“Ευλογημένο ψέμα” της Μαρίας Παπαδάκη

Το «Ευλογημένο ψέμα», το καινούργιο μυθιστόρημα της δημοφιλούς Ηρακλιώτισσας συγγραφέως και στιχουργού Μαρίας Παπαδάκη, παρουσιάστηκε πρόσφατα και στην πόλη μας, στο Νεώριο Μόρο από την Ένωση Πνευματικών Δημιουργών Χανιών, τον Ιστιοπλοϊκό Όμιλο Χανίων και  τις Εκδόσεις Ωκεανός, με την συνδρομή του Συλλόγου Φίλων Θεάτρου Χανίων.
Πρόκειται για το πέμπτο κατά σειρά μυθιστόρημα της Μ. Παπαδάκη. Τοποθετημένο στις αρχές της δεκαετίες του ογδόντα, το λογοτέχνημα μας αφηγείται γεγονότα που καλύπτουν κατά προσέγγιση μια δεκαπενταετία. Η δράση εξελίσσεται σε δεκαέξι διακριτά, αριθμημένα, αλλά άτιτλα κεφάλαια, τα οποία ωστόσο, συμπίπτουν με κομβικά γεγονότα της ζωής των ηρώων ή και με την είσοδό τους σε μια καινούργια φάση, σε ένα καινούργιο – ας μου επιτραπεί το λογοπαίγνιο- κεφάλαιο της ζωής τους. Οι ήρωες κινούνται μεταξύ τριών τόπων, Αθήνας, Θεσσαλονίκης και Ικαρίας. Φαίνεται ωστόσο πως στο συγκεκριμένο έργο της Μ. Παπαδάκη, ο τόπος, αλλά και το ιστορικό υπόβαθρο μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα εν σχέσει με πρόσωπα και γεγονότα.
Έτσι και ενώ σε όλα της τα μυθιστορήματα- όπως και σε αυτό φυσικά-, η συγγραφέας ενσκήπτει με τρυφερότητα, κατανόηση, αλλά και δικαιοσύνη πάνω από την γυναικεία φύση και ψύχη,  στο επίκεντρο του τωρινού συγγραφικό της σύμπαντος συναντάμε έναν άνδρα και μάλιστα έναν ιερέα, τον Γιάννη. Ένα ιερέα διαφορετικό από τους άλλους! Αντισυμβατικό σε όψη και σκέψη. Χωρίς ράσα και χωρίς προσωπίδες. Που ήθελε να γίνει τραγουδιστής- απηχώντας ενδεχομένως την ενασχόληση της ίδιας της συγγραφέως με τη μουσική και την στιχουργική- και να ζήσει μια μεγάλη αγάπη στο πλευρό του νεανικού του έρωτα. Η ζωή όμως και φυσικά η γραφίδα της συγγραφέως, έχουν διαφορετικά σχέδια…
Η γραφή και το ύφος του «Ευλογημένου ψέματος» ιδιαίτερα. Λόγος βραχυπερίοδος, γοργόφτερος, που μας συμπαρασέρνει αβίαστα και ασυναίσθητα στο φρενήρη ρυθμό της ταχυαναγνωσίας. Λόγος άλλοτε τραχύς και αψύς, σκληρός σαν τη γλώσσα των Κόκκινων Φανταριών και άλλοτε τρυφερός και παρηγορητικός, φωτεινός σαν τα πελαγίσια μάτια της χρυσομαλλούσας Καλλιόπης.  Πάντοτε όμως άμεσος. Ζωντανός. Μάλλον σαν ένα καλό φλιτζάνι ελληνικό καφέ, λόγος βαρύ- γλυκός. Γλαφυρή αφήγηση και ζωντανός διάλογος, συνδυάζονται πετυχημένα για ένα ευ- ανάγνωστο κείμενο.
Τον κεντρικό ήρωα Γιάννη – ο οποίος ας σημειωθεί έχει εμπνευσθεί από υπαρκτό πρόσωπο- θα πλαισιώσει μια πλειάδα διαφορετικών χαρακτήρων, γυναικείες και ανδρικές μορφές, σε ρόλο δευτεραγωνιστών και τριταγωνιστών, που θα σημαδέψουν την πορεία του, άλλοτε με θετικό και άλλοτε με αρνητικό τρόπο:  οι ανενδοίαστες Σμαρούλα και Μέλπω και ο  απάνθρωπος Πελοπίδας από την μια, η αγγελόμορφη Καλλιόπη- Αφροδίτη, η γήινη Μαρία, η Αρχόντισσα Πατρόνα ,ο μικρός Αυγερινός και ο φιλόμουσος σαν Απόλλωνας Μάνος από την άλλη- για να αναφέρουμε μόνο μερικούς. Ακόμα και η Αστραπή, η μικρή σκυλίτσα θα συντροφέψει τον ήρωα στις περιπέτειές του, αποδεικνύοντας ότι ακόμα και ένα ζώο μπορεί καμιά φορά να επιδείξει  περισσότερη πίστη και ανθρωπιά ακόμα και από κάποιους κατ’  ονομασίαν ανθρώπους.
