‘Τα αγαπημένα μου πράγματα στη ζωή δεν κοστίζουν χρήματα. Είναι τα άυλα.
Steve Jobs ιδρυτής της Apple
‘Είναι η ευτυχία στα άυλα;’ Απευθύναμε αυτό το ερώτημα σε πολλές δεκάδες μαθητές ηλικίας 10-15 ετών με ανάμεικτες προσδοκίες.
Δημιουργήσαμε ένα δένδρο’ στο οποίο τα παιδιά μπορούσαν να κρεμάσουν τις ιδέες τους σχετικά με τα άυλα αγαθά που θεωρούσαν πολύτιμα.
Μια εβδομάδα αργότερα εκπλαγήκαμε ευχάριστα. Οι κρίσεις, η πανδημία κι ο πόλεμος στη γειτονιά μας φαίνεται ότι επηρέασαν τις αντιλήψεις τους για την ευτυχία, την ανθρωπιά, τη συναδέλφωση και τη συμπαράσταση.
Η πρωτοβουλία αυτή ήταν μέρος της δράσης μας ‘Σήμερα έχουμε μάθημα Ευτυχίας…’
Στο σημείωμα παραθέτω τις ιδέες των μικρών Χανιωτών για την ευτυχία και τις αντίστοιχες του Επίκουρου και του Steve Jobs.
Τι είναι ευτυχία;
Έγραφα τον περασμένο μήνα ότι δεν συμφωνούν όλοι για τον ορισμό της ευτυχίας. Σήμερα ομαδοποιώ τα σχετικά κριτήρια των Κοινωνικών Επιστημών, του ΟΟΣΑ και του Οργανισμού Happy Planet σε υλικά και άυλα:
√ Ψυχολογική ευημερία,
√ Κατάσταση υγείας,
√ Κατάσταση Παιδείας,
√ Διαχείριση του χρόνου,
√ Πολυ-πολιτισμικότητα,
√ Αντοχή,
√ Δίκαιη διακυβέρνηση και συμμετοχή,
√ Ποιότητα του περιβάλλοντος,
√ Επίπεδο ζωής, κατοικίας και κόστος διαβίωσης,
√ Οικογενειακό εισόδημα,
√ Απασχόληση και ανεργία,
√ Κοινωνική στήριξη,
√ Ασφάλεια-εγκληματικότητα,
√ Προσδόκιμο ζωής,
√ Οικολογικό αποτύπωμα.
Το δένδρο μας της ευτυχίας
‘Τα καλύτερα πράγματα στη ζωή δεν είναι πράγματα’. Αυτό ήταν το έναυσμα-τροφή για σκέψη- για τους μαθητές της ΠΟΛΥΓΝΩΣΗΣ στο ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία.
Να σκεφθούμε πέρα από το προφανές, δηλαδή την καταδίκη του πολέμου, της βίας και της εκμετάλλευσης.
Αυτό είναι το αυτονόητο.
Η νέα γενιά – και εμείς- έχουμε ανάγκη να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Την εικόνα της προόδου, της βελτιοδοξίας, την άλλη αντίληψη.
Να ξεφύγουμε από την υλιστική που οδηγεί σε αρπαγές και πολέμους.
Στην διάρκεια του μαθήματος κάθε παιδί συνεισέφερε ελεύθερα μια λέξη, αυτήν που αισθανόταν…. Τα παιδιά έγραψαν τις ιδέες τους στα Αγγλικά. Μοναδικός περιορισμός ήταν να έχουν διδαχθεί τη λέξη που θα γράψουν στο κοινό δένδρο.
Κάθε φύλλο κι ένα όνειρο.
Κάθε λέξη μια ελπίδα, ένας στόχος, ένα συναίσθημα.
