Δεκάδες χιλιάδες διανυκτερεύσεις τουριστών, πτώση τζίρου σε διάφορους κλάδους, κακή ψυχολογία και αναβολή προγραμματισμένων επιχειρηματικών ανοιγμάτων, έχει μέχρι στιγμής στοιχίσει στην Ελλάδα η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος της Ρωσίας, που από περίπου 28 ρούβλια ανά ευρώ το 2013 κυμαίνεται, στην καταστροφική -για την αγοραστική δύναμη των Ρώσων- ισοτιμία των 65 – 70 ρουβλίων /ευρώ.
Οι κραδασμοί που προκάλεσε στην οικονομία ο “πόλεμος στο Ντονμπάς”, στην ανατολική Ουκρανία, αποθαρρύνοντας επενδυτές, κατακρημνίζοντας το ρούβλι και την αγοραστική δύναμη των Ρώσων και προκαλώντας κυρώσεις (εμπάργκο) από πλευράς της Ρωσίας στα οπωροκηπευτικά προέλευσης Ε.Ε., φτάνουν μέχρι τα καταστήματα των γουνεμπόρων στην Καστοριά, τις ακτές της Χαλκιδικής, τα χωράφια της Πέλλας και της Ημαθίας και τις βιοτεχνίες ρούχων της Θεσσαλονίκης.
Οι επιχειρήσεις και οι Φορείς προσπαθούν, με διάφορους τρόπους, να αντισταθμίσουν τις απώλειες, αλλά μέχρι στιγμής αυτοί δεν αποδίδουν καρπούς και πλέον, όπως επισημαίνουν ορισμένοι, σημαντικό μέρος του παιχνιδιού θα πρέπει να παιχτεί σε επίπεδο διαπραγματεύσεων σε πολιτικό επίπεδο.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΟΥΝΑ
«Πάνω από το 85% του εξαγωγικού εμπορίου γούνας της περιοχής μας κατευθύνεται στις αγορές της Ρωσίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, που κι αυτά εξυπηρετούν Ρώσους πελάτες λιανικής. Φαντάζεστε λοιπόν πώς έχει επηρεάσει το ρούβλι τις εξαγωγές της γούνας. Την ίδια στιγμή, σημαντικά έχουν μειωθεί και οι λιανικές πωλήσεις εντός ελληνικής επικράτειας. Παράλληλα, λόγω της κατάστασης με την ισοτιμία του ρουβλιού, που παρουσιάζει τρομαχτικές μεταβολές κι ακόμη δεν έχει σταθεροποιηθεί κάπου, υπάρχει μεγάλη αναβλητικότητα στις εμπορικές συμφωνίες. Με απλά λόγια, το χτύπημα για τον κλάδο της γουνοποιίας είναι τεράστιο, η κατάσταση τρομαχτική», λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Καστοριάς και του Ινστιτούτου Ελληνικής Γούνας, Χαράλαμπος Καραταγλίδης.
Κατά τον ίδιο, οι επιχειρήσεις σαφώς βλέπουν το πρόβλημα και καταβάλλουν προσπάθεια να το αντιμετωπίσουν, άλλοτε προσπαθώντας να προσφέρουν καλύτερες τιμές και άλλοτε με διαφοροποίηση των αγορών όπου κατευθύνονται οι εξαγωγές. «Και έτσι, όμως, η πτώση του συνολικού τζίρου είναι αναπόφευκτη! Κι αυτό παρότι ο κλάδος είναι επί δεκαετίες υπερεξωστρεφής. Όπως λέμε εδώ, όπου υπάρχει αγοραστικό ενδιαφέρον για τη γούνα, υπάρχει και ένας Καστοριανός. Το 2014 ήταν χρονιά – ρεκόρ από άποψη εξαγωγικών προορισμών, αφού εξάγαμε σε 59 διαφορετικές χώρες. Ποιος κλάδος εξάγει σε τόσες διαφορετικές χώρες; Οσο και να διαφοροποιηθείς όμως, χρειάζεται χρόνος για να έχεις αποτέλεσμα» παρατηρεί ο κ. Καραταγλίδης.
ΤΑ ΕΝΔΥΜΑΤΑ
Για το ελληνικό ένδυμα, η αρνητική κατάσταση στη Ρωσία και η διαρκής διολίσθηση του εθνικού της νομίσματος δεν σημαίνει τόσο την απώλεια μεριδίων αγοράς λόγω της μείωσης της αγοραστικής δύναμης των Ρώσων (αφού τα ελληνικά μερίδια ήταν ούτως ή άλλως περιορισμένα), όσο κυρίως το “μάζεμα” εμπορικών και επενδυτικών στόχων από εταιρείες που ήθελαν να επεκταθούν εκεί, αλλά υπό την πίεση των εξελίξεων ανακρούουν πρύμναν.
