Πέρασαν τα 100 χρόνια από την Ενωση. Την Ενωση που μετ’ επιτάσεως ζητούσαν οι Κρητικοί, ήθελαν η Κρήτη να ενωθεί με τη μάνα της, την Ελλάδα!
Δεν σταύρωσαν ποτέ τα χέρια τους και δεν κάτσανε ποτές ήσυχοι. Ειδικά μετά το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα, οι επαναστάσεις διαδέχονταν σχεδόν η μια την άλλη. Χύθηκαν ποτάμια αίμα και κανένας και τίποτα δεν στάθηκε ικανό να τους σταματήσει.
Φθάσαμε στην τελευταία επανάσταση που την είπανε και τυχερή και επιτέλους φάνηκε να ανατέλει ο ήλιος της λευτεριάς. Η Ενωση όμως καθυστερούσε. Ισως κάποιες μεγάλες δυνάμεις δεν την ήθελαν και μας στείλανε τον Πρίγκιπα που νόμισε πως θα γινόταν τσάρος της Κρήτης.
Ομως ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατάλαβε τους σκοπούς του και σθεναρά αντιτάχθηκε. Ανέβηκε στο Θέρισο και βροντοφώναξε με την πλειοψηφία των Κρητικών την αντίθεσή του στον Πρίγκιπα. Ομως, έπρεπε να περάσουν ακόμα κάμποσα χρόνια. Ηταν βλέπεις και τα τερτίπια των Μ. Δυνάμεων που δεν ήθελαν να χαλάσουν το κέφι του Τούρκου δυνάστη.
Μα ήρθε επιτέλους η 1η του Δεκέμβρη του 1913 για να πραγματοποιηθεί το όνειρο των Κρητικών.
Η Κρήτη ήταν πλέον στην αγκαλιά της μάνας της Ελλάδας. Ελεύθερη να συμπορεύεται μαζί της και βοηθώντας της στη μεγάλη εξόρμηση του 1912-13 με χιλιάδες μπαροντοκαπνισμένους και ετοιμοπόλεμους εθελοντές και στρατιώτες.
Η ελληνική σημαία κυματίζει από τότε και μετά στο φρούριο του Φιρκά, στα Χανιά. Τα μπαρουτοκαπνισμένα και γέρικα χέρια του Μάντακα και του Χατζημιχάλη την ύψωσαν εκείνη τη μέρα παρουσία του Βασιλιά Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού της Ελλάδος Ελευθερίου Βενιζέλου!
Την έβλεπαν από κάτω να υψώνεται και να κυματίζει οι χιλιάδες Κρητικοί και δεν χόρταιναν να την αποκαμαρώνουν.
Χαρακτηριστικό αυτό με τον γέρω- Κρητικό επαναστάτη που καθόταν εκεί δύο μέρες και την έβλεπε.
– Και δεν τη χόρτασες να τηνε θωρείς, μόνο κάθεσαι και σήμερο, επά και τηνε ξανοίγεις;
Χαρακτηριστική και η απάντηση
– Οψες την είδα για μένα. Σήμερο τηνε θαρρώ για το σύντεκνό μου απού σκοτώσανε οι Τούρκοι και δεν επρόλαβεν να τηνε δει!
Σε όλη τη διάρκεια του επετειακού έτους πραγματοποιήθηκαν πληθώρα εκδηλώσεων στην Κρήτη, στην υπόλοιπη Ελλάδα, μα και στο εξωτερικό.
«Ο οργανωτικός νους, η ψυχή και ο πρωταγωνιστής» σε όλες τις εκδηλώσεις ήταν το Ιδρυμα “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” και ο γεν. δ/ντής του Νίκος Παπαδάκης και όπως είπε ο ίδιος στον χαιρετισμό του: «Εκατό χρόνια μετά η μεγάλη επέτειο της ένωσης γιορτάστηκε με ξεχωριστή λαμπρότητα, αλλά και με αίσθηση της ξεχωριστής σημασίας της. Εκτός από τις κορυφαίες εκδηλώσεις έναρξης και λήξης πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις πανηγυρικές, όπως η αποψινή στην Αθήνα, αλλά και υψηλού επιστημονικού χαρακτήρα στην Κρήτη, σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και στο εξωτερικό. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται δεκάδες εκδηλώσεις, συνέδρια και ημερίδες, εκπαιδευτικές δράσεις, εκθέσεις, εκδόσεις βιβλίων και παραγωγές οπτικοακουστικού υλικού, διαγωνισμοί, μουσικά, θεατρικά και εικαστικά δρώμενα.
Ηταν ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα, τον συντονισμό του οποίου είχαν η Περιφέρεια Κρήτης και το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”, ενώ συμμετείχαν η Εκκλησία της Κρήτης, η Τοπική Αυτοδιοίκηση, κορυφαίοι πνευματικοί και εκπαιδευτικοί φορείς, οι όπου γης Κρήτες και η νεολαία της Μεγαλονήσου. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή ήταν η συμμετοχή του απόδημου Κρητικού στοιχείου στις εκδηλώσεις γεγονός το οποίο αποτελεί μια σαφή απόδειξη ότι κάθε άλλο παρά αδιάφοροι ήταν απέναντι στο μεγάλο γεγονός.
