Σημαντικές οικονομικές προοπτικές ανοίγονται για την Ελλάδα μέσα από την ανάπτυξη νέων μορφών τουρισμού, όπως ο ιατρικός και ο τουρισμός τρίτης ηλικίας γενικότερα. Αυτό διαπιστώνει έρευνα του ανεξάρτητου οργανισμού ‘’Διανέοσις’’ που εκπονεί μελέτες πάνω σε σημαντικά θέματα που απασχολούν τη σημερινή κοινωνία με στόχο να συμβάλει στο δημόσιο διάλογο και να καταλήξει σε συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής.
Στη συγκεκριμένη μελέτη, αναλύει εκτενώς το θέμα του τουρισμού τρίτης ηλικίας. Συγκεκριμένα η ερευνητική ομάδα του καθηγητή κοινωνικής και προληπτικής ιατρικής στο ΕΚΠΑ Γιάννη Τούντα εξηγεί αναλυτικά τους λόγους για τους οποίους εκτιμά ότι το συγκεκριμένο είδος τουρισμού αποτελεί μια ανεκμετάλλευτη δυνητική πηγή εσόδων για τη χώρα μας.
ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
Η αγορά του τουρισμού τρίτης ηλικίας επεκτείνεται συνεχώς προσφέροντας μεγάλες δυνατότητες για την ελληνική οικονομία. Συνταξιούχοι από τη Βόρεια Ευρώπη κυρίως, επιλέγουν τα νησιά και τις νότιες περιοχές της χώρας για το θερμό τους κλίμα και τον ήπιο χειμώνα που προσφέρουν. Όπως αναφέρουν οι ερευνητές τα ταξίδια αποτελούν την πιο επιθυμητή μορφή διασκέδασης για την τρίτη ηλικία ενώ οι εν λόγω ηλικιακές ομάδες ταξιδεύουν καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου σε αντίθεση με τους υπόλοιπους.
Κύριες χώρες προέλευσης για την Ελλάδα είναι η Αγγλία, η Σκωτία, η Γερμανία και οι χώρες της Σκανδιναβίας. Τα εν λόγω άτομα πολλές φορές επιλέγουν να ενοικιάσουν ή να αγοράσουν σπίτια τα οποία θα χρησιμοποιούν ως δευτερεύουσα κατοικία ή εξοχικό: ενδεικτικά το 7,3% των ενήλικων κατοίκων της Ευρώπης δηλώνουν πως μετά τη συνταξιοδότησή τους επιθυμούν να μεταναστεύσουν. Επιπλέον, με δεδομένο ότι η χώρα μας παρέχει υψηλής ποιότητας ιατρικές υπηρεσίες σε ανταγωνιστικές τιμές και διαθέτει άρτια κατηρτισμένο επιστημονικό προσωπικό, πληροί τις προϋποθέσεις για να αναδειχθεί σε δημοφιλή προορισμό για ιατρικό τουρισμό.
Οι 4 κατηγορίες τουριστών τρίτης ηλικίας είναι οι εξής:
1 Άνω των 50 ετών υγιείς, με οικονομική άνεση, χρόνο και διάθεση για νέες εμπειρίες.
2 Άνω των 50 ετών με προβλήματα υγείας, αυτοεξυπηρετούμενοι, που πραγματοποιούν το ταξίδι για λόγους αναψυχής. Επισημαίνεται ότι η συγκεκριμένη κατηγορία χρήζει ειδικών συνθηκών προσβασιμότητας, κλίματος, υπηρεσιών υποστήριξης ταξιδιού από εταιρεία διαχείρισης μονάδων υγείας, μεσιτικών εταιρειών αγοραπωλησίας ακίνητης περιουσίας, εταιρειών health management, αποκλειστικών ξεναγών.
3 Άνω των 50 ετών με προβλήματα υγείας, αυτοεξυπηρετούμενοι, που πραγματοποιούν το ταξίδι για λόγους φροντίδας, φυσιοθεραπείας και αποκατάστασης: ιαματικός τουρισμός .
