+Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος,
εξέχων Ελληνας διανοούμενος, σχολάρχης των γνωστών πρότυπων εκπαιδευτηρίων, συγγραφέας, αρθρογράφος
Εκδόσεις των Φίλων
Σειρά: Ο νέος ελληνισμός Δ’, Βιβλία
ποιότητας, βιβλία πνευματικής ανησυχίας.
7η έκδοση 1999
Καλλιτεχνικό εξώφυλλο σχέδιο
του Σπ. Βασιλείου
Αλλά αν τα κείμενα αυτά γράφτηκαν 2 μήνες πριν τη διαβολή και επιβολή της χούντας, εδώ και 5 – 6 χρόνια που βιώνουμε συνεχώς ερήμην του ελληνικού λαού την οικονομική καταστροφή, την εθνική αποξένωση από παν το ελληνικό με πολλαπλό οικονομικό – πολιτικό – πνευματικό και κοινωνικό, πώς πρέπει να χαρακτηρίσουμε τη νέα ελληνική τραγωδία, με απογνωστική αποδυνάμωση του ελληνικού λαού, αλλά και με τόσους κινδύνους του σημερινού κράτους μας, που το φθάσαμε στην εξαθλίωση και την εξαχρείωση της οντογενετικής του υπόστασης. Κι ακόμα εμείς τι κάνουμε. Ο Παναγιωτόπουλος στο πρώτο κείμενο του βιβλίου του με τις λίγες σελίδες 81 στον αριθμό, αλλά με τα χιλιάδες μηνύματα που αναδύονται ελεγκτικά ή αναστοχαστικά επισημαίνει τα εξής:
Η αγωγή ενός λαού είναι τεράστιο άθλημα. Δεν αρκούν μερικές γενναίες προσπάθειες, χρειάζεται η συστηματική αφύπνιση της κοινής συνείδησης, η επίμονη διδαχή ενισχυμένη από το παράδειγμα, χρειάζεται ακόμη και ο κίνδυνος, πρέπει να το νιώσει ο καθένας, πώς αν πορεύεται κατά τον σημερινό τρόπο, κατά τη σημερινή μέθοδο θα φτάσει πολύ σύντομα σε θανάσιμο αδιέξοδο. Οι καιροί δεν επιτρέπουν την αμεριμνησία, το “μη χάνεσαι” και το “ωχ αδερφέ” μπορεί και να μην έχουν βαριά σημασία όταν ο κόσμος ολόκληρος δεν ξεθεμελιώνεται για να ξαναδημιουργηθεί. Ενώ αντίθετα στους καιρούς που δεν είναι “μενετοί” η παραμικρή παράλειψη οδηγεί στον αφανισμό.
Αυτά γράφτηκαν πριν 50 χρόνια που κινδυνεύσαμε από φοβερά λάθη με αφανισμό. Τώρα όμως κινδυνεύουμε από τραγικά λάθη σε εξαφανισμό. Τι κάνουμε “Ερήμην των Ελλήνων”;
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΣΥΝΕΧΗΣ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Τώρα κι έξι χρόνια τα πάντα διαπράττονται -έξωθεν και έσωθεν- “ΕΡΗΜΗΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ” όπως γινότανε από παλιότερα. Ακόμα και πιο πρόσφατα, ιδιαίτερα στην προχουντική κρίσιμη περίοδο που, πάλι, όλα γινόντουσαν “ερήμην των Ελλήνων”. Με τους περισσότερους Ελληνες τότε να είναι αυτοπαραιτούμενοι από τις ελληνικές: πολιτικές, κοινωνικές και πνευματικές ευθύνες τους, σε όλους τους τομείς και τα επίπεδα της εθνικής μας λειτουργίας. Για να βρίσκουν την ευκαιρία όλων των μορφών και συμφερόντων, ξένες δυνάμεις και ξένα συμφέροντα κυρίως οικονομικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επικοινωνιακά, θρησκευτικά, εκπαιδευτικά κ.λπ. να αλώνουν την Ελλάδα.
