«Κλίτυς» του ReneChar (1)
Ας αφήσουμε τα θαύματα στη μνήμη που συνδράμει
Ατάραχη
Ας αφήσουμε να διαπεράσουν το κόσκινο της σκόνης
σώματα που μας συνεπήραν
Ας αφήσουμε αυτά τα μέτωπα της τύχης πιο βρώμικα
κι απ τα νερά
Αριστοκρατία των φυλλωμάτων
Τώρα που φθίνει η σημασία του παραδείγματος
Πλίνθος ποιος που εμφανίστηκε με δάκρυα
Θα μας ενώσει άρρηκτα Καρδιές οπαδοί;
ΕΚ ΒΑΘΕΩΝ ΜΙΑ ΑΝΑΜΝΗΣΗ
Χειμώνας 1967 μέσα στο εσωτερικό χωματένιο «αίθριο» του σταδίου Ελενα Βενιζέλου, πίσω από τις δυτικές χαμηλές κερκίδες δίπλα στο ανοιχτό τερέν του μπάσκετ (2), παίζαμε δίτερμα με δοκάρια τις σάκες μας, αφού κάναμε κοπάνα από το Α Γυμνάσιο, κλωτσούσαμε μια πλαστική μπάλα και τα εφηβικά μας πόδια με τις ξεσκισμένες ελβιέλες, προωθούσαν τη σκόνη στα σχηματιζόμενα σώματα μας. Δυο χρόνια μετά, σε ένα αγώνα της ομάδας Α.Ο. Χανιά (AEX ονομαζόταν τότε) στην προσπάθεια μου να μπω τζάμπα δίπλα από το «πέρασμα» στην Αντισφαίριση, το γυρτό επιθετικό κάγκελο μου έσκισε το παντελόνι λίγο πάνω από το γόνατο, και με πλήγωσε- όχι βαθειά. Η μάνα μου με κατσάδιασε -ευτυχώς οπατέρας μου ήταν στο Σέλινο- και με τη Singer ποδοκίνητη ραπτομηχανή της, μου μετέτρεψε το μακρύ παντελόνι σε ένα κομψό κοντό, που φορώντας το ντρεπόμουν, σχεδόν αντράκι, αλλά η φτώχεια δε μου παρείχε εναλλακτικέςλύσεις. …Σιγά σιγά η ενασχόληση μου με τον πρωταθλητισμό στον κλασσικό αθλητισμό, με συμβίβασε με τα επιθετικά κάγκελα, τα έβλεπαπερισσότερο από μέσα προς τα έξω. Οταν όμως το 1982 εγκαταστάθηκα μόνιμα στα Χανιά, καλλιτέχνης πλέον, τα κάγκελα τα είχα ακόμη καρφωμένα μέσα στη συνείδηση μου, σκούριαζαν αφημένα στην τύχη τους. Τα χρόνια περνούσαν και τα κάγκελα εκεί, χωρίς λόγο ύπαρξης αφού πλέον ποδοσφαιρικά παιχνίδια δε γινόταν, οι αγώνες μεταφερθήκαν σε περιφερειακά γήπεδα (Μουρνιές, Περβόλια..). Οι διοικήσεις του σταδίου άλλαζαν και όμως τα κάγκελα εκεί. Οι δήμαρχοι κατά καιρούς πρότειναν διαφοροποιήσεις της χρήσης του σταδίου, με αερογέφυρες που θα το ένωναν με τον Κήπο, ψηλές κερκίδες δυτικά (αντέδρασαν όμως φορείς και κάτοικοι της περιοχής), αλλά τα βρώμικα, σκουριασμένα κάγκελα εκεί…
