Στο προηγούμενο άρθρο με τίτλο “Εξαρτήσεις στον καιρό της πανδημίας (Μέρος Α’)”, (που δημοσιεύτηκε στις 21 Ιανουαρίου) έγινε προσπάθεια αποτύπωσης της πραγματικότητας, όπως αυτή διαμορφώνεται στο πεδίο των εξαρτήσεων, το διάστημα της πανδημίας σε ορισμένες γεωγραφικές περιοχές. Σε συνέχεια του εν λόγω άρθρου, θα απαντηθούν ερωτήματα σχετικά με το τι είναι εξάρτηση, ποιες είναι οι κατηγορίες των εξαρτήσεων και τι παρατηρείται στο Πολυδύναμο Κέντρο Χανιών του ΚΕΘΕΑ Αριάδνη, την περίοδο της πανδημίας, σχετικά με τα αιτήματα που αυτό δέχτηκε.
Ξεκινώντας με την αποσαφήνιση των όρων και των κατηγοριών, η εξάρτηση αποτελεί το σύμπτωμα πίσω από το οποίο βρίσκεται ένας ιδιαίτερος για κάθε άνθρωπο συνδυασμός από αιτίες, κυρίως ψυχολογικές και κοινωνικές. Σύμφωνα, με το ΚΕΘΕΑ, ως εξάρτηση ορίζεται η έντονη προσήλωση ενός ατόμου προς ένα αντικείμενο ή ένα άλλο άτομο. Ο εξαρτημένος «χτίζει» και επικεντρώνει τη ζωή του γύρω από το αντικείμενο της εξάρτησής του. Οι συμπεριφορές εξάρτησης που ενδέχεται να αναπτύξει το άτομο δεν αφορούν μόνο τη σχέση του με ψυχοτρόπες ουσίες. Εξαρτητικές μπορεί να είναι και οι σχέσεις του με άλλους ανθρώπους, με μέλη της οικογένειάς του, με τη δουλειά του, το φαγητό, τα τυχερά παιχνίδια, τον ηλεκτρονικό υπολογιστή κλπ.
Πιο συγκεκριμένα, οι εξαρτήσεις χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τις χημικές και τις συμπεριφορικές. Στην πρώτη συμπεριλαμβάνονται ουσίες, οι οποίες επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα του ατόμου και επηρεάζουν την αντίληψη, το συναίσθημα, τη διάθεση και τη συμπεριφορά. Η δράση τους μπορεί να είναι είτε διεγερτική είτε κατασταλτική. Επιπλέον, οι χημικές εξαρτήσεις αφορούν τόσο παράνομες ουσίες όπως η ηρωίνη, η κοκαΐνη, η κάνναβη κλπ. όσο και νόμιμες όπως το αλκοόλ και τα συνταγογραφούμενα φάρμακα. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι συμπεριφορικές εξαρτήσεις, οι οποίες αφορούν στην εξάρτηση από το διαδίκτυο, τα τυχερά παιχνίδια, το φαγητό κ.α. (Παπαρηγόπουλος, 2018).
Το Πολυδύναμο Κέντρο Χανίων του ΚΕΘΕΑ Αριάδνη έχει συλλέξει δεδομένα σχετικά με τα είδη των εξαρτήσεων που παρατηρήθηκαν στην περίοδο της πανδημίας για το έτος 2020 και εντόπισε τις διαφορές σε σχέση με το προηγούμενο έτος (2019).Τα δεδομένα αυτά, όπως έχουν συλλεχθεί από το Τμήμα Έρευνας και Τεκμηρίωσης του ΚΕΘΕΑ φΑριάδνη συνοψίζονται ως εξής:
• Την περίοδο της πανδημίας, η πλειονότητα των ατόμων που προσέγγισαν το κέντρο ήταν άντρες (78%) ενώ μικρότερο ήταν το ποσοστό των γυναικών (6%) και των εφήβων-άτομα κάτω των 21 ετών(16%), ενώ η μέση ηλικία των ατόμων που προσέγγισαν το κέντρο το διάστημα αυτό ήταν τα 34 έτη. Σε σύγκριση με το έτος 2019, παρατηρήθηκε μείωση τόσο στα αιτήματα των γυναικών την συγκεκριμένη περίοδο όσο και της μέσης ηλικίας των ατόμων που ζήτησαν βοήθεια.
• Τα αιτήματα για υποστήριξη αφορούν κυρίως στη χρήση κάνναβης, η οποία αποτέλεσε την κύρια ουσία κατάχρησης, με το ποσοστό της να ανέρχεται στο 30%.
• Αυξητική τάση φάνηκε να παρουσιάζει η κατάχρηση αλκοόλ με ποσοστό να φτάνει το 28%. Αντίθετα, τα αιτήματα που αφορούσαν στην κατάχρηση ηρωίνης εμφάνισαν πτωτική τάση με ποσοστό να πέφτει από το 9 στο 4%.
• Τα αιτήματα που αφορούσαν στην προβληματική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια διατηρήθηκαν σε σταθερά υψηλά ποσοστά (19%), ενώ παρατηρήθηκε αύξηση στα αιτήματα που αφορούσαν την προβληματική ενασχόληση με το διαδίκτυο (από 6 σε 11%).
• Η χρήση/κατάχρηση άλλων ουσιών (όπως κοκαΐνη, συνταγογραφούμενα φάρμακα, κλπ) διατηρήθηκε σχετικά σταθερή και κυμάνθηκε από το 2 έως το 4%.
Τέλος, να υπενθυμίσουμε ότι το Πολυδύναμο Κέντρο Χανίων του ΚΕΘΕΑ Αριάδνη υιοθετεί μια πολυδιάστατη ψυχοκοινωνική προσέγγιση σε θέματα παράνομων και νόμιμων εξαρτήσεων. Αποτελείται από μία διεπιστημονική ομάδα προσωπικού που προσφέρει υπηρεσίες πρόληψης, έγκαιρης παρέμβασης, συμβουλευτικής και θεραπείας. Απευθύνεται σε έφηβους, ενήλικες και στο ευρύτερο οικογενειακό τους περιβάλλον. Οι υπηρεσίες που παρέχονται είναι δωρεάν με άμεση ανταπόκριση στις ανάγκες, καθώς δεν υπάρχουν λίστες αναμονής. Κατά τη θεραπευτική διαδικασία, παρέχεται στο άτομο ολοκληρωμένη υποστήριξη, ενώ ταυτόχρονα είναι καθοριστικής σημασίας η ενεργή εμπλοκή του στη διαδικασία της προσωπικής αλλαγής.
Για το Πολυδύναμο Κέντρο
Χανίων του ΚΕΘΕΑ Αριάδνη
Μαρία Μπαμπίλα (ψυχολόγος), Νεκταρία Τσάμη (κοινωνιολόγος), Χρυσάνθη Φωτεινοπούλου (ειδική θεραπεύτρια) και Σταυρούλα Παπανικολάου (κοινωνική λειτουργός)
_______________________
ΒιβλιογραφίαΕξάρτηση: Έννοιες και ορισμοί: τι είναι εξάρτηση; Ανακτήθηκε από: https://www.kethea.gr/faq/
Παπαρηγόπουλος, Θ. & Δάλλα, Χ. (2018). Οι εξαρτήσεις: Αίτια, μηχανισμοί, εκδηλώσεις, αντιμετώπιση. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Μπαμπίλα Μαρία, ψυχολόγος
Παπανικολάου Σταυρούλα, κοινωνική λειτουργός
Τσάμη Νεκταρία, κοινωνιολόγος
Φωτεινοπούλου Χρυσάνθη, ειδική θεραπεύτρια
