» Το βιβλίο της Α. Κλάδου-Μπλέτσα
Το βιβλίο της Αιµιλίας Κλάδου-Μπλέτσα, Αρχιτεκτονική Λιθοξοϊκή-∆ιάκοσµος των Εκκλησιών της Τουρκοκρατίας στη ∆υτική Κρήτη, 18ος-19ος Αιώνας (Έκδοση ΤΕΕ, Τµήµα ∆υτικής Κρήτης, Χανιά 2023, 387 σελ), αποτελεί εξαιρετική συµβολή στη µελέτη της Κρητικής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής και διακόσµησης του 18ου και 19ου αιώνα. Τα κείµενα είναι εµπεριστατωµένα και άριστα τεκµηριωµένα, και η εικονογράφηση διαφωτιστική, χρήσιµη και ωραία. Ο καλαίσθητος τόµος, καρπός µακροχρόνιου και πολύµοχθου έργου, θα αποτελέσει αναµφίβολα σηµαντικό εγχειρίδιο επιστηµονικών γνώσεων για τα αντικείµενα που πραγµατεύεται, και καλό θα ήταν να εισαχθεί στη διδασκαλία των µαθηµάτων
αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου Κρήτης, αλλά και πέραν αυτού. Η αρχιτέκτων κα Κλάδου-Μπλέτσα θησαύρισε, διαµέσου αυτοπρόσωπης και διαρκούς επιτόπιας έρευνας, σηµαντικές γνώσεις για την Κρητική αρχιτεκτονική των νεοτέρων χρόνων, ενώ η πολυχρόνια θητεία της στο ΤΥ∆Κ την εξόπλισε µε πολλαπλές και καρποφόρες εµπειρίες. Η αγαπητή φίλη και ζωγράφος Βάσω Μυλωνογιάννη, που την συνόδευσε σε αρκετές από τις αυτοψίες της, µε διαβεβαίωνε για το πάθος της συγγραφέως να µελετήσει κάθε στοιχείο, ως την τελευταία λεπτοµέρεια, σε όλα τα καθιδρύµατα που επισκέπτονταν.
Το µνηµειώδες αυτό επιστηµονικό έργο µπορεί τώρα να διαφωτίσει τους φοιτητές της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης που θα θελήσουν να εντρυφήσουν στη σπουδή της νεότερης Κρητικής ναοδοµίας, και στη συµβολή του έργου των Κρητών λιθοξόων και ξυλογλυπτών των περασµένων χρόνων στους αρχιτεκτονικούς ρυθµούς που εφαρµόστηκαν δυτικά της µεγαλονήσου. Η σπουδή στο έργο των αφανών αυτών καλλιτεχνών είναι σπουδή όχι µόνο της καλαισθησίας, – που κληρονόµησαν από την παράδοση της αρχιεκτονικής, της γλυπτική και της ξυλογλυπτικής που άνθισε στη δυτική Κρήτη από την όψιµη περίοδο της Αναγέννησης (µέσα 17ου αιώνα) ως τον 19ο αιώνα –, αλλά και της λαϊκής ευσέβειας. Μας µεταγγίζουν ακόµα σήµερα τη σεµνή αγάπη τους για το ωραίο, και την ριζιµιά πίστη τους στο Θεό, αρετές δυσεύρετες στις µέρες µας… Η διάσωση του έργου τους, και η ορθή τεκµηρίωση και προβολή του, που συντελείται τώρα µέσα από το σπουδαίο πόνηµα της κας Κλάδου-Μπλέτσα, αποτελεί εξαιρετική συµβολή στον πολιτισµό της νεότερης Κρήτης. Ευχόµαστε να βρεί µιµητές και στην Ανατολική Κρήτη. Και ευχόµαστε συνάµα κάποτε να βρεθεί ευήκοος φορέας που θα αντιλαµβάνονταν την επιστηµονική και πολιτιστική σπουδαιότητα της πρόστασής µας για την δηµιουργία Κέντρου Αναγεννησιακών Μελετών στη Κρήτη. Αυτό θα γεφύρωνε το µεγάλο κενό στις γνώσεις µας από τον ύστερο βυζαντινό πολιτισµό, ως την αρχή της Τουρκοκρατίας. Η σπουδή της Ιταλικής, ιδιαίτερα της Βενετικής, αναγεννησιακής τέχνης και των γραµµάτων παραµένει ως σήµερα, κατά γενική οµολογία, η λιγώτερο µελετηµένη ιστορική περίοδος του τόπου µας, παρά το γεγονός ότι σε αυτήν εδράζει ο νεότερος Κρητικός πολιτισµός.
Ως επίµετρο, θα λέγαµε ότι το βιβλίο Αρχιτεκτονική Λιθοξοϊκή-∆ιάκοσµος των Εκκλησιών της Τουρκοκρατίας στη ∆υτική Κρήτη (18ος-19ος Αιώνας) εµπλουτισµένο µε Ευρετήρια Ναών, Περιλήψεις στην ελληνική και αγγλική, και πλήρη ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία, αξίζει κάθε επαίνου από ειδικούς αλλά και από το ευρύτερο κοινό, ιδιαίτερα αυτό της Κρήτης, και εύχοµαστε να προταθεί για βράβευση από την Ακαδηµία Αθηνών.
*Η ∆ρ. Χρύσα ∆αµιανάκη-Ροµάνο, είναι καθηγ. Ιστορίας της Νεότερης Ευρωπαϊκής Τέχνης
