» Τα σηµαντικότερα γεγονότα που περιµένουµε τη χρονιά που ξεκίνησε
Νέα και επαναχρησιµοποιούµενα φάρµακα κατά της παχυσαρκίας, τολµηρές διαστηµικές αποστολές και πολιτικές για την αντιµετώπιση του κλίµατος και τη διαχείριση των πανδηµιών συγκαταλέγονται στις εξελίξεις που αναµένεται να διαµορφώσουν την έρευνα και την επιστήµη το 2025, σύµφωνα µε το περιοδικό Nature.
Τον Μάρτιο του 2025 συµπληρώνονται πέντε χρόνια από την έναρξη της πανδηµίας Covid-19, η οποία προκάλεσε εκατοµµύρια θανάτους, οδήγησε σε εκτεταµένα λουκέτα και ώθησε στην ταχεία ανάπτυξη των εµβολίων. Όπως αναφέρεται στο άρθρο του Nature, τα κράτη µέλη του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας (ΠΟΥ) έχασαν την αρχική προθεσµία του Ιουνίου 2024 για να συµφωνήσουν σε µια παγκόσµια συνθήκη για την πανδηµία, καθώς οι συνοµιλίες κατέληξαν σε αδιέξοδο λόγω διαφωνιών σχετικά µε τους κανόνες για την ανταλλαγή δειγµάτων και γονιδιωµατικών αλληλουχιών παθογόνων µικροοργανισµών και τη χρήση τεχνολογιών που µπορούν να βοηθήσουν τις χώρες χαµηλού και µεσαίου εισοδήµατος να παράγουν εµβόλια, φάρµακα και κιτ εξέτασης γρήγορα κατά τη διάρκεια πανδηµιών. Τώρα, τα κράτη µέλη στοχεύουν να ολοκληρώσουν το κείµενο της συµφωνίας µέχρι τον Μάιο 2025. Αυτές οι προσπάθειες έρχονται σε µια κρίσιµη στιγµή, καθώς τον περασµένο Αύγουστο ο ΠΟΥ ενηµέρωσε τη λίστα µε τα παθογόνα που θα µπορούσαν να προκαλέσουν την επόµενη πανδηµία προσθέτοντας περισσότερους από 30 µικροοργανισµούς, µεταξύ των οποίων τους ιούς που προκαλούν γρίπη Α, δάγκειο πυρετό και ευλογιά των πιθήκων.
Στον χώρο της Ιατρικής αναµένονται δύο ακόµα σηµαντικές εξελίξεις. Μετά την τεράστια επιτυχία της σεµαγλουτίδης και άλλων αγωνιστών GLP-1 για την απώλεια βάρους, το 2025 είναι πιθανό να φέρει αποτελέσµατα και εγκρίσεις για ένα νέο κύµα θεραπειών που στοχεύουν στην παχυσαρκία. Φαρµακευτικές εταιρείες συνεχίζουν τις δοκιµές για φάρµακα µε καλή αποτελεσµατικότητα. Επίσης, οι ερευνητές θα συνεχίσουν να διερευνούν τις δυνατότητες των αγωνιστών GLP-1 και στη θεραπεία άλλων ασθενειών, όπως η νόσος του Πάρκινσον, το Αλτσχάιµερ και ο εθισµός. Το Nature επισηµαίνει, επιπλέον, ότι η χρονιά αυτή θα µπορούσε να σηµατοδοτήσει ένα σηµείο καµπής στον τρόπο αντιµετώπισης του πόνου, καθώς οι ρυθµιστικές αρχές των ΗΠΑ αναµένεται να ολοκληρώσουν τον Ιανουάριο την επανεξέταση ενός µη οπιοειδούς παυσίπονου, που ονοµάζεται σουζετριγίνη. Εάν εγκριθεί, το φάρµακο θα αποτελέσει µέρος της πρώτης νέας κατηγορίας φαρµάκων για τη θεραπεία του οξέος πόνου εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια.
