Πρόκειται για μια πρωτοβουλία του “Ελληνογερμανικού ιδρύματος Νεολαίας”, στο πλαίσιο του οποίου οι φοιτητές βρέθηκαν σε μαρτυρικά χωριά των Χανίων (Κάντανος, Κακόπετρο), επισκέφθηκαν τη Συναγωγή και το Γερμανικό Νεκροταφείο και αναζήτησαν πληροφορίες. Η ομάδα των φοιτητών συζήτησε για την εργασία της με τα “Χ.ν.”.
«Μιλώντας από τη γερμανική πλευρά αυτό το πρόγραμμα είναι πολύ χρήσιμο» μας λέει η Στέλλα, συνεχίζοντας πως «οι νέοι Γερμανοί μαθαίνουν για την ιστορία της Κρήτης, την κατοχή του νησιού. Πληροφορούνται για το τι έγινε εδώ, τι συνέβη στα μαρτυρικά χωριά, ποια είναι η σημασία του Μάλεμε και επίσης μάθαμε για τη νέα έκθεση που λειτουργεί στο χώρο του νεκροταφείου». Φοιτητές όπως η Άννικα επισημαίνουν πως «παρότι έχω σπουδές στη δημόσια ιστορία δεν ήξερα τίποτα για την κατοχή της Ελλάδας. Ήξερα την Ελλάδα μόνο ως τουριστικό προορισμό και την αρχαία ιστορία της. Δεν ήξερα τίποτα για την γερμανική κατοχή της χώρας και την Κρήτη και ήταν ένα κίνητρο αυτό το πρόγραμμα για να γνωρίσω περισσότερα».
Ρωτάμε τους φοιτητές για την εμπειρία τους από τις επισκέψεις στα μαρτυρικά χωριά. Η Κριστίν αναφέρει πως «μιλήσαμε με τον κ. Δεσποτάκη και μας είπε για τις φρικαλεότητες που έγιναν την περίοδο της κατοχής στο Κακόπετρο και την ιστορία της οικογένειας του. Ήταν δύσκολο πραγματικά να ακούς αυτά τα πράγματα αλλά παράλληλα ήταν διαφωτιστικά για μας! Ήταν σημαντικό να ακούμε μαρτυρίες από ένα άνθρωπο που είχε αυτές τις εμπειρίες. Ο πατέρας του ήταν φυλακισμένος στην Αγιά και όταν κάποια στιγμή ελευθερώθηκε και πήγε στο χωριό δεν μπορούσε να τον αναγνωρίσει η μητέρα του από τα βασανιστήρια που είχε υποστεί. Παράλληλα μας είπε πως ο πατέρας του τη δεκαετία του ΄70 όταν ήλθαν Γερμανοί τουρίστες στο χωριό, τους καλοδέχθηκε τους κέρασε τσικουδιά και τους είπε πως “ο πόλεμος είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί”».
ΣΤΟ ΜΑΛΕΜΕ
Οι νέοι βρέθηκαν και στο Γερμανικό νεκροταφείο του Μάλεμε και είδαν τη νέα έκθεση που λειτουργεί πλέον στο χώρο. Ο Στέφαν επισημαίνει πως «κανείς από την ομάδα μας δεν έχει συναισθηματική σύνδεση με τους στρατιώτες που κείτονται εκεί. Κρατάμε απόσταση και έχουμε πολύ κριτική ματιά απέναντι στον πόλεμο, στο ναζιστικό καθεστώς και στους στρατιώτες που είναι θαμμένοι εκεί. Το νεκροταφείο αυτό φτιάχθηκε για να τιμήσει τους νεκρούς στρατιώτες και αυτό δεν μας αντιπροσωπεύει. Με τη νέα έκθεση που λειτουργεί αυτό έχει αλλάξει». Από τη μεριά της η Στέλλα τονίζει πως η παλιά έκθεση στο Γερμανικό νεκροταφείο του Μάλεμε «ήταν ξεκάθαρα μιας οπτικής. Η νέα έκθεση κάνει αναφορά στο ολοκαύτωμα, στην αντίσταση, στα μαρτυρικά χωριά. Φέρνει στο τραπέζι το θέμα ξανά δίνοντας μας περισσότερες πληροφορίες. Δεν λέμε ότι είναι η απόλυτη αλήθεια αλλά η έκθεση αυτή ανοίγει τη συζήτηση για το συνέβη στην Κρήτη την περίοδο της κατοχής».
Στους συνομιλητές μας γεννήθηκαν πολλά ερωτήματα και σκέψεις που θα ήθελαν όπως λένε να τα συζητήσουν με φίλους και συγγενείς.
ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΕΙΣ;
Δεν αποφεύγουμε να τους θέσουμε το ερώτημα για το αν προσωπικά αποδέχονται τα αιτήματα της Ελλάδας για πολεμικές επανορθώσεις όταν η πολιτική ηγεσία της χώρας τους το αρνείται.
