Μια ενδιαφέρουσα πτυχή της καθημερινής υγιεινής της πόλης των Χανίων περιγράφεται στην έκθεση του αστίατρου της πόλης, η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Πατρίς» στις 12/10/1900. Το άρθρο με τίτλο «Η επιθεώρησης των ξενοδοχείων. Η έκθεσις του αστυϊάτρου» αναφέρει ότι «[…]είναι η πρώτη και ελπίζομεν ότι αι μεταγενέστεραι θα είνε θετικώτεραι και ακριβέστεραι[…]. Οι αρχές της Κρητικής Πολιτείας έχοντα συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο των επιδημιών από την έλλειψη υγιεινής είχαν ψηφίσει νόμους για τον έλεγχο των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, όπως και σήμερα.
Ο αστίατρος έλεγξε τα δώδεκα καταστήματα εστίασης, τα οποία λειτουργούσαν εκείνη την εποχή στην πόλη. Από αυτά τα τρία ήταν ξενοδοχεία, ένα ήταν εστιατόριο και οκτώ μαγειρεία. Το ξενοδοχείο η «Κρήτη» του Γεωργίου Κατσούλη είχε «[…]Μαγειρείον καθαρόν, μαγειρικά σκεύη δεόμενα κασσιτερώσεως[…]επιτραπέζια σκεύη καθαρά[…]τεμάχια κρέατος πρόσφατα και καλής ποιότητος[…]». Το γνωστό ξενοδοχείο «Μπρίστολ»: […]Καθαριότης του μαγειρείου[…]χύτραι κασσιτερωμέναι[…]Ωμά κρέατα πρόσφατα και καλής ποιότητος. Βούτυρον ευρωπαϊκόν. Επιτραπέζια σκεύη καθαρά, καθαριότης και τάξις μεγίστη εν τω καταστήματι[…]». Το ξενοδοχείο η «Μέλισσα» του Γεωργίου Μανίτου είχε «[…]τα κρέατα άπαντα καλά και καλώς διατηρούμενα, βούτυρον πολύν και αγνόν, τα φαγητά καλά και καλώς οπωσδήποτε παρασκευασμένα[…]». Το εστιατόριο «Λευκά Όρη» του Χολιόπουλου είχε επίσης πολύ καλά υλικά (κρέατα και βούτυρο), κασσιτερωμένα μαγειρικά σκεύη και καθαρά επιτραπέζια σκεύη.
Η εικόνα των μαγειρείων διέφερε ανάλογα με τον ιδιοκτήτη, καθώς υπήρχαν χριστιανοί και μουσουλμάνοι καταστηματάρχες. Οι χριστιανοί ήταν οι εξής: Μιχαήλ Βενετάκης, Γ. Παπουτσάκης, Πολυχρόνης Μανωλικός, Στυλιανός Στρουτζάκης και Στέλιος Σανταλάκης. Όλοι ανεξαιρέτως είχαν καλά κρέατα και βούτυρα, ενώ ξεχώριζαν για την τάξη στα μαγαζιά τους ο Στρουτζάκης, ο Βενετάκης και ο Παπουτσάκης. Οι μουσουλμάνοι καταστηματάρχες ήταν ο Αλή Φραγκαζεδάκης, ο Αχμέτ Μουσαδάκης και ο Μεχμέτ Σαμπαλάκης. Τα μαγειρείο του Μουσαδάκη ήταν το καλύτερο από άποψη υγιεινής καθώς ήταν καθαρό, είχε κασσιτερωμένα μαγειρικά σκεύη και καλά υλικά. Τα άλλα δύο είχαν πλημμελή καθαριότητα. Παρόλα αυτά και τα τρία εστιατόρια είχαν καλά υλικά, κρέατα και βούτυρο.
Από τα πάνω είναι φανερό ότι τα ξενοδοχεία και το εστιατόριο ξεχώριζαν για την πολύ καλή υγειονομική κατάσταση των χώρων τους και των υλικών τους. Τα μαγειρεία είχαν όλα καλά υλικά, γεγονός εντυπωσιακό, αλλά κάποια από αυτά, ειδικά των μουσουλμάνων υστερούσαν στην τάξη και την καθαριότητα.
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