Στον τοµέα της αξιοποίησης της τεχνολογίας στην Ιατρική αναδεικνύεται ο σχεδιασµός της Κίνας να δοκιµάσει τεχνολογίες διεπαφής εγκεφάλου-υπολογιστή (BCI) που θα µπορούσαν να ανταγωνιστούν τα εµφυτεύµατα που κατασκευάζει η εταιρεία Neuralink του Έλον Μασκ. Οι εφαρµογές θα κυµαίνονται από την ιατρική αποκατάσταση έως την εικονική πραγµατικότητα. Ένα από αυτά τα προϊόντα θα είναι το ΝΕΟ, ένα ασύρµατο και ελάχιστα επεµβατικό BCI σχεδιασµένο για την αποκατάσταση της κίνησης των χεριών σε άτοµα µε παράλυση. Οι κλινικές δοκιµές ξεκίνησαν το 2023, ενώ το 2025 αναµένονται ευρύτερες δοκιµές.
∆ΙΑΣΤΗΜΙΚΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ
Το 2025 αναµένεται να είναι χρονιά αφιερωµένη στη Σελήνη. Η εταιρεία ispace µε έδρα το Τόκιο, η οποία έφτασε κοντά στην προσελήνωση του σκάφους της το 2023, θα εκτοξεύσει την επόµενη προσπάθειά της, µια αποστολή µε την ονοµασία Venture Moon, που θα µεταφέρει ένα σκάφος προσελήνωσης και ένα ρόβερ µικρών διαστάσεων. Λίγο αργότερα, η Intuitive Machines στο Χιούστον του Τέξας θα στείλει ένα διαστηµικό σκάφος προσελήνωσης στον νότιο πόλο της Σελήνης, το οποίο θα µεταφέρει ένα τρυπάνι πάγου της NASA και ένα φασµατόµετρο για την ανάλυση υλικών κάτω από τη σεληνιακή επιφάνεια. Στο πλαίσιο της ίδιας αποστολής, το διαστηµικό σκάφος σε σχήµα κουτιού Lunar Trailblazer της NASA θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη και θα χαρτογραφήσει το νερό στην επιφάνειά της.
Μια άλλη αποστολή της NASA που πρόκειται να εκτοξευθεί το 2025, µε την ονοµασία SPHEREx, θα χαρτογραφήσει ολόκληρο τον ουρανό σε 102 χρώµατα για πρώτη φορά χρησιµοποιώντας εγγύς υπέρυθρο φως. Σε διάστηµα δύο ετών ο δορυφόρος θα συλλέξει δεδοµένα για περισσότερους από 450 εκατοµµύρια γαλαξίες και πάνω από 100 εκατοµµύρια αστέρια στον Γαλαξία µας, ώστε να βοηθήσει τους επιστήµονες να κατανοήσουν την προέλευση του Σύµπαντος.
Το 2025 θα εκτοξευθούν και δύο αποστολές για τη µελέτη των ηλιακών ανέµων. Ο δορυφόρος SMILE, ένα κοινό έργο του Ευρωπαϊκού Οργανισµού ∆ιαστήµατος (ESA) και της Κινεζικής Ακαδηµίας Επιστηµών, θα µελετήσει πώς ο ηλιακός άνεµος αλληλεπιδρά µε το µαγνητικό πεδίο της Γης. Η αποστολή PUNCH της NASA θα κοιτάξει βαθύτερα στην ατµόσφαιρα του Ήλιου καταγράφοντας τρισδιάστατες εικόνες που θα βοηθήσουν να ξεκαθαριστούν ερωτήµατα σχετικά µε το πώς αυτή η ενέργεια ρέει στο Ηλιακό Σύστηµα.
