Στο έρημο αεροδρόμιο της Λευκωσίας ο χρόνος έχει σταματήσει. Είναι μία σκληρή υπενθύμιση της τουρκικής εισβολής, που οδήγησε στη διχοτόμηση της Κύπρου πριν από 40 χρόνια. To euronews καταγράφει με την κάμερα την πόλη φάντασμα σε ένα βίντεο με σπάνια τηλεοπτικά ντοκουμέντα.
«Η πρώτη φορά που ήρθα στην Αμμόχωστο ήταν ένα σοκ για εμένα. Διατηρώ αναμνήσεις από την πόλη, το σπίτι και το σχολείο μου. Το 1974 ήμουν 7 χρονών. Είναι πολύ περίεργο να προσπαθείς να επανασυνδεθείς με την παιδική σου ηλικία που διακόπηκε απότομα», εξηγεί ο Γιώργος Λόρδος.
Μία παιδική ηλικία κομμένη στα δύο. Πριν από 40 χρόνια ο Γιώργος Λόρδος και η οικογένειά του εγκατέλειψαν την εστία τους στη Βόρεια Κύπρο.
Σήμερα μας πηγαίνει να δούμε το σπίτι του, που βρίσκεται πίσω από τα συρματοπλέγματα στην περίκλειστη περιοχή φάντασμα των Βαρωσίων στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Σαράντα χρόνια μετά ο Γιώργος θυμάται ακόμη κάποιες λεπτομέρειες.
«Πριν από λίγες ημέρες μιλούσαμε για το σπίτι στο οποίο γεννήθηκα. Μου το σχεδίασε ο πατέρας μου που είναι αρχιτέκτων. Πήρε μολύβι και χαρτί και σχεδίασε όλο το σπίτι. Όταν έφτιαχνε την ελικοειδή σκάλα από την οποία ανέβαινα στον επάνω όροφο με την κρεβατοκάμαρα είπα: Το θυμάμαι, εδώ ήταν το δωμάτιό μου. Και τότε ο πατέρας μου είπε: Καλά το θυμάσαι, εδώ ήταν το κρεβάτι που κοιμόσουν», λέει ο Γιώργος Λόρδος.
Όταν τα σύνορα άνοιξαν πριν από έντεκα χρόνια, ο Γιώργος πήγε να επισκεφθεί το σπίτι των παιδικών του χρόνων.
Όπως και οι 15.000 κάτοικοι που έφυγαν από την περιοχή το 1974, έτσι και ο Γιώργος μπορεί να αντικρίσει τη γειτονιά του μόνο πίσω από το συρματόπλεγμα της περίφραξης. Η Αμμόχωστος είναι για εκείνον σύμβολο της διχοτόμησης της Κύπρου.
Τον Ιούλιο του 1974 ο τουρκικός στρατός εισέβαλε στη Βόρεια Κύπρο. Η Τουρκία υποστηρίζει, ότι η κίνηση αυτή έγινε για την προστασία των Τουρκοκυπρίων από ένα πραξικόπημα που αποσκοπούσε στην ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Η προέλαση των τουρκικών στρατευμάτων ανάγκασε τους Ελληνοκύπριους στην Αμμόχωστο να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.
Οι συγκρούσεις κλιμακώθηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Όταν ο ΟΗΕ κήρυξε εκεχειρία τον Αύγουστο του ’74, ο τουρκικός στρατός είχε καταλάβει και την Αμμόχωστο. Σαράντα χρόνια μετά η κατάσταση παραμένει ίδια.
Τα Βαρώσια είναι περιφραγμένα με συρματόπλεγμα. Μία πόλη όμηρος του κυπριακού προβλήματος.
Πριν από δέκα χρόνια, όταν το νησί εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ελληνοκύπριοι καταψήφισαν με δημοψήφισμα το σχέδιο Ανάν, που προέβλεπε ένα μοντέλο ομοσπονδιακής οργάνωσης με εναλλασσόμενη προεδρία στο νησί, αλλά και επιστροφή της Αμμόχωστου και της Μόρφου.
