Επεισόδια της ίδιας σχέσης…

Win – win, bank run, constructive ambiguity, οι τρεις όροι που μπήκαν ακάλεστοι στην καθημερινότητά μας, δεν είναι καινούργιοι. Υπάρχουν και διαφεντεύουν τα διεθνή φόρα εδώ και δεκαετίες.
Για του λόγου το αληθές και για τη σε βάθος κατανόηση της σύνδεσης των τριών όρων, παραθέτω στοιχεία και περιστατικά.
Ολα αυθεντικά, μοιάζουν να είναι επεισόδια μίας σχέσης  που βιώνουμε ξανά και ξανά. Με μία διαφορά, η σειρά που τα παρουσιάζω εδώ δεν είναι πάντοτε η πραγματική, εναλλάσσονται στην πρώτη, τη δεύτερη και την τρίτη θέση. Οπως κι η τρόικα, ποτέ δεν ξέρεις ποιος θεσμός έχει το πάνω χέρι.
Το σημερινό σημείωμα δεν έχει συμπέρασμα, οι αναγνώστες ας βγάλουν τα δικά τους.
Win – win και σε ένα παιχνίδι διαπραγμάτευσης
Στελέχη επιχειρήσεων και Τραπεζών εκπαιδεύονται τακτικά πώς να διεξάγουν μία διαπραγμάτευση, κάνουν ασκήσεις και λύνουν προβλήματα. Σε μία τέτοια εκπαίδευση που έγινε στο Ηράκλειο συμμετείχαν στελέχη μεγάλης κρατικής Τράπεζας.
Στο πλαίσιό της έγινε μία διαπραγμάτευση, επί χάρτου και οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε μικρές ομάδες. Ενα άπειρο, φιλόδοξο στέλεχος βρέθηκε επικεφαλής μίας ομάδας, στην οποία συμμετείχαν μεγαλύτεροί του σε ηλικία και βαθμό.
Ο εκπαιδευτής τους, όρισε τους κανόνες του παιχνιδιού, τους έδωσε τις κάρτες με τα στοιχεία κι όρισε τον χρόνο λήξης. Η διαπραγμάτευση που είχε παιγνιώδη χαρακτηριστικά κράτησε ένα 2ωρο. Ο νεαρός κατάφερε με διάφορα τεχνάσματα και παραπλανητικές ενέργειες να νικήσει, την έσχατη στιγμή, τις άλλες ομάδες.
Πριν προλάβει να πανηγυρίσει, άρχισε το αυστηρό κατσάδιασμα από τον εκπαιδευτή.
«Η τακτική σου ήταν απαράδεκτη. Οφείλεις στη διαπραγμάτευση ανάμεσα στην Τράπεζά σου και στους πελάτες σας να μην υπάρχουν νικητές. Αν η μια πλευρά αισθανθεί ηττημένη ή εξαπατημένη, τότε έχετε αποτύχει, επειδή ακριβώς διαλύεται η συνεργασία κι η επιχειρηματική σχέση σας. Εσύ τι έκανες; Εκμεταλλεύτηκες τον πανικό τους, επειδή έληγε η προθεσμία κι απέσπασες οφέλη». Και συνέχισε «Αν στην κάθε διαπραγμάτευση που κάνεις στην καθημερινότητά σου, στις σχέσεις σου, στην οικογένειά σου προσπαθείς να βγεις κερδισμένος, τότε μακροπρόθεσμα θα είσαι ο μεγάλος χαμένος».
Ο όρος win – win, που ακούγεται σήμερα με αφορμή την εθνική διαπραγμάτευση, έχει αυτήν ακριβώς τη σημασία “Κανείς χαμένος, όλα τα μέρη ικανοποιημένα”.
Bank run και προβλεπτικότητα
Προ ημερών, έμαθα από έγκυρη πηγή ότι μεγάλη Τράπεζα έκανε μία μυστική πρόβα τζενεράλε ενός μέτρου, για την περίπτωση που εκδηλωνόταν πανικός αναλήψεων.
Η προληπτική άσκηση έγινε μια εβδομάδα μετά τις εκλογές, όταν άρχισε να επιταχύνεται ο ρυθμός των αναλήψεων.
Η πρόβα στέφθηκε με επιτυχία, κι ευτυχώς για όλους μας δεν χρειάστηκε να φθάσουμε στην εφαρμογή της.
Από άλλη εξ ίσου έγκυρη πηγή έμαθα ότι μεγάλος αριθμός των καθημερινών αναλήψεων γινόταν από μικρο-καταθέτες μέσω των ATM. Το πρωί γέμιζαν τα ΑΤΜ με χαρτονομίσματα των 50 ευρώ και το μεσημέρι άδειαζαν για να ξαναγεμίσουν. Καταρρίπτεται έτσι η φήμη περί μεθόδευσης. Ηταν μια κλασική περίπτωση bank run.
Επιβεβαίωσα ότι η εποπτεύουσα αρχή ήταν προβλεπτική και κάλυπτε όσες ανάγκες παρουσιαζόταν. Δυστυχώς, την ικανότητα προβλεπτικότητας δεν την έχουμε όλοι, ούτε την ασκούμε.
Μια καλή πρόταση είναι να εκπαιδεύουμε συστηματικά τις νέες γενιές σε αυτήν την αρετή.
Το αποτέλεσμα της έλλειψης προβλεπτικότητας το βιώσαμε προ ημερών. Είναι λάθος τακτική ο συμβιβασμός να έρχεται  λίγο πριν τελειώσει η διαπραγμάτευση. Ηδη σας περιέγραψα τι γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις, κάποιοι από τους παίκτες τα χάνουν, υποχωρούν και παραχωρούν. Οι πιο ιδιοτελείς παίκτες, μπορούν και σκοράρουν στο 90’ ή και στην παράταση.
Δημιουργική λογιστική
και constructive ambiguity
Είχα πει πριν χρόνια σ’ έναν υπουργό μας, των Οικονομικών, ότι είναι δεξιόστροφος στη σκέψη.
«Τι εννοείς;» με ρώτησε.
«Όχι, δεν είναι αυτό που νομίζεις,» του απάντησα «είναι κάτι διαφορετικό. Είναι όρος της Ψυχολογίας. Δεξιόστροφοι στη σκέψη είναι οι δημιουργικοί, αυτοί που με φαντασία βρίσκουν λύσεις απρόσμενες».
Χαμογέλασε ικανοποιημένος χωρίς να σχολιάσει.
Τότε ήταν που μάθαμε τον όρο δημιουργική λογιστική, οι εφαρμογές της οποίας βοήθησαν κάποιες χώρες να ενταχθούν στη ζώνη του Ευρώ. Σήμερα από οικονομολόγο της ίδιας σχολής υποθέτω, ακούμε τον όρο constructive ambiguity δηλαδή δομημένη αοριστία.
Πατέρας του όρου είναι ο γνωστός Χένρυ Κίσινγκερ που τον χρησιμοποίησε σε απόφαση του Ο.Η.Ε. για να συμφιλιώσει Αιγυπτίους και Ισραηλινούς το 1967, στη συμφωνία της Σαγκάης ανάμεσα σε Κίνα και Η.Π.Α. το 1972, κ.α.
Η εσκεμμένη χρήση γλώσσας αοριστολογίας γίνεται για να καλυφθούν αγεφύρωτες απόψεις σε ευαίσθητες διεθνείς υποθέσεις ή όταν χρειάζεται χρόνος για νέα διαπραγμάτευση.
Η ιστορία θα δείξει, αν αυτή η πρακτική είναι επωφελής για όλα τα μέρη.