Το 2025 αναµένεται να αρχίσει να λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Πηγή Εκλυόµενης Ακτινοβολίας (European Spallation Source) στο Λουντ της Σουηδίας, έπειτα από µια δεκαετία και πλέον κατασκευής. Με τη βοήθεια των νετρονίων, αυτή η κολοσσιαία µηχανή θα διερευνήσει τα µυστικά της ύλης. Την ίδια χρονιά θα ολοκληρωθεί µια λεπτοµερής µελέτη σκοπιµότητας που θα αξιολογήσει το κόστος, τις τεχνικές πτυχές και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή ενός προτεινόµενου νέου επιταχυντή σωµατιδίων (FCC) στο CERN, που προϋπολογίζεται σε 17 δισεκατοµµύρια δολάρια. Η έκθεση θα αποτελέσει τη βάση της τελικής απόφασης το 2028.
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΤΡΑΜΠ
Η επόµενη σύνοδος κορυφής για το κλίµα COP30 τον Νοέµβριο του 2025 στη Βραζιλία θα σηµατοδοτήσει 30 χρόνια συνοµιλιών των Ηνωµένων Εθνών για το κλίµα. Οι χώρες ελπίζουν να οριστικοποιήσουν τις αποφάσεις χρηµατοδότησης που έµειναν εκκρεµείς στη διάσκεψη του 2024. Αυτές περιλαµβάνουν τον τρόπο µε τον οποίο θα εξασφαλιστούν 300 δισεκατοµµύρια δολάρια ετησίως, για τη χρηµατοδότηση δράσεων για το κλίµα προκειµένου να στηρίξουν τις αναπτυσσόµενες χώρες ως το 2035, πόσα θα δοθούν ως επιχορηγήσεις και από πού θα προέλθουν τα χρήµατα. Επίσης, οι διαπραγµατεύσεις για µια συνθήκη του ΟΗΕ για τα πλαστικά πρόκειται να συνεχιστούν, προκειµένου να δηµιουργηθεί ένα δεσµευτικό διεθνές πλαίσιο για τη ρύθµιση των πλαστικών προϊόντων.
Οι ερευνητές του κλίµατος θα έχουν και νέες ευκαιρίες να µελετήσουν τα δάση και τις φυσικές καταστροφές µε την εκτόξευση δύο δορυφόρων. Η αποστολή NISAR, µια συνεργασία µεταξύ της NASA και του Οργανισµού ∆ιαστηµικής Έρευνας της Ινδίας θα χαρτογραφεί σχεδόν όλη τη χερσαία και καλυµµένη µε πάγο επιφάνεια της Γης δύο φορές κάθε δώδεκα ηµέρες. Η αποστολή Biomass της ESA θα χρησιµοποιήσει ραντάρ για τη µέτρηση της δασικής βιοµάζας και τη µελέτη του ρόλου της στον κύκλο του άνθρακα. Οι παρατηρήσεις από αυτές τις αποστολές θα µπορούσαν να τροφοδοτήσουν τις µελλοντικές συζητήσεις σχετικά µε τις δεσµεύσεις για τον τερµατισµό της αποψίλωσης των δασών.
Το περιοδικό Nature θέτει επίσης, στο επίκεντρο του άρθρου του, την επιστροφή του Ντόναλντ Τραµπ στο αξίωµα του προέδρου των ΗΠΑ, που «θα µπορούσε να επιφέρει σαρωτικές αλλαγές στην αµερικανική επιστήµη µε παγκόσµιες επιπτώσεις». Κατά τη διάρκεια της προηγούµενης θητείας του, ο Τραµπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συµφωνία του Παρισιού για το Κλίµα και ορισµένοι ερευνητές ανησυχούν ότι µπορεί να το ξανακάνει, καθώς και να ανατρέψει κανονισµούς για το κλίµα, όσον αφορά τους ηλεκτροπαραγωγικούς σταθµούς και τα αυτοκίνητα. Επίσης, αναµένεται να εισάγει πολιτικές που έχουν επιπτώσεις στην αναπαραγωγική υγεία και την ιατρική. Τέλος, υπενθυµίζεται ότι κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ο Τραµπ υποσχέθηκε να καταργήσει το εκτελεστικό διάταγµα του Μπάιντεν για την τεχνητή νοηµοσύνη, µια κατευθυντήρια γραµµή για την ασφαλή και υπεύθυνη ανάπτυξη της νέας τεχνολογίας.
