Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία έχουν σημειώσει, σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, μεγάλη άνοδο στην Ευρώπη. Αυτό όχι απλά δυσχεραίνει την πορεία προς την επίτευξη της ευρωπαϊκής κοινωνικής συνοχής αλλά επιδεινώνει τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ κάποιων ευρωπαϊκών χωρών, με αφορμή για παράδειγμα το προσφυγικό, το μήλον της έριδας ανάμεσα σε χώρες που έκλεισαν χωρίς πολύ σκέψη τα σύνορά τους – όπως η Αυστρία και η Ουγγαρία – και χώρες οι οποίες υποδέχθηκαν χιλιάδες πρόσφυγες παρά τα οικονομικά τους προβλήματα όπως η χώρα μας.
Τα στοιχεία λοιπόν για τον λαϊκισμό, τον εθνικισμό αλλά και την αύξηση των ποσοστών της ακροδεξιάς υποδεικνύουν μια αλλαγή στην συμπεριφορά των ευρωπαίων πολιτών, που σε ορισμένες χώρες ξεπερνούν τα επιτρεπτά όρια. Ας δούμε τι καταγράφει, για παράδειγμα, η πρόσφατη έκθεση της ECRI. Οι διαπιστώσεις προκαλούν ανησυχία.
ΞΕΝΟΦΟΒΙΚΟΣ ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΜΙΣΟΥΣ
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης λοιπόν, ο ξενοφοβικός λαϊκισμός και η ρητορική μίσους εξακολούθησαν να αυξάνονται το 2017 και το 2018, με υπάρχοντα υψηλά επίπεδα μετανάστευσης και προκλήσεις ολοκλήρωσης, θρησκευτικού εξτρεμισμού, τρομοκρατικών επιθέσεων και κοινωνικοοικονομικού κλίματος με γνώμονα την λιτότητα που παρατηρείται σε όλη την Ευρώπη, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας (ECRI) που δημοσιεύθηκε πριν από λίγο καιρό.
Η λαϊκιστική ρητορεία έχει μετατραπεί σε μίσος κατά των μη υπηκόων ή μειονοτήτων, η δε μετανάστευση και η πολυπολιτισμικότητα εξακολουθούν να παρουσιάζονται ως απειλή για την κοινωνική συνοχή και ασφάλεια. Τα παραδοσιακά και κοινωνικά μέσα ενημέρωσης ενθάρρυναν τον κοινωνικό διχασμό αλλά και την περαιτέρω εμβάθυνση των κοινωνικών διαιρέσεων. Οι υφιστάμενες ανησυχίες για την ασφάλεια έχουν αξιοποιηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να δικαιολογήσουν τεράστιες αλλαγές στα θεμελιώδη δικαιώματα των μεταναστών και άλλων ευάλωτων ομάδων, τονίζει η έκθεση.
ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΗΝΥΜΑΤΑ
Ο πρόεδρος της ECRI Jean-Paul Lehners δήλωσε: «Αν και αναγνωρίζουμε τις δυσκολίες που συναντούν τα ευρωπαϊκά κράτη, πρέπει να τα ενθαρρύνουμε να αλλάξουν σε σημαντικό βαθμό μετατρέποντας την συμπεριφορά τους σε ένα πιο ισορροπημένο και βασισμένο σε γεγονότα λόγο που θα τονίζει τη θετική συμβολή της σωστά διοικούμενης μετανάστευσης, με ιδιαίτερη έμφαση στις ευκαιρίες και τους πόρους που μπορούν να φέρουν οι μετανάστες».
Η διαχείριση της μετανάστευσης με παράλληλο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξακολουθεί να αποτελεί μείζονα πρόκληση σε πολλά κράτη – μέλη, σύμφωνα με την έκθεση. Ενώ η ECRI έχει επισημάνει και προτείνει διάφορα μέτρα για τη διευκόλυνση της ένταξης των μεταναστών, ιδίως στους τομείς της στέγασης, εκπαίδευσης και απασχόλησης, οι περισσότερες προσπάθειες εξαντλούνται σε μεγάλο βαθμό αποκλειστικά και μόνο στον έλεγχο της μετανάστευσης. Αυτό κινδυνεύει να εμποδίσει την επιτυχή ολοκλήρωση.
ΙΣΛΑΜΟΦΟΒΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙ-ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ
Η αντι-μουσουλμανική ρητορική επέμεινε σε πολλά κράτη το 2017. Τα αρνητικά στερεότυπα του Ισλάμ οδήγησαν σε αύξηση της βίας και της έκφρασης μίσους και η διατύπωση της ισλαμοφοβίας έγινε σταδιακά αποδεκτή στην κοινή γνώμη και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε έναν αυξανόμενο αριθμό χωρών.
ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΡΟΜΑ ΚΑΙ ΑΦΡΙΚΑΝΩΝ
Η κατάσταση των Εβραίων στην Ευρώπη δεν βελτιώθηκε σημαντικά και το αντισημιτικό μίσος ήταν ακόμη διαδεδομένο το 2017 αλλά και το 2018. Οι Ρομά σε μόνιμη εγκατάσταση αλλά και οι ταξιδιώτες Ρομά παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό κοινωνικά αποκλεισμένοι. η δε πρόσβαση των κοριτσιών και των γυναικών Ρομά στα βασικά τους δικαιώματα – ιδίως στην εκπαίδευση – εξακολουθούσε να είναι ανεπαρκής. Η έκθεση καταγράφει επίσης πολύ χαμηλά επίπεδα ανταπόκρισης μεταξύ πολλών κρατών για την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι αφρικανικής καταγωγής.
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Οι προηγούμενες συστάσεις της ECRI για τη βελτίωση της εθνικής νομοθεσίας για την καταπολέμηση του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί πλήρως από πολλά κράτη. Μόνο 20 από τα 47 κράτη – μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν επικυρώσει το Πρωτόκολλο αριθ. 12 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου σχετικά με μια γενική απαγόρευση των διακρίσεων. Οι φορείς ισότητας που διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην καταπολέμηση του ρατσισμού συχνά υποφέρουν από προβλήματα, ιδίως όσον αφορά την ανεξαρτησία και τη χρηματοδότησή τους.