“Ερήμην των Ελλήνων” με οδυνηρές συνέπειες για τον λαό και τη χώρα μας, όπως έγινε στους παλαιότερους καιρούς και όπως συνέβη κατά την προχουντική χρονική εποχή από το 1964 ως το 1967 που η χούντα ήρθε και εγκαταστάθηκε για 7 δραματικά χρόνια στην Ελλάδα με δόλιες μεθοδεύσεις του Κισσινγκερικού μηχανισμού, του ευρω-γερμανικού συγχρωτισμού, του γαλλικού εμποροκρατισμού, του αγγλικού φιλοτουρκισμού και του τότε σοβιετικού ενεργειακού συμφεροντολογισμού κ.λπ.
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ Η ΜΑΚΑΡΙΑ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ
Κυρίως όμως της μακαρίας και καταστροφικής “αδιαφορίας” των Ελλήνων πολιτικών και των Ελλήνων πολιτών για να επιβληθεί η χούντα “ερήμην των Ελλήνων” για να συμβούν όσα συνέβησαν στα φοβερά εκείνα χρόνια βίας με στρατοκρατικό καταναγκασμό με κατάλυση της δημοκρατικής μας ελευθερίας. Με μέγιστη δραματική συνέπεια των έκτοτε ως σήμερα κατάληψη της βορείας Κύπρου… ερήμην των Ελλήνων και Κυπρίων…
Ομως, όταν πραγματοποιήθηκε η μεταπολίτευση αντί να πορευτούμε και να πολιτευθούμε με τη δική μας πανελλήνια ευθύνη και συνευθύνη λειτουργήσαμε γενικά “ερήμην των Ελλήνων” για πλείστα όσα που συνέβησαν.
7 ΧΡΟΝΙΑ ΧΟΥΝΤΑ, 7 ΧΡΟΝΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Για να φθάσουμε στη σύγχρονη μεγάλη κρίση χώρας και λαού ενεργούντες και λειτουργούντες σε όλα τα επίπεδα “ερήμην των Ελλήνων”. Τόσο από πλευράς πολιτικής συνυπευθυνότητας όσο και από πείρας συνολικής λαϊκής απαίτησης όχι ερήμην, αλλά με παρουσία όλων των Ελλήνων για το παρόν και το μέλλον της χώρας μας.
Το τομίδιο αυτό 81 σελίδων κυκλοφόρησε με θαυμάσιο σχέδιο εξωφύλλου του αείμνηστου ζωγράφου Σπύρου Βασιλείου, έβδομη έκδοση 1999.
Αυτό τούτο, όμως, δεν συνέβη πραγματικά και ουσιαστικά εδώ και 7 κρίσιμα χρόνια, όπως έγινε και με τη χούντα…
9 ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΡΟΧΟΥΝΤΙΚΗΣ ΟΡΓΗΣ
Τότε, πριν από τη χουντική κατάλυση της δημοκρατίας, ένας από τους στοχαστές ελευθεριακής – εθνικής, κοινωνικής και πνευματικής ευθύνης, ο αρθρογράφος στην ποιοτική εφημερίδα “Ελευθερία” ο γνωστός Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, αντιδρώντας στην περίπου γενική αντίληψη και στάση της “Ερήμην των Ελλήνων” ζωής έγραψε τους πρώτους μήνες του 1967 9 κείμενα οργής και ανησυχίας. Για να εκδοθούν σε ένα κομψό τομίδιο από τον ποιοτικό (έχει κλείσει από καιρό) οίκο “Εκδόσεις των φίλων” με πρωτοβουλία του φιλτάτου συγγραφέα και δημιουργό αυτού του οίκου του Κώστα Τσιρόπουλο.
ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Στον πρόλογό του αυτός ο σημαντικός πνευματικός άνθρωπος, συγγραφέας και σχολάρχης του ομώνυμου ιστορικού ποιοτικού εκπαιδευτηρίου (που είχα τη χάρη να συνεργαστώ δημιουργικά πολλές φορές μαζί του) στον πρόλογο αντί των κειμένων του λέει και τα εξής: Τα κείμενα που δημοσιεύω εδώ, πρωτοτυπωμένα στην εφημερίδα “Ελευθερία” τους πρώτους μήνες του 1967, θα μπορούσε να τα χαρακτηρίσει κανείς προορατικά. Εξαιρώ το πρώτο που το έγραψα σε ανύποπτο χρόνο. Εκφράζει κι εκεί την ίδια οργή και την ίδια ανησυχία που με γέμισε αργότερα και κατά τούτο κατέχει το δικαίωμα να συνδεθεί μαζί του και να πάρει τη θέση ενός προοιμίου σε μια ασυντέλεστη ακόμη σειρά στοχαστή και συνεχίζει: Η πολιτική δεν είναι το κλίμα. Σιχαίνομαι τις παραχωρήσεις της, τους συμβιβασμούς της και τη νομιμοποιημένη ψευδολογία της. Επειτα το έχω δηλώσει τούτο πολλές φορές δεν είμαι κατασκευασμένος από την πρώτη ύλη του οπαδού (όπως είμαι κι εγώ που μου το δίδαξε και τον ευγνωμονώ).
ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΟΠΑΔΟΣ ΑΛΛΑ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΣΤΟΧΑΖΕΤΑΙ
Δεν είμαι λοιπόν “οπαδός”. Είμαι ένας άνθρωπος που στοχάζεται για τον εαυτό του και που ανακοινώνει τους στοχασμούς του, αν κρίνει κάπου και κάποτε πως μπορούν να σταθούν και στους άλλους ωφέλιμοι. Νομίζω πως η πνευματική αυτονομία είναι σύμφωνη με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Δεν αναγνωρίζω στον καταναγκασμό και στο δικαίωμα του ανθρώπου να επιβάλει τον πόνο και στον άλλο άνθρωπο. Γιατί δεν δικαιολογείται καμιά σκοπιμότητα και καμιά δικαίωση.
…Αλλά τούτο δε σημαίνει βέβαια πως βρίσκομαι έξω από τους καιρούς και τους τόπους… και μάλιστα έξω από τον καιρό μου και τον τόπο μου. Ειδικότερα δε έξω από τον καιρό του τόπου μου. Και τούτος ο καιρός του τόπου μας [Σημ. Ο πρόλογος αυτός γράφτηκε στις 5 Αυγούστου 1974, τότε που επέστρεψε θριαμβευτικά από τη Γαλλία για να οδηγήσει τη χώρα στη μεταπολίτευση] είναι που με συνταράζει συθέμελα αν τον βλέπω να μην παίρνει τον δρόμο που είναι ο σωστός και τίμιος…
ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΜΕ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΥΠΟΔΟΥΛΩΣΕΙΣ
Τα κείμενα ανάγονται σχετικά στον γενικό τίτλο: “Ερήμην των Ελλήνων”. Οι τίτλοι των 9 σημαντικών κειμένων ίσως είναι διαχρονικής αξίας για Ελληνα – ελληνισμό και έχουν τους κάτωθι τίτλους:
1) “Μη χάνεσαι” δημοσιευμένο στην “Ελευθερία” 8 Ιανουαρίου 1967.
2) Σε αυτό το κείμενο ο συγγραφέας πραγματώνεται το θέμα της νεοελληνικής καχυποψίας μη δεινότατο νόσημα που έχει τις ρίζες της στα ιστορικά πετρώματα της φύσης και μάλιστα τις επάλληλες υποδουλώσεις. Αλλ’ ίσαμε πότε; Πώς όμως μπορούμε να ελπίζουμε σε καλύτερη μοίρα;…
3) Ενα “Ανάμεσα”. Αποσπ.: Η νεοελληνική κοινωνία από τη σύσταση του νεότερου κράτους και εδώθε δεν κατόρθωσε ν’ αποκτήσει συγκεκριμένο πρόσωπο ή διαδραστικά πρόσωπα έστω… Κάθε φορά που πήγαινε να προσωποποιηθεί μία εναντίωση την ωθούσε ακαταμάχητα σε διάλυση: έτσι απόμενε πάντα και απομένει ίσαμε τώρα ένα ανάμεσα: στο φως και στο σκότος ανάμεσα στη θέση και την άρση, στη σταθερότητα και στην αστάθεια, στη φθορά και στην αφθαρσία (δημ. 15 Ιανουαρίου 1967).