Τη δεκαετία του ’80, κάποιοι παράγοντες ξεφορτώθηκαν αντιαισθητικούς, άχρηστους πυλώνες και τους «φύτεψαν» στο στάδιο που δεν χρειαζόταναυτού του μεγέθους και του ύψους, χωρίς ανάλογου ύψους κερκίδες. Τέσσερα τέρατα, ότι χειρότερο για το χαρακτήρα της μικρής μας πόλης, που φαντάζουν ακόμα και από τους Τάφους των Βενιζέλων σαν διαστημικοί εξωγήινοι εισβολείς. Σήμερα που η τεχνολογία με μικρούς δοκούς και με φτηνό LED φωτισμό είναι λύση εύκολη κι επιβεβλημένη, αυτά τα τέρατα παραμένουν για μελλοντικά σχέδια αφαίρεσης, σκουριασμένα, άχρηστα, αλλά και ίσως επικίνδυνααφού έχουν γεράσει εμφανώς. Η νυν διοίκηση του σταδίου αποτελούμενη από ανθρώπους φιλότιμους που γνωρίζουν τις ανάγκες του αθλητισμού, όπως ο Σάκης Κουβάτσος και ο Γιάννης Μπαρτζώκας, κατάφεραν να εξασφαλίσουν μια χρηματοδότηση από τη γενική γραμματεία Αθλητισμού, και να κάνουν ένα σχετικό «λίφτινγκ» στο κουρασμένο, ταλαιπωρημένο στάδιο, καθαριότητα, βαψίματα, μερεμέτια, αποβολή κακόγουστων διαφημιστικών, όμως τα κάγκελα (αυτά δηλαδή τα πρόσθετα στο πάνω μέρος που μπήκαν τη δεκαετία του ’60 για τους τζαμπατζήδες, συνδεδεμένα με το κάτω οργανικό μέρος ευκαιριακά) που προσβάλουν την αισθητικήτων πολιτών, αλλά και την αντίστοιχη δασκάλων και μαθητών, αφού τα παραπλήσια σχολεία έχουν κάγκελα χωρίς λόγχες. Και αυτή η σύγκριση κάνει επιτακτική την ανάγκη να αφαιρεθεί αυτό το λογχοειδές αντιαισθητικό, κακόγουστο κυρίως δεοντολογικά διαπολιτισμικού στοιχείου στη χώρα που θα έπρεπε να διδάσκονται αξίες ελευθερίας και ουσιαστικής επικοινωνίας, τουναντίον γίνεται προβολή εγκλειστικής αντιπαιδαγωγικής δημόσιας συμπεριφοράς.
Το χειρότερο είναι ότι ενώ τα περισσότερα μέλη της διοίκησης συμφωνούν να αφαιρεθούν, έχουν επιφυλάξεις, όπως με πληροφόρησε ο άξιος δάσκαλος Γιάννης Μπαρτζώκας…
Ενισχυτικά προσθέτω και την άποψη του φίλου Λευτέρη Βεργεράκη, αρχιτέκτονα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων και προέδρου του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής της Π.Ε. Χανίων, ο οποίος θεωρεί ότι πρέπει να αφαιρεθούν οι πρόσθετες τοξωτές λόγχες και να αποκατασταθεί η αρχική μορφή του κιγκλιδώματος στην περίφραξη του ιστορικού αυτού σταδίου, το οποίο έπαψε (ευτυχώς) να φιλοξενεί αγώνες ποδοσφαίρου.
Τα κάγκελα αυτά, ακόμα και τώρα που βάφτηκαν μαύρα, είναι κακόγουστα, βρώμικα (σε ηθικό επίπεδο) θυμίζουνκαταστάσεις που φέρνουνδάκρυα και δηλώνουν: γιατί να είμαστε οπαδοί, ενώ θα έπρεπε να είμαστε φίλαθλοι;; Ας αναδιατυπώσουμε τους στίχους του Rene Char «τώρα που φθίνει η σημασία του παραδείγματος, ας παραδειγματίσουμε βάζοντας πλίνθους ευ-μορφίας, έχουμε υποχρέωση στα παιδιά μας…».
