Μέσα σε µια ορχήστρα ή σε µια επιχείρηση ή σε οποιοδήποτε άλλο οργανισµό, τίθεται µε ενδιαφέρον το θέµα του µάνατζµεντ. Η αποστολή του είναι καθολική: πρόκειται για τον αρµονικό συνδυασµό της ενέργειας πολλών προσώπων για την εξασφάλιση µιας συλλογικής επίδοσης (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, επιχείρηση και µάνατζµεντ, εκδόσεις Κλειδάριθµος, 2020).
Σε ένα µεταβαλλόµενο κόσµο, το µανατζερίστικο πλαίσιο της παραδοσιακής επιχείρησης εµφανίζεται όλο και λιγότερο προσαρµοσµένο. ∆έχεται κριτική για τον παιδικό και υπερβολικά περιοριστικό χαρακτήρα του, αποδεικνύεται αντιπαραγωγικό ενόψει των σηµερινών θεµάτων.
Σε λίγα χρόνια, οι µάνατζερ έχουν στραφεί προς µεθόδους µάνατζµεντ που είναι πιο οριζόντιες και σέβονται τις προσδοκίες των εργαζοµένων. Η ιεραρχία, η κάθετη επικοινωνία και η αρχή της εξουσίας αφήνουν όλο και περισσότερο χώρο στο «καλοκάγαθο» και αυτόνοµο µάνατζµεντ. Αυτοί οι παράγοντες καθοδηγούνται επίσης από συγκυριακά στοιχεία.
– Οι κρίσεις του covid που έχουν ξαναδώσει αυτονοµία στους συνεργάτες.
– Ένταση στην απασχόληση (µείωση της ανεργίας).
– ∆ηµογραφική εξέλιξη (είσοδος στην αγορά της Generation Z µε νέες σχέσεις στην εργασία).
Προς ποια κατεύθυνση κινείται το µάνατζµεντ; Ακολουθεί µια επισκόπηση των βασικών αρχών του µάνατζµεντ στον 21ο αιώνα.
Ένας κόσµος µε ρήξεις
Σήµερα, το προσωπικό είναι ευρέως εκπαιδευµένο και γνωρίζει πως να κατανοεί την πολυπλοκότητα. ∆εν είναι πλέον η φυσική ικανότητα του εργατικού δυναµικού που µετράει αλλά η γνωστική του ικανότητα, η οποία δεν θα του επιτρέπει πλέον να παράγει πανοµοιότυπα προϊόντα σε αλυσιδωτή βάση, αλλά να προσαρµόζει συνεχώς την προσφορά για να ανταπεξέλθει στις γρήγορες εξελίξεις της ζήτησης και του ανταγωνισµού. Όσον αφορά το επιχειρηµατικό περιβάλλον, αυτό έχει γνωρίσει σηµαντικές ανατροπές τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια για τις οποίες οι GAFAM (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft), παρέχουν ένα τέλειο πλαίσιο.
Σχέση µε πληροφορίες, µέσα, άτοµα, χρόνο και χώρο, τόσες πολλές θεµελιώδεις αρχές που το µάνατζµεντ δεν µπορεί να αγνοήσει.
Ανάπτυξη της αυτονοµίας
Ο έλεγχος δηµιουργεί γραφειοκρατία και αναποτελεσµατικότητα, αλλά και αποθάρρυνση των εργαζοµένων των οποίων το αίσθηµα ευθύνης και εντιµότητας αµφισβητείται. Ο µάνατζερ δεν πρέπει να είναι αυτός που «βάζει τα πράγµατα στη θέση τους», αλλά αντίθετα, αυτός που αντιτίθεται στη διαδικαστική κλιµάκωση δείχνοντας την εµπιστοσύνη του a priori. Και σε περίπτωση που κάποιοι κάνουν κατάχρηση της εµπιστοσύνης του, θα πρέπει να έχει το θάρρος να τους ζητήσει απευθείας να λογοδοτήσουν.
Νόηµα στην εργασία
Η εργασία πρέπει να είναι ελκυστική, να δίνει κίνητρα, να ανταµείβει άµεσα και να συµβάλει στην πρόοδο της κοινωνίας. Ο εργαζόµενος είναι ο πελάτης ενός εργοδότη στις αξίες του οποίου πρέπει να συµµετέχει ώστε να έχει καλές επιδόσεις. Εναπόκειται στο µάνατζερ να επεξεργαστεί ξανά και να επαναδιατυπώσει το θεωρητικό του πλαίσιο για να συµπεριλάβει την οµάδα σε αυτό το µεγαλεπήβολο σχέδιο.