Ο πρόεδρος Τάσος Παπαδόπουλος είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Παρέλαβα κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο, δεν θα παραδώσω κοινότητα»
Οι Ελληνοκύπριοι υποστήριξαν τότε ότι δεν δίνονταν οι απαραίτητες εγγυήσεις για τα περιουσιακά τους δικαιώματα στα Κατεχόμενα.
Ο νέος πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ είχε ταχθεί προεκλογικά υπέρ της πρότασης του Κύπριου προέδρου Νίκου Αναστασιάδη για επιστροφή στους Ελληνοκυπρίους της περίκλειστης πόλης στην κατεχόμενη Αμμόχωστο, προαναγγέλλοντας ενέργειες για επίλυση του Κυπριακού.
Ενώ το 2004 το 75,83% των Ελληνοκυπρίων είχε απορρίψει το σχέδιο Ανάν, σήμερα σχεδόν το 70% τάσσεται υπέρ της νέας προσπάθειας, χωρίς ωστόσο να προδικάζει και αποδοχή για το τελικό αποτέλεσμα που θα προκύψει.
Η νέα πρωτοβουλία για την Αμμόχωστο προβλέπει τη δημιουργία μιας πόλης φιλικής προς το περιβάλλον με νέα ξενοδοχεία και επαναλειτουργία του λιμανιού για διεθνές εμπόριο.
Οι Τουρκοκύπριοι Οκάν Δαγκλί και ο Μερτχάν Χαμίτ γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην περιοχή. Υποστηρίζουν τη νέα πρωτοβουλία και εκτιμούν ότι το 73% των Τουρκοκυπριών υποστηρίζουν την προοπτική για την Αμμόχωστο.
«Θυμάμαι τις ευτυχισμένες ημέρες εδώ. Όταν άρχισε ο πόλεμος ήμουν δέκα ετών. Έχω τόσες πολλές αναμνήσεις από αυτήν την πόλη. Ήταν γεμάτη ζωή. Η σημερινή κατάσταση μου προκαλεί λύπη. Δεν μπορεί να υπάρξει πόλη χωρίς κατοίκους. Τα τελευταία 40 χρόνια βιώνουμε αυτήν την κατάσταση. Αυτό έχει ψυχολογικά αρνητικές επιπτώσεις», εξηγεί ο Οκάν Δαγκλί.
«Νομίζω ότι η νεότερη γενιά των Τουρκοκυπρίων, είναι αντιμέτωπη με τις συνέπειες. Είμαστε απομονωμένοι, ζούμε σε ένα διχοτομημένο νησί και είμαστε σε πολύ μειονεκτική θέση. Όταν συνειδητοποιήσαμε ότι αντιμετωπίζουμε τα εμπόδια αυτής της κατάστασης, αρχίσαμε να ψάχνουμε για εναλλακτικές λύσεις. Προς το παρόν η πρωτοβουλία για την Αμμόχωστο μας δίνει μεγάλο περιθώριο να απαιτήσουμε πράγματα για το μέλλον μας. Ξέρουμε ότι αν μπορέσουμε να καταφέρουμε κάτι στην Αμμόχωστο, μπορούμε να το καταφέρουμε και στην Κύπρο», επισημαίνει ο Μερτχάν Χαμίτ.
Σαράντα χρόνια μετά τη διχοτόμηση της Κύπρου δεν έχουν ακόμη επουλωθεί οι πληγές σε συναισθηματικό και πολιτικό επίπεδο.
Από το 1974 και μετά έχουν γίνει διάφορες προτάσεις και διαπραγματεύσεις για συνολική επίλυση του Κυπριακού.
Η Λευκωσία παραμένει η τελευταία διαιρεμένη πρωτεύουσα στην Ευρώπη.
Αυτό είναι εμφανές στο έρημο αεροδρόμιο που βρίσκεται στην πράσινη γραμμή. Εδώ ο χρόνος έχει σταματήσει ύστερα από τέσσερις δεκαετίες εγκατάλειψης.
