ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΜΟΣΧΟΝΑ Εκδοση Περιοδικό
αναπ. καθηγητή Πολιτικής TRANSFORM 9/2011
Επιστήμης και Ιστορίας Ευρωπαϊκή επιθεώρηση εναλλακτικού
στο Πάντειο Πανεπιστήμιο προβληματισμού και πολιτικού διαλόγου
Η Ευρώπη βαδίζει στον δρόμο προς έναν αυταρχικό καπιταλισμό για να είναι τώρα σοβαρή, συνολικά η ευρωπαϊκή κρίση με συνεχές πειραματόζωο την Ελλάδα.
Ενα γεγονός που είναι αλληλένδετο με τον τρόπο που έχει οικοδομηθεί το καταρρέον ευρωπαϊκό ιδεώδες το οποίο βασίστηκε πάνω στις αρχές του “καθαρού φιλελευθερισμού” με γνώμονα τα συμφέροντα του “πυρήνα της Ευρώπης”. Με σκληρή εφαρμογή της λογικής της ανταγωνιστικότητας και της λιτότητας μετά το ξέσπασμα της κρίσης του 2009 που οδήγησε και εξέφρασε τις ακραίες ανισότητες. Με τη νομισματική ένωση να μη μπορεί μετά από 10 – 12 χρόνια να είναι βιώσιμη χωρίς ένα αποφασιστικό σχέδιο οικονομικής, κοινωνικής και οικολογικής ανάπτυξης με οικοδόμηση και εφαρμογή αλληλεγγύης και δημοκρατίας.
Για να αποτολμάται σήμερα από πολλές πλευρές καθώς και την πλευρά της αριστεράς, να διατυπώνεται η υπόθεση ότι το μόνο μέλλον που μπορεί να έχει η Ευρωπη πρέπει να διέπεται από μια λογική αντίθετη προς τον νεοφιλελευθερισμό. Η στρατηγική του οποίου είναι αμετάβλητη και εμπερικλείει πλείστους όσους πολιτικούς κινδύνους ανάμεσα στους οποίους είναι η ανάπτυξη του δεξιού λαϊκισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά και στη Γερμανία που έχει τη δική της ιδιαιτερότητα όπως γράφει ο ειδικός μελετητής των δεξιών λαϊκών κομμάτων Γκερντ Βίγκελ καθώς και άλλοι ερευνητές.
Για να επισημάνει ο Βίγκελ ότι η αποσόβηση ενός επιτυχημένου δεξιού λαϊκού εγχειρήματος, ειδικά στη Γερμανία, αποτελεί πρώτιστο καθήκον της αριστεράς, όπως αναλύει και στο δικό του κείμενο και ο καθηγητής Γεράσιμος Μοσχονάς που έχει τον προκλητικό τίτλο: “Ευρώπη: Υπάρχει μέλλον;”. Τι γίνεται όμως με την Ελληνική Λαϊκή Δημοκρατία και την ευθύνη της αριστεράς;
“Ευρώπη: Υπάρχει μέλλον;”. Αυτός είναι ο τίτλος στο εξώφυλλο ενός σημαντικού αφιερώματος, για το μείζονος σημασίας θέμα του ευρωπαϊκού μέλλοντος. Παράλληλα με την κρίση στην Ελλάδα. Αυτό το αφιέρωμα πραγματοποιήθηκε στο τεύχος Σεπτεμβρίου 2011 του περιοδικού “Transform”. Στα “Χ.Ν.” παρουσιάσαμε τις σκέψεις – προτάσεις και προβληματισμούς διακεκριμένων συγγραφέων για την κρίση στην Ελλάδα, μετά την έκρηξή της το 2009.
Ομως σήμερα που η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίσιμο αδιέξοδο για το μέλλον της υπάρχουν σοβαρά προβλήματα πόλωσης μεταξύ ιδεολογικών άκρων ακροδεξιάς και ριζοσπαστικής αριστεράς. Στο αφιέρωμα υπάρχουν ενδιαφέροντα κείμενα γι’ αυτή την πόλωση. Οπως το δοκίμιο του αν. καθηγητή της συγκριτικής πολιτικής και ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Γεράσιμου Μοσχονά με τίτλο “Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και τα διλήμματα της ριζοσπαστικής αριστεράς”.