Πρόσβαση σε πληροφορίες
Για µεγάλο χρονικό διάστηµα, η κατοχή πληροφοριών ήταν θέµα εξουσίας, κάτι που την έκανε αποκλειστική. Σε πόσες επιχειρήσεις κρύβονται «στοιχεία» από τους εργαζόµενους; Το να τις µοιράζεσαι, ωστόσο, σηµαίνει να επιτρέπεις σε όλους να είναι ευαίσθητοι στην επικρατούσα κατάσταση και να τους δίνεις τα µέσα για να συνεισφέρουν. Αυτή είναι µια σηµαντική πολιτική αλλαγή, ιδιαίτερα για το µάνατζερ που δεν είναι πλέον ο θεµατοφύλακας των πληροφοριών, αλλά αντίθετα ο κύριος φορέας της κυκλοφορίας και της χρήσης τους.
Ευελιξία και επαναληπτικές προσεγγίσεις
Η ανάπτυξη µε µικρά βήµατα — όπως οι µέθοδοι σχεδιαστικής σκέψης — δεν σηµαίνει ότι είναι χωρίς κατεύθυνση ή αποφασιστικότητα, αλλά διευκολύνει την αποδοχή της αποτυχίας, τη συνεκτίµηση νέων ιδεών ή συνθηκών, άρα και την καινοτοµία. Η ευελιξία απαιτεί µια ρεαλιστική, έξυπνη και σκεπτικιστική στάση που ο µάνατζερ πρέπει να προσπαθήσει να αναπτύξει στην οµάδα του. Πρέπει να δηµιουργήσει έναν επείγοντα χαρακτήρα του συγκεκριµένου, εκτιµώντας περισσότερο τα γεγονότα και τον πειραµατισµό από τις θεωρίες και τα µοντέλα.
∆ικαίωµα στο λάθος
Εξ ορισµού, η καινοτοµία ακολουθεί νέους δρόµους που δεν εξασφαλίζουν καµιά εγγύηση επιτυχίας, το ίδιο και η αριστεία συχνά χτίζεται από µια επανάληψη αποτυχιών που διορθώνονται ακούραστα. Το δικαίωµα να κάνεις λάθη δεν αποτελεί να έχεις δίπλωµα µετριότητας αλλά ενθάρρυνση για ανάληψη κινδύνων εφόσον επιτρέπει στην επιχείρηση να προοδεύει. Ο µάνατζερ πρέπει να είναι προσεκτικός ώστε να µην κάνει τους εργαζόµενους να αισθάνονται ένοχοι, να αισθάνονται στιγµατισµένοι ή να µην παίρνουν µαθήµατα. Ο ρόλος του είναι αντίθετα, να υποβαθµίσει την αποτυχία και να κάνει την απαραίτητη οπισθοχώρηση για να πάρει µαθήµατα, τα θετικά σηµεία και τους άξονες βελτίωσης.
Συµπερασµατικά, αυτές οι θεµελιώδεις αρχές στις µανατζερίστικες πρακτικές επιβεβαιώνουν πάνω από όλα την υπεροχή της ανθρώπινης διάστασης στο µάνατζµεντ (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, DNA και µάνατζµεντ της επιχείρησης, Οικονοµικός Ταχυδρόµος, 15.03.2022). Ο µάνατζερ δεν είναι πλέον επιστάτης που δίνει εντολές, ούτε επόπτης που ελέγχει και κατευθύνει αλλά ένας «προπονητής» που πρωταρχικός στόχος του είναι να αναπτύξει τις δυνατότητες των εργαζοµένων. Ο ίδιος θα χρειαστεί να προχωρήσει και να αποκτήσει νέες τεχνικές και δεξιότητες, αλλά για να επιτευχθεί αυτή η επανάσταση, θα εναπόκειται σε όλη την επιχείρηση να αναπτύξει την οργάνωση, τα συστήµατα αξιολόγησης, τα κίνητρα, την προώθηση και την κατάρτιση. Με µια λέξη, την κουλτούρα της (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, η ηθική στις επιχειρήσεις: το µάνατζµεντ µε βάση τις αξίες, Οικονοµικός Ταχυδρόµος, 20.04.2021).