«Η Ρωσία είχε αρχίσει να θεωρείται αγορά με προοπτική, αγορά – στόχος για τις ελληνικές εξαγωγές ενδύματος, αλλά πλέον ο στόχος αυτός φαίνεται ότι απομακρύνεται κι ότι οι εξελίξεις στο μέλλον δεν αναμένεται να είναι ευνοϊκές», σημειώνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Πλεκτικής και Ετοίμου Ενδύματος Ελλάδας (ΣΕΠΕΕ) Θεόφιλος Ασλανίδης και προσθέτει ότι αν μέχρι το καλοκαίρι πολλές ελληνικές εταιρείες έβλεπαν θετικά τη ρωσική αγορά, πλέον είναι επιφυλακτικές, έχουν ενδοιασμούς.
«Αναρωτιούνται, αν θα μπορέσουν να κρατήσουν τους πελάτες τους, όταν έχει μειωθεί τόσο η αγοραστική δύναμη των Ρώσων. Βέβαια, επιχειρήσεις που είχαν ‘στήσει’ τα τελευταία χρόνια μια σοβαρή παρουσία στη ρωσική αγορά και είχαν εκεί καλούς πελάτες, επιμένουν και προσπαθούν να διασφαλίσουν τη συνέχιση της προσπάθειάς τους, τσεκάροντας για παράδειγμα διαρκώς τους πελάτες τους, τις προθέσεις και το οικονομικό προφίλ τους», διευκρινίζει ο κ. Ασλανίδης.
Στο σκηνικό αυτό, η αρνητική κατάσταση που είχε διαμορφωθεί μετά τη νέα οδηγία που έθεσε σε εφαρμογή η Ρωσία από τον Φεβρουάριο του 2014, για την ασφάλεια των παιδικών ενδυμάτων, εν όψει της τελωνειακής ένωσής της με το Καζακστάν και τη Λευκορωσία, φαίνεται ότι αποτελεί πλέον το μικρότερο πρόβλημα για τον κλάδο.
Σύμφωνα με στοιχεία που έθεσε στη διάθεση του ΑΠΕ – ΜΠΕ ο κ. Ασλανίδης, η Ρωσία ήταν πράγματι μια αγορά με προοπτική για τις ελληνικές επιχειρήσεις του κλάδου, αλλά παρέμενε “μικρή” για τις ελληνικές εξαγωγές: από το σύνολο των ελληνικών εξαγωγών ενδύματος του 2014, ύψους 564 εκατ. ευρώ, μόλις περίπου 10 εκατ. ευρώ αφορούσαν τη συγκεκριμένη αγορά (ποσοστό της τάξης του 2%).
Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Στις ακτές της Χαλκιδικής η ρωσική γλώσσα εκτιμάται ότι θα ακουστεί φέτος πολύ λιγότερο, αφού με βάση τις προκρατήσεις έχουν ήδη απολεσθεί δεκάδες χιλιάδες διανυκτερεύσεις.
«Τον Μάιο – Ιούνιο του 2014 είχαμε περίπου 130.000 αφίξεις Ρώσων στη Χαλκιδική. Φέτος, με βάση τις προκρατήσεις, θα έχουμε στο ίδιο διάστημα πτώση 50 – 60%, η οποία προήλθε κατά κύριο λόγο από την υποτίμηση, που έριξε την αγοραστική δύναμη των Ρώσων. Ενας δεύτερος λόγος είναι η καλή ψυχολογία των πελατών στη Ρωσία, λόγω και των πτωχεύσεων των ρωσικών πρακτορείων πέρυσι και των δυσκολιών επαναπατρισμού που αντιμετώπισαν εξαιτίας τους οι τουρίστες», δηλώνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Χαλκιδικής Γρηγόρης Τάσιος.
Κατά τον ίδιο, στη θετική κατεύθυνση για τη βελτίωση της εικόνας κινούνται αφενός η έκδοση μεγαλύτερου αριθμού θεωρήσεων πολλαπλών χρήσεων (διάρκειας τριών, έξι και 18 μηνών), ώστε οι Ρώσοι να μπορούν ανά πάσα στιγμή να εκμεταλλευτούν τυχόν συμφέρουσες τιμές για διακοπές στην Ελλάδα και, αφετέρου, η κοινοτική οδηγία για την έναρξη ισχύος των βιομετρικών διαβατηρίων μετά την 1η Οκτωβρίου κι όχι νωρίτερα (σε διαφορετική περίπτωση, προσθέτει, θα έπρεπε να υπάρχει δακτυλικό αποτύπωμα και στη βίζα και η ελληνική πλευρά δεν ήταν ακόμη έτοιμη για κάτι τέτοιο).
Επιχειρηματίες του τουρισμού και tour operators προσπαθούν -με προσφορές- να οριστικοποιήσουν κάποια πακέτα (με τιμές διανυκτέρευσης ακόμη και 25 – 40 ευρώ/ άτομο), αλλά αυτό δεν είναι εύκολο, δεδομένου ότι οι Ρώσοι τουρίστες μετακινούνται προς τη Βόρεια Ελλάδα κυρίως με πτήσεις τσάρτερ.
«Κάποιοι θεωρούν ότι αν η ισοτιμία του ρουβλιού τονωθεί ελαφρώς, π.χ., αν ξαναφτάσει στα 60 ρούβλια/ ευρώ, έναντι 65 – 70 ρουβλιών/ευρώ αυτή τη στιγμή, θα ανακάμψουν οι προκρατήσεις. Προσωπικά θεωρώ ότι είναι πολύ δύσκολο να συμβεί αυτό και ότι η μείωση θα φανεί εντονότερα το καλοκαίρι» καταλήγει.