Ο ΠΑΝΙΚΟΣ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΧΩΡΙΣ ΤΥΨΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΜΕΛΕΙΑ
Το 4ο κείμενο έχει τίτλο: “Ενας έξυπνος λαός” απόσπασμα: Είμαστε ένας έξυπνος λαός. Δεν υπάρχει αμφιβολία… Αλλά το πρώτο λάθος μας είναι πως δεν κατορθώσαμε ν’ αναγνωρίσουμε τα όρια της εξυπνάδας, τις δυνατότητες και τις ιδιότητές της…
Ενιώσαμε πως είμαστε έξυπνος λαός, ακούσαμε και να μας παινεύουν… πιστέψαμε στην παντοδυναμία της εξυπνάδας και καθώς κρατούσαμε το μαχαίρι στα χέρια λησμονήσαμε πως η κόψη του είναι διπλή και κατακομματιάσαμε το κορμί μας. Λησμονήσαμε και τούτο: Πως οι εξυπνότεροι άνθρωποι διαπράττουν τις μεγαλύτερες ηλιθιότητες (για να προσθέσουμε εμείς: όπως συμβαίνει και τώρα).
Το 5ο κείμενο έχει τίτλο: “Ο πανικός της ευθύνης” απόσπασμα: Η νεοελληνική ζωή αγνοεί την τύψη και τη μεταμέλεια… γιατί σπανιότατα παίρνουμε πάνω μας την ευθύνη της γενικής κακοδαιμονίας όπου ο καθένας μεταθέτει την προσωπική του ευθύνη στους άλλους και ησυχάζει…
Το 6ο κείμενο έχει τίτλο “Ο πολίτης και το κράτος”.
ΤΙΣ ΠΤΑΙΕΙ ΧΘΕΣ, ΤΙΣ ΠΤΑΙΕΙ ΣΗΜΕΡΑ;
Απόσπασμα: Εδώ θα μπορούσαμε τώρα να ξαναπούμε το ερώτημα του Χαρίλαου Τρικούπη “Τις πταίει;”. Το κράτος ή ο πολίτης. Πρόκειται περί φαύλου κύκλου. Το γεγονός είναι πως φταίνε και οι δύο… δημ. 6 Φεβρουαρίου 1967.
Το 7ο κείμενο έχει τίτλο: “Εξάρσεις και υφέσεις”. Το άρθρο αυτό εστιάζεται στη γνώμη ότι: Ο λαός των Ελλήνων ανάμεσα σε άλλες ιδιοτυπίες του κατέχει και τούτη: Κερδίζει τον πόλεμο και χάνει την ειρήνη. Ενώ άλλοι λαοί πραγματοποιούν το αντίστροφο…
Το 8ο κείμενο έχει τίτλο: “Οι μέσα και οι έξω”. Αυτό το κείμενο μαζί με το επόμενο “Ερήμην των Ελλήνων” αλληλοσυμπληρώνουν τα περί της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας μέσα στην οποία οι πολλοί άνθρωποι που πονούν τον τόπο δεν έχουν τον τρόπο να επιβάλουν τη γνώμη τους. Γιατί τον τρόπο τον έχουν μόνο οι αδίστακτοι και οι επιτήδειοι, οι συμφεροντολόγοι και ρυπαροί εκμεταλλευτές.
Για να φεύγουν από την Ελλάδα οικονομικά, αλλά μαζί με την πολιτική που έχει διαβρώσει τα πάντα στον κόσμο του πνεύματος και της τέχνης.
ΕΡΗΜΗΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Με αυτό τον τίτλο που δίνει και τον γενικό τίτλο στα 9 κείμενα του κομψού και ουσιαστικού τομιδίου επιλέγουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα τα οποία στους σημερινούς καιρούς αποκτούν ξανά τη μέγιστη επικαιρότητά τους, αφού σημερινές συνθήκες Ελλάδας – Ελλήνων είναι 100 φορές τραγικότερες από εκείνες της περιόδου της μεταπολίτευσης γιατί, τώρα, σε μέγιστο βαθμό όλα -με δημοκρατική- επιφανειακότητα πραγματοποιούνται τόσα οδυνηρά με πεινώντα λαό και εκπωλούμενη τη χώρα… ΕΡΗΜΗΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ή παρά τους Ελληνες.
Γιατί οι Ελληνες χιλιάδες χρόνια έχουν πλάσει μια ιστορική οντότητα που κατορθώνει να υπάρχει από μόνη πια. Είναι μια δύναμη που εξακολουθεί να υφίσταται παρά τη θέληση των Ελλήνων.
ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΗ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ ΚΑΙ ΕΜΨΥΧΩΝΕΙ
Μια δύναμη που αντιστέκεται σε κάθε καταδρομή που εμπνέει και εμψυχώνει κατά την ώρα του κινδύνου που αναγκάζει τους Ελληνες να κάνουν το χρέος τους κατά τις βαρυχειμωνιές της ιστορίας. Αλλά αυτή η Ελλάδα είχε περισσότερο μία πνευματική παρά μία υλική παρουσία. Ενα στοιχείο εσωτερικής ζωής που χρειάζονται όλοι οι άνθρωποι για να μπορούν “μετά λόγου” να υπάρχουν.
Ομως αυτή η Ελλάδα και ο Ελληνισμός δεν έχουν καμιά σχέση με τις εθνικοφροσύνες και τους πατριωτισμούς των αποβρασμάτων της ελληνικής γης, είναι και θα είναι τώρα και πάντα η ύστατη ελπίδα και μεγάλη παρηγοριά. Αλλά ας μη θεωρήσουν ότι αυτόν τον ελληνισμό εκφράζουν όσοι όσες των καπηλεύονται ή τον αγνοούν, αλλά τα υποδείγματα του σύγχρονου ελληνικού βίου (τότε 22-2-1967) είναι τόσο αποκρουστικά ώστε κανένας άνθρωπος με γνώση και συνείδηση ευθύνης δεν έχει το δικαίωμα να τα χρησιμοποιήσει. Γιατί με κούφια λόγια και με σιχαμερές πραγματοποιήσεις δεν παιδαγωγούνται έθνη…
ΕΦΙΑΛΤΙΚΑ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ
Ομως αν το 1967 (2 μόνο μήνες πριν από τη χούντα) πνευματικοί στοχαστές και συγγραφείς του διαμετρήματος ενός Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου, ενός Παπανούτσου, ενός Παπατσώνη και τόσων άλλων κρίνανε την τότε “ελληνική πράξη” αποθαρρυντική και τα υποδείγματα του ελληνικού βίου εκείνης της εποχής τόσο αποκρουστικά, ώστε κανένας άνθρωπος με γνώση και συνείδηση ευθύνης να μην έχει το δικαίωμα να τα χρησιμοποιήσει. Εμείς όλοι οι σημερινοί αφελληνιζόμενοι Ελληνες πώς θα χαρακτηρίσουμε την καθ’ ολοκληρία καταστροφική “Ελληνική πράξη” και τα εφιαλτικά υποδείγματα του σύγχρονου ελληνικού βίου τα οποία μας τα επιβάλλουν ως ουσιαστικά πρότυπα ελευθεριακής ζωής με κατάλυση κάθε ηθικού δικαιώματος για την επιβολή τους.
ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΟΙ ΗΡΩΙΚΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ;
Με κυριάρχηση κυρίως ενός νεοελληνικού κανόνα, κυρίως από επαγγελματίες της πολιτικής που λειτουργούν με πνεύμα άρνησης κάθε συνέπειας, κάθε ορθοφροσύνης, αλλά είναι ριζικά ανθηρωικοί και ξένοι προς κάθε ανάταση…
Για να είναι πραγματικά ακατανόητο που παίρνει πάνω τους τη συντριπτική ευθύνη να νομοθετήσουν και να κυβερνήσουν και για να είμαστε ειλικρινείς πώς να προκόψει ο τόπος με τ’ απορρίμματα της πολιτικής και πώς να μην έχει αναλάβει μόνη της πια η Ελλάδα την επιβίωσή της “Ερήμην των Ελλήνων”. Για τον πρόσθετο τρομερό λόγο ότι οι “πατέρες” και οι “μητέρες” του έθνους νομοθετούν και κυβερνούν “Ερήμην των Ελλήνων” με πώληση της Ελευθερίας της -οικονομικά, περιουσιακά, αεροδρόμια, πνευματικά, πολιτιστικά, εργασιακά, ασφαλιστικά, υγειονομικά, τουριστικά με προφανή συνέπεια την καταβάρθρωση της χώρας… ΕΡΗΜΗΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.
ΕΡΗΜΗΝ, ΕΡΗΜΗΝ, αλλά πού είναι οι ηρωικοί αντί των ανθηρωικών ΕΛΛΗΝΕΣ;