4 Άνω των 50 ετών με προβλήματα υγείας, αυτοεξυπηρετούμενοι, που πραγματοποιούν το ταξίδι για λόγους περίθαλψης: ιατρικός τουρισμός.
ΘΕΤΙΚΑ ΚΙ ΑΡΝΗΤΙΚΑ
ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Στους κύριους παράγοντες που καθορίζουν το πόσο ικανοποιημένοι μένουν οι ηλικιωμένοι τουρίστες από τις διακοπές τους συγκαταλέγονται, όπως αναφέρει η μελέτη, τα φυσικά χαρακτηριστικά του προορισμού (τοπία, καιρός), η ποιότητα διαμονής, τα αξιοθέατα, οι τιμές, οι δραστηριότητες και οι υπηρεσίες (μεταφορά, αναψυχή) που προσφέρονται. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει επίσης η προσβασιμότητα των δομών και των εγκαταστάσεων για άτομα με ειδικές ανάγκες. Όσον αφορά τη χώρα μας, τα πλεονεκτήματα είναι πολλά, από την άλλη όμως σε κάποιους τομείς υπάρχει περιθώριο για βελτίωση.
Τα πλεονεκτήματα της Ελλάδας :
•Το ελκυστικό κλίμα και η φύση
•Μέλος της Ε.Ε. (ευκολία μετεγκατάστασης για ξένους πολίτες, ασφάλεια)
•Χαμηλό κόστος ζωής
•Πολλές τουριστικές επιχειρήσεις με μεγάλο αριθμό στελεχών
•Πολλοί και ικανοί διαθέσιμοι ιατροί
•Μεγάλη βιομηχανία οικοδομών
Τα αδύναμα σημεία της χώρας:
•Έλλειψη υποδομών για άτομα με προβλήματα κινητικότητας
•Χαμηλή ποιότητα μέσων μαζικής μεταφοράς
•Ελλείψεις προσωπικού και υλικού στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας
•Χωροταξικοί κανονισμοί και γραφειοκρατία που δυσχεραίνουν τις επενδύσεις
•Απουσία μεγάλων εταιρειών οι οποίες να μπορούν να προσφέρουν σύνθετα πακέτα υπηρεσιών
•Υψηλή φορολογία
ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Σύμφωνα με την έρευνα η Ελλάδα αποτελεί ήδη τουριστικό προορισμό για τους ηλικιωμένους, ιδίως στις ηλικίες από 55-64. Τα μεγαλύτερα ποσοστά ηλικιωμένων πελατών καταγράφονται στα ξενοδοχεία της Ηπείρου-Θεσσαλίας (42,9%) και της Κεντρικής Ελλάδας (42,5%) ενώ στη χαμηλότερη θέση βρίσκονται Κυκλάδες και Δωδεκάνησα (29,9%).
Η Κρήτη από την πλευρά της κατατάσσεται αρκετά χαμηλά με τους ηλικιωμένους τουρίστες να μην ξεπερνούν το 33%. Παραταύτα αναφέρεται ότι στο παρελθόν έχουν ληφθεί πρωτοβουλίες για την εξυπηρέτηση της συγκεκριμένης κατηγορίας επισκεπτών στο νησί με χαρακτηριστικότερη αυτή του 2018, όταν έξι ξενοδοχεία σε Μαλεβίζι, Ρέθυμνο, Γεωργιούπολη και Μάλια παρέμειναν ανοικτά και το χειμώνα για να υποδεχθούν 50.000 Γερμανούς συνταξιούχους οι οποίοι ταξίδεψαν με φθηνά πακέτα.