«Από τις συζητήσεις μας εδώ καταλάβαμε ότι είναι δύσκολο θέμα και δεν είναι εύκολο να δώσεις απαντήσεις. Η προσωπική μου άποψη είναι από τη μια αισθάνομαι ντροπή γιατί δεν συζητάμε για αυτό το θέμα στη Γερμανία αλλά την ίδια στιγμή δεν νιώθω ότι μπορώ να αποφασίσω για κάτι τέτοιο. Είναι ένα θέμα δύσκολο για το οποίο δεν ξέρουμε πολλά» δηλώνει η Αννίκα, ενώ η
Κριστιν παρατηρεί ότι «θα θέλαμε να το συζητήσουμε. Δεν έχουμε απαντήσεις για το θέμα. κάνουμε επιμορφωτική και ιστορική δουλειά για να μάθουμε και να καταλάβουμε περισσότερα. Αυτό είναι ένα θέμα που αφορά περισσότερο τις ελληνογερμανικές σχέσεις».
Η Στέλλα μας λέει πάλι πως η προσωπική της άποψη είναι πως «οι ελληνικές απαιτήσεις ακούγονται πολύ δίκαιες αλλά αυτά τα προγράμματα, οι ανταλλαγές ανάμεσα στους φοιτητές, είναι ένας καλός τρόπος να βάλεις να συζητήσουν οι νέοι από τις δύο χώρες για το θέμα . Πως θα συζητήσει ο Γερμανός το ελληνικό αίτημα για επανορθώσεις όταν δεν γνωρίζουν το Μάλεμε όταν δεν γνωρίζουν την Κρήτη και τι έγινε εδώ;».
Ο λόγος πηγαίνει στους Έλληνες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Η Δέσποινα σημειώνει πως «μετά από αυτήν την εβδομάδα που πήγαμε στα μαρτυρικά χωριά καταλήξαμε σε κάποια παιδαγωγικά προγράμματα που με ενδιαφέρει να δω να λειτουργούν. Να μην γυρίσουμε πίσω σε κάτι πιο συντηρητικό που δεν αφήνει τα ερωτήματα να αναπτυχθούν ανάμεσα στους νέους, που δεν ανοίγει αυτές τις συζητήσεις που κάνουμε και δεν βάζει αυτό το περιεχόμενο. Ενώ γίνονται έρευνες και δουλειά από τα πανεπιστήμια για να δημιουργηθεί κάτι πιο ριζοσπαστικό οι θεσμοί οι ίδιοι δεν το αξιοποιούν το υλικό αυτό». Η Άννα δηλώνει πως «είχαμε μια ευκαιρία να ρίξουμε φως στα ιστορικά γεγονότα καθώς αποτελούν μελανό σημείο και χαίρομαι πολλοί που νέοι άνθρωπο από τη Γερμανία έρχονται εδώ και κάνουν δύσκολες ερωτήσεις που και εμείς οι ίδιοι δεν κάνουμε στους εαυτούς μας, στους προγόνους μας στους συγγενείς μας και ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο στην εκπαίδευση. Με αυτήν την πληροφόρηση ίσως να μπορούν να παρθούν πιο συνειδητοποιημένες αποφάσεις στο μέλλον. Παρότι οι φοιτητές δεν ελέγχουν την πολιτική, μπορούν με τη σειρά τους να επηρεάσουν τον κόσμο και αυτός να επηρεάσει τις πολιτικές που ασκούνται. Ένας συνειδητοποιημένος και ενημερωμένος γερμανικός λαός θα ασκήσει πίεση και για σωστές αποφάσεις».
Ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς που συνοδεύουν την ομάδα των Γερμανών φοιτητών η κ. Ίρμαγκαντ μας μιλάει για τις πολλές συζητήσεις που έγιναν μεταξύ των μελών της αποστολής και τα ερωτήματα που δημιουργήθηκαν ανάμεσα τους. Από τη μεριά της η κ. Κορίνα που επιμελήθηκε και την έκθεση στο Μάλεμε μας εξηγεί πως «για μένα ως ιστορικός είναι σημαντικό να μιλήσω για την Ελληνική ιστορία και τη γερμανική κατοχή γιατί είναι ένα αθέατο σημείο για τους συμπατριώτες μου.»
Ευκαιρία διαλόγου
Το ζήτημα της αξίας του διαλόγου βάζει ο κ. Κωνσταντίνος Φίσερ, Γερμανός μόνιμος κάτοικος των Χανίων. «Στα πλαίσια του διαλόγου υπάρχουν πολλοί φορείς και άνθρωποι που δεν θέλουν να συμμετέχουν σε αυτές τις δράσεις και αυτό είναι σεβαστό» τονίζει συμπληρώνοντας πως το ότι η δράση στηρίζεται από Γερμανικούς Ομοσπονδιακούς φορείς μπορεί να μην βρίσκει σύμφωνους πολλούς ελληνικούς φορείς.
Η ιστορικός της Συναγωγής κ. Άνια Ζουκμαντελ μας επισημαίνει πως όλο το πρόγραμμα της επίσκεψης και των επαφών που είχε η ομάδα φοιτητών εκπονήθηκε χωρίς καμία παρέμβαση από άλλο φορέα ή οργάνωση .