Την τιμητική τους είχαν οι παρακάτω έννοιες, αισθήματα, θεσμοί, δραστηριότητες…
Οικογένεια, αγάπη, αγκαλιές, υγεία, οξυγόνο, χιούμορ, φιλία, φιλιά, ευτυχία, γάμος, ανάπαυση, όνειρα, μουσική, εμπειρίες, ελευθερία, μαγεία, ταξίδια, αθλήματα, γέλιο, δένδρα, το καναρίνι μου, παιδιά, ευγένεια, αποδοχή, ανοχή, ισότητα, διαφορετικότητα, θετικότητα, κατοικίδια,συμπερίληψη, χορός, να συμπάσχουμε, χαλάρωση, αξέχαστες μνήμες, γιορτές, φαντασία, τραγούδι, επέτειοι, παιχνίδια,ελπίδα,παρκούρ (άθλημα), φίλοι,δάσκαλοι,σχολείο, οι αισθήσεις μας, ύπνος, δεύτερη ευκαιρία, σοφία, υγιεινή, ικανοποίηση των ονείρων μας, φαντασία, εμπιστοσύνη, διακοπές…,
Έννοιες όπως της οικογένειας και της αγάπης εμφανίστηκαν πολλές φορές.
Μικρό μάθημα ευτυχίας
Από τα πρακτικά του Πανελληνίου Συνεδρίου για τον Επίκουρο (Φεβρουάριος, 2022) αντιγράφω…
Στοχεύουμε την ευτυχία (ευδαιμονία):
√ μέσω της ψυχικής ηρεμίας (αταραξίας),
√ της απουσίας σωματικού πόνου (απονίας),
√ της εμπειρικής μελέτης της φύσης,
√ της πρακτικής σοφίας, της φρόνησης, της αρετής και της φιλίας.
√ όταν δεν έχουμε περισσότερα κι όταν κρατάμε τις επιθυμίες μας υπό έλεγχο.
Από το βιβλίο ‘Επίκουρος, Αναζητώντας την Ευτυχία στην Καθημερινότητα’ [εκδόσεις Περίπλους, 2013] του μαθηματικού -οικονομολόγου Χάρη Δημητριάδη αντιγράφω…
‘Τα παιδιά λειτουργούν με ένστικτα και συναισθήματα. Μαθαίνουν με τη μίμηση. Αν οι γονείς τους ζουν σύμφωνα με τις αρχές του Επίκουρου θα το αντιληφθούν τα παιδιά τους και θα τις ενσωματώσουν στη συμπεριφορά τους.’
Παρακαταθήκη για τους νέους
Ο Steve Jobs, ήταν οραματιστής, άφησε μια εξαιρετικά επιτυχημένη εταιρεία–την Apple- και μας κληροδότησε άυλα διδάγματα.
Ας τον ακούσουμε:
√ ‘Τα αγαπημένα μου πράγματα δεν κοστίζουν χρήματα. Είναι τα άυλα. Το πιο πολύτιμο είναι ο χρόνος.
√ Γίνετε ο εαυτός σας! Πιστέψετε στις δυνάμεις σας, και δείτε το μέλλον σας με αισιοδοξία.
√ Ακολουθείστε με τόλμη την εσωτερική σας φωνή, την καρδιά και την διαίσθησή σας.
√ Να γίνετε ανικανοποίητοι ερευνητές για να μαθαίνετε, να διακινδυνεύετε για να κατακτάτε το ακατόρθωτο.
√ Θυμηθείτε ότι η ζωή είναι σύντομη, εκμεταλλευτείτε τα ταλέντα σας, ίσως να αλλάξετε τον κόσμο.
√ Παραδεχτείτε τα λάθη σας άμεσα με ταπεινότητα και συνεχίσετε να βελτιωνόσαστε.
√ Το 50% της επιτυχίας είναι η επιμονή. Συνεχίστε να ψάχνετε μέχρι να βρείτε αυτό που ονειρεύεστε–το δένδρο της ευτυχίας σας.’
Συμπερασματικά
√ Στα σχολεία καλλιεργούμε την βελτιοδοξία και δημιουργούμε ‘δένδρα ευγνωμοσύνης-ευτυχίας’.
√ Μαθαίνουμε να είμαστε πιο ευτυχισμένοι, με την προϋπόθεση να είμαστε ρεαλιστές για τις δυνατότητες μας.
√ Η πορεία μας για την κατάκτηση της ευτυχίας έχει στροφές, σκαμπανεβάσματα, αρνητικά συναισθήματα, ισορροπίες και κορυφώσεις.
√ Είναι ευτυχία να δημιουργούμε, να καινοτομούμε, να αλλάζουμε τον κόσμο.
√ Διαφυλάττουμε κι αυγατίζουμε την άυλη περιουσία των Χανίων, επειδή ανήκει στα παιδιά και στα εγγόνια μας.