Σε εθνικό επίπεδο το 2016 οι τουρίστες τρίτης ηλικίας πραγματοποίησαν:
•1,7 εκατομμύρια ταξίδια (6,1% του συνόλου των ταξιδιών)
•16,5 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις (8,5% του συνόλου των διανυκτερεύσεων)
•2 δισεκατομμύρια ευρώ δαπάνη
•Το 93% των τουριστών αυτών είναι από την Ευρώπη
•Τα ελληνικά ξενοδοχεία εξυπηρετούν περισσότερους ηλικιωμένους (άνω των 55) και λιγότερους νέους (<30). Ειδικότερα το ποσοστό ηλικιωμένων στην περίοδο υψηλής ζήτησης εκτιμάται στο 34,1%, ενώ ακόμα υψηλότερο είναι σε περιόδους εκτός αιχμής: 46,4%.
Τουρισμός μακράς διαρκείας
Το ήπιο κλίμα της χώρας ευνοεί επίσης τον τουρισμό μακράς διαρκείας για συνταξιούχους που επιθυμούν να ενοικιάσουν ή να αγοράσουν κατοικία στην Ελλάδα και να τη χρησιμοποιούν ως δευτερεύουσα κατοικία ή εξοχικό.
Στόχος της Ελλάδας σύμφωνα με την ανάλυση θα πρέπει να είναι η κάλυψη του 10% τουλάχιστον της συνολικής ζήτησης για τουρισμό μακράς διαρκείας, το οποίο αντιστοιχεί αριθμητικά σε 270.000 από τις 2.700.000 παραθεριστικές και δευτερεύουσες κατοικίες για τις οποίες αναμένεται να εκδηλωθεί ζήτηση από Ευρωπαίους πολίτες μέσα στα 20 προσεχή έτη. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος το κράτος και οι περιφέρειες μαζί με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης καλούνται από τους εκπονητές της μελέτης να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να στηρίξουν τον τουρισμό μακράς διαρκείας. Σε περίπτωση που ο παραπάνω στόχος επιτευχθεί, το όφελος για την οικονομία της χώρας αναμένεται να είναι μεγάλο λόγω της αύξησης της ζήτησης για ακίνητα, της αύξησης της συνολικής επιβατικής κίνησης σε όλα τα μέσα μεταφοράς, καθώς και της εισροής εσόδων στα δημόσια ταμεία από δημοτικούς φόρους και φόρους περιουσίας.
Η ελληνική νομοθεσία έχει προβλέψει ήδη κάποιες διευκολύνσεις στο συγκεκριμένο ζήτημα με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα του καθεστώτος της χρυσής βίζας. Οι συγκεκριμένες νομοθετικές ρυθμίσεις παρέχουν τη δυνατότητα σε πολίτες τρίτων χωρών, που δεν προέρχονται δηλ. από κράτη μέλη της Ε.Ε., να αποκτήσουν μόνιμη άδεια παραμονής αλλά και ιθαγένεια, με την προϋπόθεση αγοράς ακίνητης περιουσίας αξίας άνω των 250.000 ευρώ. Ως αποτέλεσμα αυτής της ρύθμισης, από το 2013 έως τις αρχές του καλοκαιριού του 2019 έχουν χορηγηθεί συνολικά 12.666 άδειες παραμονής.
Ιατρικός τουρισμός
Με το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης στη χώρα να είναι από 60% έως 90% χαμηλότερο σε σχέση με χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Η.Β. και ο Καναδάς, η Ελλάδα προσελκύει περίπου 85.000 τουρίστες/ασθενείς κάθε χρόνο. Ο μέσος ασθενής/ταξιδιώτης για ιατρικούς λόγους στην Ελλάδα είναι από 45 εως 55 ετών, μεσαίου και ανώτερου εισοδήματος, επισκέπτης ο οποίος επιθυμεί να συνδυάσει κάποια ιατρική πράξη με τουρισμό. Εκτιμάται ότι θα μείνει κατά μέσο όρο για μία εβδομάδα και θα ξοδέψει γύρω στα 5.000 ευρώ μαζί με το άτομο που τον συνοδεύει, έναντι 1.500 ευρώ για ένα τουρίστα που έρχεται μόνο για διακοπές.
