αύξηση του δείκτη θερμικής δυσφορίας των επισκεπτών
•Αύξηση επεισοδίων καύσωνα και συχνότερη εμφάνιση φωτοχημικού νέφους
•Αύξηση ακραίων καιρικών φαινομένων (καταιγίδων, πλημμύρων)
•Αύξηση των ενεργειακών απαιτήσεων για φορτίο ψύξης
•Αύξηση πυρκαγιών και υποβάθμιση ευαίσθητων οικοσυστημάτων
•Φθορές παράκτιων τουριστικών υποδομών
•Απαξίωση τουριστικών υποδομών (ενδεικτικά, έλλειψη χιονιού για τα χιονοδρομικά κέντρα)
•Υφαλμύρωση πόσιμου νερού
•Μείωση διαθέσιμων υδατικών αποθεμάτων λόγω μείωσης βροχοπτώσεων
• Αλλαγές στο φυσικό τοπίο (διάβρωση ακτών, υποβάθμιση οικοτόπων).

Επίσης, σύμφωνα με τους ερευνητές, σημαντικές είναι οι επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα των τουριστικών περιοχών καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ενδεχομένως να επηρεάσουν ειδικές μορφές τουρισμού, όπως τον οικοτουρισμό, τον χειμερινό τουρισμό, τον χιονοδρομικό τουρισμό, κ.λπ. Οι παραπάνω επιπτώσεις θα πρέπει, σύμφωνα με τους ερευνητές, να συνδυαστούν με τις κατευθύνσεις και προτεραιότητες του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό (ΥΠΕΚΑ, 2009)

ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Οι λιγότερες βροχές φέρνουν ξανά στο προσκήνιο την αξιοποίηση και ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων στην Κρήτη. «Είναι δεδομένο ότι η Κρήτη θα χρειαστεί να λάβει μέτρα για τη λειψυδρία, καθώς η μείωση των βροχοπτώσεων θα προκαλέσει προβλήματα στις καλλιέργειες», σημειώνει στα “Χ.ν.” ο κ. Κοκκώσης.
Την ίδια ώρα σύμφωνα με την έρευνα που παρουσιάστηκε, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovernmental Panel on Climate Change- IPCC) σε πρόσφατες εκθέσεις της (IPCC 2007, 2013) αναφέρει ότι μια μέτρια αύξηση της θερμοκρασίας κατά το πρώτο μισό
του αιώνα που διανύουμε, πιθανό να αυξήσει τις αποδόσεις των καλλιεργειών σε εύκρατες περιοχές και αντίθετα να μειώσει τις αποδόσεις σε υποτροπικές και τροπικές ζώνες. Έτσι με ήπιες εκτιμήσεις για αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα και της θερμοκρασίας κατά 1 με 2 βαθμούς Κελσίου τις επόμενες δεκαετίες, οι αποδόσεις των καλλιεργειών στις εύκρατες περιοχές (όπου εντάσσεται και η Κρήτη) φαίνεται να ευνοούνται, ενώ στις υποτροπικές/τροπικές περιοχές επηρεάζονται αρνητικά.
Αναφορικά με τις μελλοντικές εκτιμήσεις για τη γεωργική παραγωγή, η έκθεση του ερευνητικού προγράμματος PESETA της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Peseta Research Project, 2013), προβλέπει -με την εφαρμογή κλιματικού σεναρίου που βασίζεται στην υπόθεση ότι η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα θα φθάσει τα 709 ppm το 2100 (ήδη >400 ppm το 2016)- για την περίοδο 2011-2040 σημαντική μεν μείωση (από -15 έως 60%) της αγροτικής παραγωγής στο σύνολο της χώρας, εκτός από την Περιφέρεια Πελοποννήσου, τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη, όπου εκτιμάται αύξηση της αγροτικής παραγωγής (> +15%).
Απαντώντας στο ερώτημά μας για το εάν η εξέλιξη αυτή σημαίνει την ανάγκη στροφής σε νέες καλλιέργειες, ο κ. Κοκκώσης ανέφερε: «Αυτό είναι κάτι που θα μας το πουν ασφαλέστερα οι γεωπόνοι, όμως είναι δεδομένο ότι θα πρέπει να υπάρξει μια προσαρμογή στις νέες κλιματικές συνθήκες και συγκεκριμένα στη μείωση του διαθέσιμου νερού».

ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΒΡΩΣΗ
Αναφορικά με τη μεγάλη έκταση του φαινομένου της διάβρωσης στην Κρήτη, ο κ. Κοκκώσης σημειώνει ότι θα απαιτηθούν σίγουρα παρεμβάσεις σε κάποια σημεία για να αντιμετωπιστεί το φαινόμνο. Μέτρα που θα πρέπει να εφαρμοστούν κατά περίπτωση και ανάλογα με τη μορφολογία και τις ανάγκες κάθε περιοχής. Μην ξεχνάτε ότι από το ίδιο φαινόμενο μπορεί να καταστραφεί μια παραλιακή περιοχή ενώ μια άλλη να γίνει πιο όμορφη μέσω της εναπόθεσης άμμου».

Οι έρευνες υδρογονανθράκων
Σε ότι αφορά τις επικείμενες νέες έρευνες για αξιοποίηση πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην περιοχή της Κρήτης, ο κ. Κοκκώσης ανέφερε στα “Χ.ν.”: «Με τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας, δεν υπάρχει καμία απολύτως συσχέτιση των ερευνών αυτών με ζητήματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή. Μιλάμε για έρευνες που γίνονται σε μεγάλα βάθη και από όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα δεν τίθεται θέμα διασύνδεσής τους με τα προβλήματα και τις καταστάσεις στα οποία αναφερθήκαμε».

 

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