Την Τετάρτη 18-12-2024, επισκέφθηκαν τα τµήµατα Α2, Α3 και Α4 του Γενικού Λυκείου Ελ. Βενιζέλου τη λίµνη της Αγιάς και το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, το οποίο λειτουργεί σήµερα ως µουσείο.
Ήταν µία λαµπρή, ηλιόλουστη ηµέρα, όταν περίπου 60 µαθητές – τριες και συνοδοί καθηγητές – τριες, απήλαυσαν µία ψυχαγωγική και εκπαιδευτική εκδροµή στη φύση του νοµού Χανίων.
Η τεχνητή λίµνη της Αγιάς δηµιουργήθηκε το 1928-1929 επί κυβερνήσεως Ελευθερίου Βενιζέλου (1928 – 1932) µε σκοπό την ηλεκτροδότηση της πόλεως των Χανίων. Κατασκευάσθηκε και ένας µικρός υδροηλεκτρικός σταθµός λίγα µέτρα παρακάτω, ο οποίος αξιοποιούσε την υψοµετρική διαφορά τεσσάρων µέτρων της στάθµης της λίµνης σε σχέση µε αυτόν. Το νερό της τεχνητής λίµνης καταλήγει µέσω αγωγού στο κτήριο.
Ένα µέρος του νερού ανεβαίνει στην υπερυψωµένη δεξαµενή (δεξαµενή φόρτισης 9, 10 µέτρων ύψους) και ένα άλλο µέρος των υδάτων καταλήγει µέσω µεταλλικής δικλίδας στο ρυάκι – διώρυγα διαφυγής νερού.
Το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του 1928 έχει αποκατασταθεί στην αρχική του µορφή.
Ο περιβάλλων αυτό χώρος, διαµορφώθηκε έτσι ώστε αυτός να µπορεί να υποδεχθεί τις νέες «τεχνολογίες» και να αποτελεί αναπόσπαστο µέρος του εκθεσιακού χώρου. Οι µαθητές – επισκέπτες του εκθεσιακού χώρου για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας είδαν δύο πράγµατα: Αφ’ ενός το ίδιο το κτήριο, µε τον συντηρηµένο αυθεντικό εξοπλισµό του, και αφ’ ετέρου ενηµερώθηκαν για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας µέσω φυσικών δειγµάτων (ανεµογεννήτρια, φωτοβολταϊκά πάνελ, βάνα γεωθερµίας κλπ.). Κατόπιν συµµετείχαν σε «πειράµατα» σε παρακείµενο κτήριο υπό την επίβλεψη των καθηγητών τους και µίας επιστήµονος. Την ξενάγηση διεκπεραίωσε µία άριστα καταρτισµένη σε επιστηµονικά θέµατα ξεναγός των εγκαταστάσεων. Πολλά άκουσαν και έµαθαν οι µαθητές και οι µαθήτριες του ΓΕΛ Ελ. Βενιζέλου! Ευχαριστούµε θερµά τους υπεύθυνους του υδροηλεκτρικού σταθµού για την άψογη υποδοχή!
Μετά κατευθυνθήκαµε προς τον υγροβιότοπο της λίµνης της Αγιάς, ο οποίος φιλοξενεί πολλά είδη πτηνών αλλά και κάποια είδη ζώων. Παρατηρήσαµε µε κιάλια άγριες πρασινοκέφαλες πάπιες (Anas platyrhynchos), φλυαρόπαπιες (Anas strepera), καρινάκια (Anas crecca), κουταλόπαπιες (Anas clypeata) αλλά και κυνηγόπαπιες (Aythya ferina). Επίσης, νερόκοτες (Gallinula chloropus), φαλαρίδες (Fulica atra) και µικρά βουτηχτάρια (πυγόποδες) (Tachybartus ruficollis). Οι νερόκοτες και τα βουτηχτάρια ενδηµούν στη Λίµνη, ενώ οι φαλαρίδες είναι µεταναστευτικό είδος του χειµώνα.
Βέβαια, τα τελευταία έτη έχει δηµιουργηθεί και ενδηµικός πληθυσµός φαλαρίδων! Άφθονη η τροφή εκεί, αλλά το είδος αυτό είναι και «Ακόλουθος Πολιτισµού», όπως λέµε στην Ορνιθολογία.
∆ηλαδή δεν φοβάται τον άνθρωπο! Από τον πληθυσµό των άγριων κύκνων, που έχουν γεννηθεί εκεί δεν συναντήσαµε κανέναν, επειδή πετάνε και σε άλλες γύρω περιοχές όπως και προς την παραλία των Αγίων Αποστόλων. Όταν δείτε κύκνους στις παραλίες µας, να ξέρετε ότι είναι οι κύκνοι της Αγιάς!! Έναν µόνο κύκνο είδαµε, ο οποίος είχε σπασµένη την µία φτερούγα, και γι’ αυτό δεν µπορεί να πετάξει. Πλούσιος ο υγρότοπος αυτός και σε φυτά! Τα φυτά που ευδοκιµούν στη λίµνη -και ωφελούν τα εκεί διαβιούντα πτηνά- µπορούµε να τα χωρίσουµε σε τρεις κατηγορίες:
α) Αυτά που φύονται στις όχθες: Phragmitis communis, Tupha latifolia, Sparganium erectum (ramonsum), Alisma plantago aquatica, Iris pseudocorus και άλλα.
β) Αυτά που επιπλέουν, των οποίων οι ρίζες φθάνουν µέχρι τον πυθµένα, και αυτά που επιπλέουν, αλλά µεταφέρονται από το νερό παντού -αφού οι ρίζες τους βυθίζονται µόνο λίγα εκατοστά- όπως το είδος Spirodela polyrhiza, το οποίο κατά τους χειµερινούς µήνες αναπαύεται ολόκληρο στον πυθµένα.
γ) Υπάρχουν σχετικά λίγα είδη υδροβίων φυτών, τα οποία µπορούν να ζουν εξ’ ολοκλήρου µέσα στο υγρό στοιχείο. Γι’ αυτόν τον λόγο πολλαπλασιάζεται κι εξαπλώνεται ένα µόνο είδος ένεκα ελλείψεως ανταγωνιστών. Συνήθως το είδος που πρωτοβρέθηκε σ’ ένα σηµείο καταλαµβάνει τον χώρο. Μέσα στη λίµνη και στους παραποτάµους λικνίζονται και τα εξής φυτά: Ceratophyllum demersum, Myriophyllum spicatum, Myriophyllum verticillatum και Elodea canadensis.
(∆ική µου φυτολογική καταγραφή εν έτει 1995).
Η λίµνη έχει και µικρά κουνουποφάγα ψάρια, τα οποία έφεραν προπολεµικά κάποιοι, για να καταπολεµήσουν την ελονοσία, η οποία µάστιζε την περιοχή. Κυκλοφορούν πολλές νεροχελώνες της Κασπίας (Clemmys caspica caspica) αλλά και χρυσόψαρα!
Ατελείωτες σελίδες µπορούν να γραφούν για την Λίµνη της Αγιάς! Ιστορία του τόπου, Ορνιθολογία, Ζωολογία και άλλες επιστήµες έχουν να πουν πολλά γι’ αυτό το µέρος! Ένα Γενικό Λύκειο θα αντλήσει γνώσεις επισκεπτόµενο την περιοχή αυτή! Το πράξαµε, και θα το πράττουµε ως Εκπαιδευτικοί προς όφελος των µαθητών µας!