ΤΟ ΕΜΠΑΡΓΚΟ ΚΑΙ ΟΙ ΕΞΑΓΩΓΕΣ
Σημαντική είναι και η γενικότερη μείωση των ελληνικών εξαγωγών προς Ρωσία, καθώς η πτώση του ρουβλιού και το εμπάργκο στα οπωροκηπευτικά, κράτησαν εκτός ρωσικής αγοράς πολλά δημοφιλή ελληνικά προϊόντα. «Υπάρχει σημαντική μείωση στα ελληνικά οπωροκηπευτικά και στη γούνα» εξηγεί στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ) δρ Κυριάκος Λουφάκης και προσθέτει ότι το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στο επόμενο διάστημα εξαρτάται από τις ενέργειες που θα γίνουν για να αρθεί το εμπάργκο έστω για συγκεκριμένα προϊόντα.
«Αν υπάρξει όντως συμφωνία να εξαιρεθούν κάποια οπωροκηπευτικά, όπως γνωστοποιήθηκε, τότε σίγουρα η επίπτωση θα περιοριστεί στον συγκεκριμένο κλάδο. Σε άλλα προϊόντα όπως η γούνα, το πρόβλημα είναι καθαρά η ισοτιμία του ρουβλιού και η μείωση της αγοραστικής δύναμης των Ρώσων. Εκεί ελάχιστα μπορεί να κάνει κάποια επιχείρηση, εκτός από τη διαφοροποίηση των εξαγωγικών προορισμών της αλλά και αυτό, παρότι ζητούμενο, δεν είναι εύκολο και χρειάζεται μακροπρόθεσμη προσπάθεια για να αποφέρει αποτελέσματα», παρατηρεί ο δρ Λουφάκης.
Κατά τον ίδιο, η ελληνική κυβέρνηση μπορεί, από την πλευρά της, να κινηθεί σε δύο άξονες: Αφενός να προσπαθήσει να πετύχει την εξαίρεση όσο το δυνατόν περισσότερων ελληνικών προϊόντα από το ρωσικό εμπάργκο (σ.σ. στη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψής του στη Θεσσαλονίκη, ο εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Γεωργίας Αλεξέι Αλεξένκο γνωστοποίησε την πρόθεσή του να υποστηρίξει ενώπιον του Ρώσου πρωθυπουργού Μεντβέντεφ την εξαίρεση των ελληνικών ροδάκινων, φραουλών και πορτοκαλιών από τις κυρώσεις διευκρινίζοντας ωστόσο ότι δεν μπορεί να προεξοφλήσει το αποτέλεσμα).
Αφετέρου, πρόσθεσε, μπορεί να εφαρμόσει πολιτική, που θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις να διαφοροποιήσουν τον προορισμό των εξαγωγών τους, ούτως ώστε να υπάρχουν νέες αγορές, αλλά και να αναδιοργανωθούν οι υπηρεσίες ώστε να μην παρεμβάλλονται εμπόδια και λόγω τής ελληνικής γραφειοκρατίας.
Όπως είπε, η πολιτική αυτή θα πρέπει να σχεδιαστεί από την αρχή, αλλά ενδεικτικά θα μπορούσε να περιλαμβάνει την οικονομική στήριξη ελληνικών clusters σε διάφορα προϊόντα (π.χ., στα οπωροκηπευτικά) ώστε αυτά να διευκολύνονται για να κάνουν κοινές ενέργειες προβολής σε αγορές – στόχους.
Σύμφωνα με στοιχεία από τη Eurostat, που επεξεργάστηκε και έθεσε στη διάθεση του ΑΠΕ – ΜΠΕ το Ινστιτούτο Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών (ΙΕΕΣ) του ΣΕΒΕ, οι συνολικές ελληνικές εξαγωγές προς Ρωσία μειώθηκαν πέρυσι κατά 12,1% ή 49 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση, με το μεγαλύτερο πλήγμα να δέχονται οι εξής κλάδοι: νωποί καρποί και φρούτα (κυρίως νωπά ροδάκινα), οι εξαγωγές των οποίων μειώθηκαν κατά 34,2% (μερίδιο 19,9%), οι γούνες (-13,9%, με μερίδιο 21,3%), παρασκευασμένα λαχανικά και φρούτα (-13,2%), λίπη και έλαια (-19,2%).
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με στοιχεία που κοινοποίησε πρόσφατα στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής και Διακίνησης Φρούτων Λαχανικών και Χυμών Γιώργος Πολυχρονάκης, το 2012 η Ρωσία εισήγε απευθείας από την Ελλάδα 158.000 τόνους ελληνικών φρούτων και λαχανικών.
Το 2014, όμως, μέχρι την επιβολή του εμπάργκο, στις 7 Αυγούστου, είχαμε εξαγωγές 93.000 τόνους, με άλλα λόγια μείωση όγκου κατά περίπου 41%.