«Αυτό το αεροδρόμιο
αποτέλεσε το επίκεντρο για μία από τις σημαντικότερες μάχες τον Ιούλιο του 1974. Οι τουρκικές δυνάμεις που
εφορμούσαν από τα βόρεια, προσπαθούσαν να καταλάβουν το αεροδρόμιο, ένα σημείο στρατηγικής σημασίας, όπου αμυνόταν σθεναρά ο στρατός των Ελληνοκυπρίων και των Ελλήνων. Ο ΟΗΕ ήταν στη μέση. Στη πραγματικότητα οι καναδικές δυνάμεις ήταν σε αυτό το σημείο. Όταν λοιπόν άρχισε η μάχη, ο Καναδός στρατηγός Μπεατί, αποφάσισε να μπει ανάμεσα στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές για να υψώσει τη λευκή ειρηνευτική σημαία του ΟΗΕ. Το συμβούλιο ασφαλείας ανακήρυξε το αεροδρόμιο προστατευόμενη περιοχή των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό το καθεστώς ισχύει μέχρι και σήμερα», τονίζει ο Μισέλ Μποναρντό, εκπρόσωπος της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.
Από τότε ο ΟΗΕ έχει ενεργήσει ως ειρηνευτική δύναμη σε μία νεκρή ζώνη μήκους 180 χιλιομέτρων. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν επίσης το ρόλο διαμεσολαβητή.
Τον περασμένο Φεβρουάριο άρχισε νέα φάση συνομιλιών με τη συνάντηση του Κύπριου προέδρου Νίκου Αναστασιάδη με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ντερβίς Έρογλου.
Το κοινό ανακοινωθέν θέτει ισχυρές βάσεις επαναδιαπραγμάτευσης για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του μακροχρόνιου Κυπριακού προβλήματος.
Οι εντεινόμενες προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού συνθέτουν το γεωπολιτικό σκηνικό της ανατολικής Μεσογείου, καθώς τα συμφέροντα που διακυβεύονται για τα κοιτάσματα των υδρογονανθράκων είναι μεγάλα.
Ο Ντίνος Λόρδος είναι ο πατέρας του Γιώργου. Πριν το 1974 η οικογένεια είχε στην κατοχή της τέσσερα ξενοδοχεία στην περιοχή των Βαρωσίων, που θεωρούνταν εκείνη την εποχή το Σεν Τροπέ της Κύπρου.
Ο Ντίνος κατάφερε να ξαναφτιάξει τη ζωή του στο Νότο μαζί με το γιο του. Κατηγορεί τους πολιτικούς των δύο πλευρών ότι κρατούν σε ομηρία την Αμμόχωστο και όλη την Κύπρο.
«Το Κυπριακό είναι ένα πρόβλημα που υποφέρει στα χέρια πολιτικών που θέλουν να κάνουν καριέρα. Φυσικά είναι ευκολότερο να τρομάζεις ανθρώπους και να λες: «ας μην το κάνουμε αυτό, γιατί είναι επικίνδυνο», από το να ανοίγεις τον δρόμο σε μία ενδεχόμενη βιώσιμη λύση για όλους. Κατά τη γνώμη μου ολόκληρη η Κύπρος είναι όμηρος ανθρώπων που οικοδομούν πάνω στο πρόβλημα την πολιτική τους καριέρα. Προσβλέπουν μόνο στην επόμενη εκλογή τους, δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για περισσότερα εθνικιστικά συνθήματα και πάει λέγοντας», υπογραμμίζει ο Ντίνος Λόρδος.
Πέρα από το όριο της περιφραγμένης περιοχής βρίσκεται ένα ξενοδοχείο, που θυμίζει σε όλους την παλιά εικόνα των Βαρωσίων
Όλοι ελπίζουν ότι η πόλη φάντασμα της Κύπρου θα ξαναγίνει μία περιοχή γεμάτη ανθρώπους που θα συνυπάρχουν και πάλι ειρηνικά.