Και κάπου εκεί, μεταξύ προσώπων και γεγονότων, ο ήρωας της, βρίσκεται να παραδέρνει χαμένος  στις λαβυρινθώδεις ατραπούς μιας αναπόδραστης μοίρας. Ερμητικά κλεισμένα μυστικά, απρόσμενες εναλλαγές- χτυπήματα της τύχης, φαινομενικά ανεξήγητες ή αδικαιολόγητες ανθρώπινες αντιδράσεις, αλλά και κοινές ματαιώσεις της καθημερινότητας, φαίνονται να τον απομακρύνουν ολοένα και περισσότερο, ολοένα και πιο αμετάκλητα από τον αρχικό του στόχο, την πρωταρχική επιθυμία, το προαιώνιο όνειρο. Και όμως στο τέλος το όνειρο πραγματώνεται. Ίσως όχι με την προσδοκώμενη μορφή. Πραγματώνεται όμως. Ενδεικτικό το ακόλουθο απόσπασμα: «Έτσι απότομα! Έτσι απλά! Τί στροφές μπορεί να πάρει η ζωή στα καλά καθούμενα! Εκεί που λες «Κοίτα με… έσπασα», κάποιος σκύβει και μαζεύει τα κομμάτια σου και σε ξανακολλάει δίχως να φαίνεται πάνω σου ίχνος ραγισματιάς!» Πράγματι, το σπλαχνικό χέρι της λογοτέχνιδος θα φροντίσει έτσι ώστε τα πάντα να συνηγορήσουν, να οδηγήσουν σε αυτό, αν και μέσα από τα πιο απρόσμενα μονοπάτια, από τα πιο παράδοξα συναπαντήματα, ανθρώπων, τόπων και δράσεων. Το παραμύθι θα έχει το αίσιο τέλος του, ακόμα και αν χρειαστεί να περάσει μέσα από ένα ψέμα. Ένα ψέμα… ευλογημένο.
Το κοσμοείδωλό της αισιόδοξο, αλλά και ρεαλιστικό συνάμα. «Η ζωή μας λέει είναι γεμάτη ανεμόμυλους. Άλλοι τους θαρρούν εχθρούς που απειλούν τη ζωή τους με τα σπαθιά- πανιά τους. Άλλοι πάλι τους θαρρούν φίλους που απλώνουν τα πελώρια χέρια- πανιά τους, ανοίγοντας αγκαλιές πρόθυμες να κατευνάσουν το μένος κάθε στραπατσαρισμένης ψυχής. Και αν πολεμήσεις τους ανεμόμυλους της ζωής σου θαρρώντας τους εχθρούς, τον εαυτό σου θα πολεμάς και ο μόνος ηττημένος θα είσαι εσύ. Θα σε πληγώνουν αν τους πάς κόντρα. Οι κύκλοι τους είναι οι δικοί σου κύκλοι γύρω από τον εαυτό σου και τη ζωή σου. Αν τους αγκαλιάσεις σαν φίλους γκαρδιακούς, θα σε πάρουν μαζί τους σε αέναη, ζηλεμένη πορεία…»
Αναμφίβολα, η Μαρία Παπαδάκη είναι μια σύγχρονη συγγραφέας που κινείται με άνεση μεταξύ κοινωνικού και συναισθηματικού μυθιστορήματος, χωρίς ποτέ να ωραιοποιεί την ζωή ή να αποστρέφει υποκριτικά το βλέμμα στη θέα των μελανών της σημείων. Ωστόσο είναι η πίστη της σε υψηλές αξίες, στις δεύτερες ευκαιρίες, στη φιλία, τον έρωτα, , στη συμφιλίωση με το εγώ μας, στον Θεό, στο σύμπαν ή στο υπερβατικό- αν προτιμάτε, που θα μας διασώσει και θα μας «ανυψώσει».
Η Μαρία αγαπάει τη ζωή, αγαπάει τη γραφή, αγαπάει πάνω απ’ όλα το αναγνωστικό της κοινό. Αντιμετωπίζει θαρρώ, τους αναγνώστες της σαν αληθινούς φίλους, μπιστικούς συντρόφους της καθημερινότητας της. Και σε αυτούς τους φίλους προσφέρει το καλύτερο της δώρο: τα βιβλία της. Έργα μόχθου, τέχνης και αγάπης, που θα μας συναρπάσουν και θα μας συμπαρασύρουν, ενίοτε θα μας συνταράξουν και θα μας συνθλίψουν, άλλοτε πάλι θα μας συμβουλέψουν και θα μας συμπονέσουν. Πάντοτε όμως θα συνυπάρξουν στο μυαλό και στην καρδία του αναγνώστη για αρκετό καιρό αφότου η τελευταία σελίδα θα έχει γυρίσει και το βιβλίο θα έχει κλείσει.