Ενώ, για την ακροδεξιά υπάρχουν τέσσερα ενδιαφέροντα κείμενα: α) Ο δεξιός λαϊκισμός στην Ευρώπη του Βάλτερ Μπάγερ, οικονομολόγου, β) Κατανοώντας το φαινόμενο Βίλτνερη του Αριαν Φλίγκενχαρτ, μέλους της Γερουσίας και δ/ντή του Ακαδημαϊκού γραφείου του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ολλανδίας και του Χανς Βαν Χέϊνεγκεν, γραμματέα του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ολλανδίας. γ) Από τη μεταπολιτική στη μαζική δολοφονία, ένας νέος δεξιός εξτρεμισμός του Ματίας Βαγκ, αντιφασίστα ερευνητή και δ) Δεξιός λαϊκισμός στη Γερμανία του Γ. Βίγκελ, ειδικού για θέματα ακροδεξιού εξτρεμισμού και αντιφασισμού.
Η ΕΥΡΩΠΗ ΔΕΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΕ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ ΟΡΑΜΑ
Ολες οι θέσεις τόσο για το ευρύτερο πρόβλημα της οικονομικής πολιτικής και κοινωνικής κρίσης στην Ευρώπη όσο και το πρόβλημα των ακροδεξιών φαινομένων καθώς και του αριστερού ριζοσπαστισμού επιβάλλουν μια εμβάθυνση – ανάλυση: για μια αντιμετώπιση του σύγχρονου ευρωπαϊκού αδιεξόδου, το οποίο έχει δημιουργηθεί σήμερα. Ενα αδιέξοδο τα οποία συνακόλουθα εκφράζει το ευρύτερο αδιέξοδο της κρίσεως του ανθρώπινου πολιτισμού, σε παγκόσμια κλίμακα. Με την έννοια πως, αν η Ευρώπη είχε επιτύχει να πραγματοποιήσει το ανθρωπιστικό δημοκρατικό όραμα της Ευρώπης των λαών.
ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΚΥΡΙΕΣ ΧΩΡΕΣ τΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΘΕΙ ΜΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Εκ των αποτελεσμάτων, όμως, το ιδεώδες αυτό το απεμπόλησε εδώ και καιρό αντικαθιστώντας το με το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, το ευρώ, που αυτό καθ’ εαυτό δημιούργησε τη “σάπια καρδιά της Ευρώπης”. Για να διαμορφωθεί ένα πολυκρατικό και πολυεπίπεδο πολιτικό καθεστώς (άπειρης διαπλοκότητας) με την παραπλάνηση ότι εμπεδώθηκαν δικλίδες ασφαλείας ικανές να αποτρέπουν την κυριαρχία μιας ομάδας χωρών ή ενός κράτους για να δρουν καταναγκαστικά στα άλλα κράτη της Ενωσης με την ιδιοτελή στρατηγική τους.
Για να μην υφίσταται πρακτικά μια ευρωπαϊκή κοινωνία πολιτών ακόμα όμως όπως αναφέρει (σελ. 18) στο δοκίμιό του ο καθηγητής Μοσχονάς δεν υπάρχει στην πραγματικότητα η δυνατότητα για έκφραση μιας “επαναστατικής” πολιτικής ακόμα και στις κύριες χώρες της Ευρωπης (αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί ιδιαίτερα σήμερα). Εν τούτοις δεν φαίνεται να είναι και το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο.
…Με την έννοια ότι το επαναστατικό πολιτικό σχέδιο έχει απολέσει την παλιά συνοχή του και καλείται ν’ αντιμετωπίσει νέου τύπου στρατηγικά προβλήματα.
ΑΣΥΜΒΑΤΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ ΜΕ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Οπως αναφέρεται στον επόμενο υπότιτλο στην αρχή της σελίδας 19: “Μια αριστερά χωρίς στρατηγική είναι μια ακίνδυνη αριστερά”… Οπου στην πραγματικότητα η πολιτική κουλτούρα του ριζοσπαστισμού είναι ασύμβατη με τη διαρκή διαπραγμάτευση με τις ατελείωτες διαδικασίες ελιγμών και με τον αυξημένο ρόλο των τεχνοκρατικών λύσεων. Στην πραγματικότητα ο συγγραφέας του πρώτου δοκιμίου του αφιερώματος Γεράσιμος Μοσχονάς τονίζει εμφατικά και τα εξής: “Στην πραγματικότητα η επαναστατική λογική είναι ασύμβατη με την Ευρωπαϊκή Ενωση”…
Μάλιστα, αν ένα αριστερό κόμμα δίνει προτεραιότητα στην “επανάσταση”, αν θεωρεί ότι υπάρχουν -ή αν υπάρξουν στο εγγύς μέλλον- οι συνθήκες για μια μείζονος σημασίας αντικαπιταλιστική ανατροπή ή ακόμα και για μια συνολική έξοδο από τον καπιταλισμό, τότε δεν έχει κανένα λόγο να εμπλακεί σ’ ένα παίγνιο με 26 άλλους παίκτες, στο πλαίσιο ενός ιδιαίτερα ανελαστικού συστήματος πολυεπίπεδης διακυβέρνησης (το οποίο επιπλέον είναι εξοπλισμένο με μεγάλη ποικιλία βαλβίδων ασφαλείας -τουλάχιστον 27 όσες και οι εθνικές κυβερνήσεις. Γι’ αυτούς τους λόγους, μια τέτοια επιλογή είναι ανορθολογική. Ενώ παράλληλα, εάν ένα πολιτικό κόμμα επιλέγει να πολιτευθεί στο ευρωπαϊκό πολιτικό πλαίσιο, τότε ο άξονας συνοχής κινείται στο όνομα “μεταρρυθμίσεις” που είναι δύσκολες και βασανιστικές. Για να βρίσκεται το κλειδί της συνοχής το οποίο λειτουργεί με τον πόλεμο των θέσεων και όχι των κινήσεων.
ΜΙΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΕΙΡΑΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΗΜΠΟΡΗ
Με το ευρωπαϊκό οικοδόμημα (όσο κι αν τώρα αντιμετωπίζει βαριά κρίση) να υποχρεώνει τα ριζοσπαστικά κόμματα να αναμετρηθούν με το δύσκολο πρόβλημα του περιεχομένου των μεταρρυθμίσεων και της οικοδόμησης θεματικών συμμαχιών με άλλες πολιτικές οικογένειες… Για συνεκτικές μεταρρυθμίσεις, σοβαρά επεξεργασμένες, αλλά και ενταγμένες σε μια στρατηγική ενδιάμεσων στόχων που αποτελούν τη συνθήκη αποτελεσματικότητας κάθε δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Μια αριστερά όμως (όπως αναφέρεται στο συγκεκριμένο δοκίμιο) που ασκεί κριτική σε ό,τι κινείται πάνω στον πλανήτη, ενάντια στα πάντα, ενάντια σε όλους. Ενώ είναι ανίκανη να συμφωνήσει πάνω σε οτιδήποτε κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, είναι μια αριστερά ανήμπορη, γιατί δεν έχει αίσθηση της ιστορίας.
Γι’ αυτό οι επιλογές για την ευρωπαϊκή αριστερά είναι δύο. Είτε αυτή επιλέγει την ευρωπαϊκή στρατηγική και διαχειρίζεται τις συνέπειες αυτές της επιλογής είτε επιλέγει την αντιευρωπαϊκή πολιτική και διαχειρίζεται τις συνέπειες αυτής της επιλογής, είτε επιλέγει την αντιευρωπαϊκή στρατηγική – που σημαίνει έξοδο από την Ε.Ε. με επιστροφή στην εθνική κυριαρχία.
ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΕΧΕΙ ΕΥΘΥΝΗ…
Η τελευταία αυτή λύση γίνεται ιδιαίτερα επίκαιρη για τις επιλογές της χώρας μας η οποία τόσο για την αριστερά όσο και για τη δεξιά στο σταυροδρόμι των πιο κρίσιμων αποφάσεων. Ομως, τόσο οι δικές μας επιλογές οι οποίες ασφαλώς μοιάζουν να είναι επιβαλλόμενες από τις μεγάλες ατλαντικές και γερμανικές στρατηγικές κατευθύνονται σε μια Ευρώπη υπερκυριαρχίας με έναν δεξιό λαϊκισμό στην Ευρώπη του χαμένου ονείρου των λαών, ο οποίος λειτουργεί περισσότερο στη Γερμανία, που είναι περισσότερο έντονος, μετά την επανεκλογή της καγκελαρίου κυρίας Μέρκελ.
ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΑΙ Ο ΝΑΖΙΣΜΟΣ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ Ο ΔΕΞΙΟΣ ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ
Οπως αναφέρει στον τίτλο του άρθρου του ο Γκερντ Βίγκελ, με τίτλο “Δεξιός λαϊκισμός και στη Γερμανία” και υπότιτλο: “Μια ευρωπαϊκή τάση και οι γερμανικές ιδιαιτερότητες” ο συγγραφέας αναφέρει και τα εξής (σελ. 153-159)
“…επί του παρόντος το πιο επιτυχημένο κόμμα της άκρας δεξιάς στη Γερμανία εξακολουθεί να είναι το NPD. Είναι ένα αντισυστημικό κόμμα της «παλιάς» ακροδεξιάς με φασιστικό προσανατολισμό και πρότυπο τον εθνικο-σοσιαλισμό. Μπορούμε από τώρα να υποθέσουμε ότι αυτός ο τύπος κόμματος δεν έχει καμία πιθανότητα πρόσβασης στην εξουσία στο ορατό μέλλον.
…Εν τούτοις η μνήμη του ναζιστικού παρελθόντος εξακολουθεί να είναι ζωντανή και αποτελεί ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο στην άνοδο οποιασδήποτε ομάδας φανεί πως τηρεί αμφίθυμη στάση απέναντι στον ναζισμό, πόσο μάλλον εάν τον εξυμνεί. Περισσότερο από ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το ναζιστικό παρελθόν της Γερμανίας στάθηκε και στέκεται εμπόδιο στις εκλογικές επιτυχίες της άκρας δεξιάς. Για τον λόγο αυτό επιδιώκεται εκ μέρους της λαϊκιστικής δεξιάς η σαφής αποστασιοποίηση από όλες τις ομάδες των νεοναζί… Αλλά στην περίπτωση που μια λαϊκιστική δεξιά ομάδα καταφέρει στο εγγύς μέλλον να καταγράψει έστω και μια σημαντική εκλογική επιτυχία θα μπορούσε να αναπτυχθεί μια δυναμική η οποία θα άνοιγε τον δρόμο για τέτοιου τύπου κόμματα και στη Γερμανία. Για να τονίσει ο συγγραφέας του κειμένου Γκερντ Βίγκελ ότι: “Παραμένει όμως το ερώτημα τι μπορεί και τι οφείλει να κάνει η αριστερά προκειμένου να αποφευχθεί μια τέτοια επιτυχία”…
Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ Ε.Ε.
Για να παραθέσει -ξαναβλέποντας- τη γνωστή δημοσκόπηση της FORSA στην εφημερίδα Πρέιταγ (2011) ότι “η αριστερά” και βασικά οι ψηφοφόροι της όχι μόνο έχουν ποσοστά αποδοχής άνω του μέσου όρου, αλλά ότι και στο ζήτημα της μείωσης της μετανάστευσης με ποσοστό (61%) καθώς και στο μεγάλο θέμα της απόρριψης της Ε.Ε. (Ευρωπαϊκής Ενωσης) με ποσοστό 57% κατέγραψαν με μεγάλα ποσοστά τις θέσεις τους. Ομως (καταλήγει) η αποσόβηση ενός επιτυχημένου δεξιού λαϊκιστικού εγχειρήματος στη Γερμανία αποτελεί πρώτιστο καθήκον της αριστεράς… Για να παραμείνει τεράστιο το ερώτημα του αφιερώματος Ευρώπη: Υπάρχει μέλλον; Οπως επίσης από άλλη σκοπιά διατυπώνεται το αιχμηρό ερώτημα του Βύρωνα Γ. Πολύδωρα “Ποια Ευρώπη;”.