Η ιστορική επέτειος μας δίνει τελικά την ευκαιρία να διαπιστώσουμε ότι η καρδιά της Κρήτης χτυπά σε ολόκληρο τον κόσμο. Στα πέρατα της Οικουμένης, από την Αλάσκα ως την Αυστραλία, στην Αφρική, στην Ευρώπη, στην Απω Ανατολή και στην Αμερική, όπου βρίσκονται εγκατεστημένοι Κρητικοί εδώ και πολλές γενιές».
Το επιστέγασμα των εκδηλώσεων πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 14 Δεκεμβρίου στο κλειστό γήπεδο του Ελληνικού, στην Αθήνα. Οπως ανέφερε ο Γιώργης Πρασιανάκης, πρώην βουλευτής, πρόεδρος του παραρτήματος Αττικής του Ιδρύματος “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” «οι Κρήτες της διασποράς που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν… διακηρύσσουν και στέλνουν αυστηρό μήνυμα στους ύπουλους υπονομευτές των εθνικών κατακτήσεων για τις απαράδεκτες υπονομευτικές μεθόδους της αμφισβήτησης του ρόλου και του έργου του Εθνάρχη και της μόνιμης εσαεί ενσωμάτωσης της Κρήτης στον εθνικό κορμό… δηλώνουν πως ό,τι κι αν κάνουν στο “δωρικό ναό της ελευθερώτριας νίκης” έχει ανεξίτηλα χαραχθεί “για τους μελλούμενους καιρούς και τους πολλούς αιώνες η ευγνωμοσύνη των γενεών ΕΛΕΥΘΕΡΙΩ ΤΩ ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗ”».
Την εκδήλωση διοργάνωσαν η Περιφέρεια Αττικής, η Περιφέρεια Κρήτης, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Κρητικών Σωματείων, η Παγκρήτια Ενωση Αθηνών, το Εθνικό Ιδρυμα “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”, η Κρητική Εστία, η αδελφότητα Κρητών Πειραιά και τα Κρητικά Σωματεία Αττικής.
Η προσέλευση ήταν εντυπωσιακή και ξεπέρασε τις μερικές χιλιάδες. Η έναρξη της εκδήλωσης έγινε με μια όμορφη παρέλαση χορευτικών συγκροτημάτων με τα λάβαρα και τις σημαίες τους, από την Κρήτη, την Ηπειρο και τον Πόντο.
Χαιρετισμούς απηύθυναν ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης και υπουργός Τουρισμού κα Κεφαλογιάννη, ο αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Τραγάκης, ο περιφερειάρχης Αττικής κ. Σγουρός, ο περιφερειάρχης Κρήτης κ. Αρναουτάκης, ο εκπρόσωπος του Συριζα βουλευτής Χανίων κ. Σταθάκης και ο βουλευτής Χανίων κ. Βολουδάκης. Επίσης, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Σωματείων κ. Πατεράκης, ο πρόεδρος της Παγκρήτιας Ενώσεως κ. Μαριδάκης, ο πρόεδρος της Κρητικής Εστίας κ. Σαλβαράκης, ο πρόεδρος της Αδελφότητας Κρητών Πειραιά κ. Τσόντος και ο πρόεδρος του παραρτήματος Αττικής του Εθνικού Ιδρύματος “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” κ. Πρασιανάκης.
Την εκδήλωση παρουσίαζε ο Γιώργος Βιτώρος και ο κεντρικός ομιλητής ήταν ο πρώην πρύτανης Γεώργιος Γραμματικάκης. Διάφορα κείμενα διάβασαν οι ηθοποιοί Μιχάλης Αεράκης, Μαρία Τζομπανάκη, Μαρία Σπαντιδάκη και Νίκος Βερλέκης. Το πρόγραμμα περιελάμβανε το λαϊκό ορατόριο του Μπάμπη Πραματευτάκη “Ενώσεως Κλέος” με τη συμμετοχή της ορχήστρας Sinfonietta των Αθηνών υπό τη δ/νση του Γιώργου Αραβίδη και χορωδίας υπό τη διεύθυνση του Σωτήρη Δογάνη. Την απαγγελία έκαναν ο Μιχάλης Αεράκης που διάβασε ποιήματα των Κακατσάκη, Αετουδάκη, Λαδιά, Ψαράκη, Απανωμεριτάκη και Καλλέργη.
Υ.Γ. Το Ιδρυμα “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” και ο γεν. δ/ντής του Νικόλαος Παπαδάκης παίρνει την πρωτοβουλία να στηθεί στην περιοχή της πρωτεύουσας μνημείο για τα εκατό χρόνια της Ενωσης της Κρήτης με την Ελλάδα.