THN ΙΔΙΑ ΕΠΟΧΗ Ο ΔΑΜΙΑΝΑΚΗΣ
Δεκατία ’60, ήταν η εποχή που έμπαιναν οι κακόγουστες τοξοτές λόγχες που η πόλη από ένα πρότυπο αστικό κέντρο μεταμορφωνόταν σε ένα μπάσταρδο αστικό συνονθύλευμα αυθαίρετων «ψευτομοντέρνων» κτισμάτων που διάσημοι συγγραφείς όπως η Πατρίτσια Χαϊσμιθ (3 ) επισκεπτόταν τα Χανιά και έγραφε το εμβληματικό βιβλίο της “Τα δυο πρόσωπα του Ιανουαρίου”, περιγράφοντας με τους χειρότερους χαρακτηρισμούς την ελλιπή σε παροχές για ξένους πόλη των Χανίων, τη φτωχική τη «διαπερασμένη από κόσκινο σκόνης» πόλη. Ηταν εποχή, που πολλά από τα άξια παιδιά της αφού είχαν σπουδάσει στα μεγάλα αστικά κέντρα δεν ξαναγύριζαν στα Χανιά. Αυτή την εποχή, και ο σπουδαίος ζωγράφος, Νίκος Δαμιανάκης αφού έκανε συμπληρωματικές σπουδές στην ΑΣΚΤ Αθήνας και στη Ecole des beau arts de Paris, αποφάσισε να μείνει οριστικά στο Παρίσι, ξεδιπλώνοντας μια σπουδαία καριέρα. Η αναδρομική έκθεση του (4) πριν μερικούς μήνες στη θαυμάσια αίθουσα του ιστορικού Χρυσόστομου, έδωσε στους φιλοτέχνους ένα στίγμα του ιδιαίτερου έργου του ζωγράφου που συνίστατε, συμπυκνώνω την προσωπική μου εντύπωση: ως μια βιταλιστική αναμόχλευση, της υπαρξιακής φιλοσοφίας (είχε αφομοιώσει το έργο των Σαρτρ, Καμύ, Χάιντεγκερ) με όλες τις τραγικές προεκτάσεις ενός κόσμου σε πολιτισμικά αδιέξοδα που έπρεπε να αποδοθούν σε αντιδιαστολή με το γενεσιουργό φως της Μεσογείου της Ελλάδας δήλωνε: η ζωγραφική, είναι για μένα ένα σύνολο υποχρεώσεων και αν κατορθώσω να προκαλέσω συγκινήσεις με αυτές, θα έχω επιτύχει στην αποστολή μου». Αυτή η αποστολή είχε φιλτράρει τις υφολογικές τάσεις του Μοντερνισμού: Κυβισμός, φιγουρατίφ εξπρεσιονισμός, “Κομπρα” και είχε αφήσει ένα στίγμα που συμπεριελάμβανε τις ζωγραφικές καινοτομίες της εποχής του φιλτραρισμένες μέσα από ένα ιδιότυπο αφαιρετικό (όχι αφηρημένο) παραστατικό εξπρεσιονισμό από τις νέες και άγνωστες για πολλούς επιστημονικές ανακαλύψεις: θεωρία του χάους, τάξη μέσα στην αταξία, φρακταλικές δομές, αλληλοεξαρτώμενα ουράνια συστήματα κλπ Φιλοσοφία, μυθολογία και Ιστορία της Τέχνης χωρίς να το φωνάζουν, έστρωσαν τις «υποχρεώσεις» του για μια ζωγραφική της ελευθερίας του στροβίλου της μάχιμης
-πάντα με ζωγραφικό τρόπο- εναντίωσης στα μιλιταριστικά σχήματα του ολέθρου (συνήθως αυτά προσδιορίζονται μορφολογικά μέσα από ευθείες που τέμνονται κυρίως διαγώνια) Ο Νίκος Δαμιανάκης, αποθέωσε την επαναλαμβανομένη ποιητική παραβολική στροβιλίζουσα καμπύλη. Την καμπύλη του ερωτικού πάθους της αγάπης για τη ζωή.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Από τη συλλογή “το αδέσποτο σφυρί” του R. Char, μετάφραση Σωκράτης Κ. Ζερβός εκδ. “Εστίας”. Ο Char 1907 – 1988 σπουδαίος Γάλλος ποιητής, υπερρεαλιστής.
2. Εκεί που τώρα είναι το κλειστό πολλαπλών χρήσεων.
3. Για το βιβλίο της Χάισμιθ που γυρίστηκε ταινία στα Χανιά το 2012, θα επανέλθουμε…
4. Η έκθεση στο Χρυσόστομο του Ν. Δαμιανάκη συνοδεύτηκε από κατάλογο με τα έργα του και κείμενα των Κώστα Μαυρακάκη, Χρύσας Μπούρμπου, Βάσως Πετρουλάκη και του ίδιου.