Τονίζεται στην έκθεση ότι προκειμένου η Ελλάδα να γίνει πιο ανταγωνιστική στο συγκεκριμένο τομέα, απαιτούνται θεσμικές αλλαγές και αναβάθμιση υποδομών, κυρίως στα δημόσια νοσοκομεία.
Υδροθεραπεία, πηλοθεραπεία, θαλασσοθεραπεία, κλιματοθεραπεία, σπηλαιοθεραπεία και αλατοθεραπεία είναι οι κύριοι τρόποι εκμετάλλευσης των ιαματικών φυσικών πόρων. Στην Ελλάδα υπάρχουν 822 ιαματικές πηγές εκ των οποίων οι 750 είναι αξιοποιήσιμες, με γνωστότερες αυτές στα Καμένα Βούρλα και τα Λουτρά Αιδηψού .Όπως διευκρινίζεται οι περισσότερες παραμένουν ανεκμετάλλευτες με αποτέλεσμα ο τουριστικός τομέας να μην αποκομίζει από αυτές το μέγιστο δυνατό όφελος. Για την καλύτερη εκμετάλλευσή τους κρίνεται αναγκαία η προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων.
Όσον αφορά τον τουρισμό και τις υπηρεσίες ευεξίας, η μελέτη διευκρινίζει ότι αυτές παρέχονται σε εξειδικευμένες μονάδες, με ενδεικτικά παραδείγματα τα Hotel Resort Spa τα οποία παρέχουν αισθητικές υπηρεσίες σε ξενοδοχεία, τα ιατρικά Spa (Medical Spa) και τις λέσχες ευεξίας (Health and Fitness Clubs) , οι οποίες προορίζονται αποκλειστικά για τα μέλη.
Τα δυνητικά οικονομικά οφέλη
Μελετώντας τις δυνητικές θετικές επιδράσεις που θα είχε η ανάδειξη της χώρας μας ως πόλου τουρισμού τρίτης ηλικίας, η συγκεκριμένη μελέτη καταλήγει στις παρακάτω εκτιμήσεις:
•Τουρισμός τρίτης ηλικίας βραχείας διαρκείας: Αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,7 δις και 60.000 νέες θέσεις εργασίας σε ορίζοντα πενταετίας.
•Τουρισμός τρίτης ηλικίας μακράς διαρκείας: Αύξηση ΑΕΠ κατά 3,9 δις και 42.000 νέες θέσεις εργασίας σε ορίζοντα πενταετίας. Αύξηση ΑΕΠ κατά 15,7 δις και 167.000 νέες θέσεις εργασίας σε ορίζοντα εικοσαετίας.
•Κατασκευή νέων κατοικιών που πωλούνται σε ξένους τρίτης ηλικίας: Αύξηση ΑΕΠ κατά 4,5 δις. και 51.000 νέες θέσεις εργασίας κάθε έτος επί 20 έτη.
•Ιατρικός τουρισμός : Αύξηση ΑΕΠ κατά 1,5 δις και 20.000 νέες θέσεις εργασίας σε ορίζοντα πενταετίας.
•Ιαματικός τουρισμός: Αύξηση ΑΕΠ κατά 2 δις και 26.000 νέες θέσεις εργασίας σε ορίζοντα δεκαετίας.
Συνολικά:
•Σε βάθος πενταετίας, ΑΕΠ μεγαλύτερο κατά 13,6 δις ευρώ και 173.000 νέες θέσεις εργασίας.
• Σε βάθος εικοσαετίας, ΑΕΠ αυξημένο κατά 27,4 δις ευρώ και 324.000 νέες θέσεις εργασίας.
•Εκτιμάται επίσης ότι θα αυξηθούν οι πωλήσεις των υφισταμένων κατοικιών: 6.700 μεταβιβάσεις κάθε χρόνο με συνολική αξία μεταβιβάσεων 530 εκατομμυρίων ευρώ προς ελληνικά νοικοκυριά και επιχειρήσεις, επί 20 έτη.
